İSLAM DÜŞÜNCESİNDE META KAVRAMI VE TÜKETİM AHLAKI

Meta olarak isimlendirilen nesneleri, genelde kullanım değeri taşıyan ve insanların ihtiyaç duydukları nesnelerin üretimi ve pazarlanması olarak tanımlamak mümkündür. Meta estetiği ise, insanın kullandığı nesnelerin hem dayanıklı ve kullanışlı olması hem de güzel olması şeklinde açıklanır. İnsanoğlunun sahip olduğu bu düşünce, reklam, moda gibi kavramları da içine alan tüketim ekonomisinin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu anlayış içinde insanlar birer sömürü aracı olarak görülmüş ve insanın neye ihtiyacı olduğuna tüketim toplumunu oluşturan çevreler tarafından karar verilir olmuştur. İşte tam bu noktada İslam düşüncesinin meta estetiği ve tüketim anlayışının önemi ortaya çıkmaktadır. Çünkü küresel güçlerin sömürü çarkını ters döndürecek anlayış, İslam düşüncesinde gizlidir. İslam düşünürleri meta konusunda görüşlerini "orta yol" kavramı içinde ele almışlardır. Onlara göre insan metaya karşı aşırı hırs içinde olmamalıdır. Buna karşılık cimrilik de etmemelidir. Çünkü İslam filozoflarına göre hem israf ve hem cimrilik, Meta'da iki aşırı ucu temsil etmektedir. Bu açıdan insan bu iki aşırı ucun orta yolu olan tutumlu bir anlayış çerçevesi içinde kalmalıdır. İslam düşüncesi çerçevesinde üretilen metanın reklamı, tüketicinin aldatılmaması, üründe olmayan bir özelliğin varmış gibi gösterilmemesi şartıyla uygun görülmüştür. Bu anlayışın temel amacı, tüketici konumunda olan insanların korunmasıdır. Kur'an'ın metaya yaklaşımı ise, İslam düşünürlerinin yaklaşımına kaynaklık etmektedir. Çünkü Kur'an, metanın aşırılıklardan kurtularak kullanımını tavsiye etmektedir

COMMODITY CONCEPT AND CONSUMER ETHICS IN ISLAMIC THOUGHT

Commodity can be defined as objects that have use of value and producing and marketing of goods people need. Commodity concept aims both endurance and usefulness of the objects used by people and beauty of them. This idea of human beings’ has led to consumer economy to come out including the concepts advertising and fashion. In this approach, people have been seen as means of exploitation and what people need has been decided by the circles forming consumer society. This is where the significance of commodity aesthetics and concept of consumption in Islamic thought occurs. The attitude which will reverse the exploitation cycle of the global powers, is hidden in Islamic thought. The Muslim philosophers have dealt with the issue of commodity concept from viewpoint of the concept of “midcourse”. According to them, an individual should not be fond of commodity excessively. The other hand, he should not be miser as well because both wastefulness and miserliness are to represent two extreme ends in terms of commodity. From this point, an individual should keep on the concept of “thrifty” which means a way between two extreme ends. An advertising of a commodity produced in the framework of Islamic thought is to be permitted on condition that the consumers do not have to be deceived, and features of the product does not has to be shown as if it has. The main purpose of this thought is that the individuals having in consumer position are able to be protected. At this point, the Quran is to be a source for the thought produced by the Islamic philosophers because it advocates that a commodity should be used via getting rid of extremism

PDF

___

ALAGÖZ Selda (2009), Pazarlamada Yükselen Trend; Moda, Konya: SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12, 818), ss: 534-560.
AYKAN Recep (1997), Kur’an-ı Kerim Fihristi, İstanbul; Pınar Yayınları.
BERGER J, (1995) Görme Biçimleri. (Çev: Y. Salman). 6. Baskı. İstanbul: Metis Yayınları.
BUHARİ (1982), Sahih-i Buhari I-VIII, İstanbul: Çağrı Yayınları.
CANAN İbrahim (1992), Kütüb-i Sitte Muhtasarı Tercüme ve Şerhi, Ankara; Akçağ Yayınları.
COŞKUN ÇIBLAK Nilgün, ZÖHRE Harika (2014), Küreselleşme ve Tüketim Kültürünün Yaygınlaşması Bağlamında Türkiye’de Cadılar Bayramı, TURKISH STUDİESInternational Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume: 9/3, Winter 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/TurkishStudies.6435 p. 497-506.
ÇETİN Beyzade Nadir (2014), Yeniden Anlamlandırma Aracı Olarak Reklam, TURKISH STUDİES-International Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume: 9/5, Spring 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/TurkishStudies.6863 p. 559-573.
DİHLEVİ, Şah Veliyyullah (2003). İslam Düşünce Rehberi, (Hüccetullahi’l-Baliğa) I-II. (Ter: M. Erdoğan). İstanbul: Yenişafak Yayını.
FARABİ (1990), Medinetü’l- Fazıla. İstanbul: MEB Yayınları.
GAZALİ (1975), Ihyau Ulumi’d-din I-IV, (Terc: Ahmet Serdaroğlu), İstanbul: Bedir Yayınları.
GÖZ Kemal, MUTLUEL Osman (2011). Felsefeye Giriş. İstanbul: Gümüşev Yayıncılık.
HIZ Gülay, DİNÇER Oya, KARAOSMANOĞLU Kübra (2010), Tüketim Kültürünün Var Ettiği Reklam Objesi Kadınlar ve Satın Alma Kararlarına Etkisi, Kurgu (Online İnternational Journal of Commanication Studies), Vol: 2.
İNB MACE (1981), Sünen I-II, İstanbul: Çağrı Yayınları.
İBN MİSKEVEYH (1983) Tehzibül Ahlak (Çev: A. Şener, İ. Kayaoğlu, C. Tunç). Ankara: KB Yayınları.
İSLAMOĞLU Ahmet H. (2006), Pazarlama Yöntemi (3. Baskı), İstanbul: Beta Basım A.Ş.
KARASAKAL Şaban (2014), Tüketim Kültürü Ve ‘Yarım Hurma’nın Sırrı, TURKISH STUDİESInternational Periodical fort he Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume: 9/5, Spring 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.org/10.7827/Turkishstudies.6876, p. 1251-1268.
KAROĞLU Hülya, ŞENEL Elif (2012), Pop Art ve Moda Etkileşimi, Jasss 5/8, ss: 1423-1444.
KARATAY E. Canan (2012). Karatay Diyeti. İstanbul: Hayykitap.
KINALIZADE Ali Efendi (Trz), Ahlak-ı Alai, (Baskıya Hazırlayan: H, Algül), İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
KINALIZADE Ali Efendi (Trz), Devlet ve Aile Hukuku (II), (Baskıya Hazırlayan: Ahmet Kahraman), İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser.
KUR’AN-I KERİM ve TÜRKÇE ANLAMI (1983), Ankara: DİB Yayınları.
MUCUK İsmet (2009) Pazarlama İlkeleri (17. Baskı), İstanbul: Türkmen Kitapevi.
PEKTAŞ Hülya (2011). Moda ve Küreselleşme. İfas (Ulusal Güzel Sanatlar Sempozyumu) Bildirisi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
SANCAKLI Saffet (2004), Hadislerde Fakirlik ve Zenginlik Problemi, İstanbul: Elif Yayınları.
SELİM Ömer (1999). Sanat, Güncellik, İletişim ve Reklam. e-dergi, Erzurum: (Atauni Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi). S.5, ss: 123-138.
TUNALI İsmail (1996). Estetik. İstanbul: Remzi Kitapevi.
TÜRKOĞLU N (2000), Görü-Yorum, Gündelik Yaşamda İmgelerin Gücü, İstanbul: Der Yayınları.
TUSİ Nasiruddin (2007). Ahlakı Nasıri (Çev: A. Gafarov, Z. Şükürov). İstanbul: Litera Yayınları.