KUDEMÂDAN BİR ŞÂİR: ABDÜLKERİMZÂDE MEHMET REFDÎ EFENDİ VE DÎVÂN’I

Her edebî metin yazıldığı dönem için bir ayna, müellifi içinse psikolojik bir monolog özelliği taşır. Klâsik şiirin her dönemi ve her dönemin her şâiri kendi içinde farklı bir ses taşır. Bu husus, söylenecek şeylerin belli olduğu bir gelenek içinde yapılabilecek işlerin en zorlarından biri olması yönünden şâirin yetkinliğini belirleyen önemli bir ölçüttür. Klâsik şiirde ne söylendiği muhakkak önemlidir fakat nasıl söylendiği bundan daha da önemlidir. Her dönemde farklı bir üslûp arayışına girilmesine rağmen, "kudemâ tarzı" olarak adlandırılan klâsik üslûp her asırda takipçi bulmuş ve Klâsik Türk şiirinin temel söyleyiş tarzı olmuştur. Klâsik Türk Edebiyatı sahasında yapılan her ilmî çalışma bu edebiyatın kurallarını, bu kuralların kullanımlarını, onu "klâsik" yapan temel değerlerini ortaya koyması açısından ciddî kıymet taşır. Edebiyatın bir sanat dalı olarak toplumu yansıttığı göz önünde tutulduğunda bir gelenek edebiyatı olan Klâsik Türk Edebiyatının toplumun temel dinamiklerine işaretler taşıdığı düşünülebilir. Bu vesileyle topumun tarihî, sosyal, siyasî ve kültürel yapısı çözümlenebilir. Uzun yıllardır devam eden araştırmalar neticesinde çok önemli ve birbirinden kıymetli dîvanlar tespit edilmiş, bunlar üzerinde akademik çalışmalar yapılmış ve yapılmaktadır. Fakat zengin kültürel birikimi arkasına alan ve keşfedilmeyi bekleyen çok önemli eserler ve müellifler hâlâ mevcuttur. Bu makalede kudemâdan bir şâir sayılabilecek XVII. yüzyıl şâirlerinden Abdülkerimzâde Mehmet Refdî Efendi'nin biyografisi oluşturulmuş, Dîvân'ı şekil ve muhteva yönünden değerlendirilmeye çalışılmıştır

A POET FROM KUDEMÂ: ABDÜLKERİMZÂDE MEHMET REFDÎ EFENDİ AND HIS DÎVÂN

Each literary text makes a sense of a mirror for the period when it is written and a psychological monolog for the writer. Each period of Classic poetry and each poet of every literary period have tried to be different sounds in their style. This matter is the hardest work to be done while the utterances are clear in its traditions and also are important for steps of poetry. In Classic poetry, it is absolutely important what said but it is more important how said. On this occasion, though being in search of a different wording almost every century, classic wording called as kudemâ style has been the basic wording style of Classical Turkish Poetry and followed every century. As a result of ongoing researches for long years, divans which are very important and precious from each other have been found and academic researches on them have been done. However, there are still many prominent works and authors based on rich cultural heritage to be discovered. In this article, the biography of Abdülkerimzâde Mehmet Refdî Efendi, one of the important poets of XVIIth century and Kudemâ, have been formed and evaluated in terms of his Dîvân, form and content

PDF

___

Abdülkerimzâde Mehmet Refdî, Dîvân, Leipzig Üniversitesi Kütüphanesi, B. Or. 068-01-02.
Banarlı, Nihad Sami (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi I-II. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
Bilkan, Ali Fuat (2004). Orta Klâsik Dönem: Nazım. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi C. 5. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
Demirel, Şener (2009). XVII. Yüzyıl Klâsik Türk Şiirinin Anlam Boyutunda Meydana Gelen Üslûp Hareketleri: Klâsik Üslûp-Sebk-i Hindî-Hikemî Tarz-Mahallîleşme. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 4(2), 279-305.
Devellioğlu, Ferit (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
Erkal, Abdulkadir (2009). Divan Şiiri Poetikası (17. Yüzyıl). Ankara: Birleşik Yayınevi.
Güngör, Erol (1999). Tarihte Türkler. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
İpekten, Haluk vd. (1988). Tezkirelere Göre Dîvân Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
İsmâil Beliğ (1985). Nuhbetü’l-âsâr li-zeyli Zübdeti’l-eş’âr. (Hzl. Abdülkerim Abdülkadiroğlu) Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
Mehmed Süreyya (1996). Sicill-i Osmanî I-V (Yayına Hazırlayan Nuri Akbayar). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Mehmet Nâil Tuman (2001). Tuhfe-i Nâilî I-II (Hazırlayanlar: Cemal Kurnaz- Mustafa Tatçı). Ankara: Bizim Büro Yayınları.
Mustafa Safâyî (2005). Tezkire-i Safâyî (Nuhbetü’l-Âsâr Min Fevâidi’l-Eş’âr). (Hzl. Pervin Çapan). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Râmiz (1994). Râmiz ve Âdâb-ı Zurafâ’sı, İnceleme-Tenkidli Metin-İndeks-Sözlük. (Hzl. Sadık Erdem). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Sâlim (2005). Tezkiretü’ş-şu’arâ. (Hzl. Adnan İnce). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Şeyhî Mehmed Efendi (1989). Vakâyiü’l-Fudalâ II-III. Şakâ’ik-i Nu’mâniyye ve Zeyilleri. C.4. (Hzl. Abdülkadir Özcan). İstanbul: Çağrı Yayınları.