MATBAANIN İCADINDAN SONRA AVRUPA’DA OKUMA KÜLTÜRÜNÜN DEĞİŞİMİ

Bu çalışmada, matbaanın icadı sonrası Erken Modern Dönem Avrupası'nda incelenmektedir. Bu değişimler incelenirken temel olarak dönem okurunun basılı kitapların ortaya çıkardığı yeni şartlara nasıl uyum ve tepki gösterdiği üzerinde durulmaktadır. Çalışmada ilk olarak matbaanın ve basılı kitapların Avrupa'da yaygınlaşma sürecine değinilmektedir. Daha sonra basılı kitap-okur ekseninde okuma kültürünün nasıl değiştiği üzerinde durulmaktadır. Bu amaçla, öncelikle matbaanın yaygınlaşmasıyla genişleyen okur dünyasının kitap tercihleri bahsedilmiştir. Ardından basılı kitapların okuma biçimleri üzerinde nasıl değişiklikler yarattığına değinilmiştir. Son olarak da kitaplar üzerinde gerçekleştirilen biçimsel değişikliklerin okuma kültürüne etkisinden ve kitaplarla birlikte çoğalan bilginin okur için nasıl düzenlenmeye çalışıldığından söz edilmiştir Matbaa, Avrupa'nın ticaret şehirlerinde hızla yayılmış, bu sayede o zamana kadar nadir ve pahalı olan kitaplar bu özelliklerini kaybetmiştir. Başlangıçta el yazmalarını taklit etmeye çalışan bu yeni kitap üretim sistemi daha sonra büyük bir pazar olarak gördüğü din dışı sınıflarda yer alan insanlara yönelik farklı türlerde ve yerel dillerde kitapların basımına önem vermiştir. Böylece ruhbanlar ve soylular dışında orta sınıflar da okumanın gücüne sahip olmuşlardır. Bu süreçte, basılı kitap üretimini kontrol edemeyen Kilise, okuma kültürünü şekillendiren otoritesinin yıkılmasına tanık olmuştur. Bireyler, otoritenin kendilerine sunduğu cevaplar ve yorumlar ile yetinmemiş, yeni bir okuma kültürünün içinde bilgiyi kendileri aramış, eleştirmiş ve yorumlamıştır.

CHANGING READING CULTURE IN EUROPA AFTER INVENTION OF PRINTING PRESS

In this study, it is investigated that after the invention of printing press at the Early Modern Period of Europa changes that took place in the culture of reading. While these changes are investigated, basically, it is emphasized that readers of period are how to accommodate and react to new circumstances which are formed by printed books. In this study, firstly it is mentioned that the spreading process of printing press and printed books. Then it is emphasized that how to change culture of reading in the axis of books-readers. For this purpose, primarily, it is investigated that world of readers’ book choices which have widen with spreading printing press and it is mentioned the libraries which are gradually growing. Following, it is mentioned that printed books create how changes on reading types. Finally, it is mentioned that formal changes have been actualized on books that effect on reading culture and information that is increasing with books how has been tried to arrange for readers. Printing press spreads rapidly in Europa’s commercial towns that’s why by that time rare and expensive books have lost these features. At first this new book production system which firstly tried to imitiate manusripts then gave weight to the publishing the books in different types and vernacular languages for the people it regarded see as a huge market and who were in a non-religious category. So except clergy and nobles also middle classes have the power of reading. In this process, the Church which couldn’t control the printed book production witnessed to its collapse of authority which forms the culture of reading. Individuals don’t make do answers and questions which are offered by authority, they search, review and interpret information by themselves in new culture of reading

PDF

___

ALAKUŞ, M. (2005, Eylül). Kil tabletlerden sanal ortama bilginin düzenlenmesi ve pazarlanması.
ÜNAK’05 Bilgi Hizmetlerinin Organizasyonu ve Pazarlanması Konferansı’nda sunulmuş bildiri. İstanbul.
ASIMOV, I. (2006). Bilim ve Buluşlar Tarihi. (çev. Elif Topçugil). Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
ATASOY, F. O. (2010). Noktalama İşaretlerinin Tarihi. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN:1308-2140, Volume 5/2, Spring2010, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.1345, p. 823-861.
BAYTER, M. (2009). Kataloglama Nereye Gidiyor?. Türk Kütüphaneciliği, 23 (1), 134-150.
BLAIR, A. (2003). Reading Strategies for Coping with Information Overload, ca. 1550-1700. Journal of the History of Ideas, 64 (1), 11-28.
BLAIR, A. (2010). The Rise of Note-Taking in Early Modern Europa. Intellectual History Review, 20 (3), 303-316.
BURCKHARDT, J. (1974). İtalya’da Rönesans Kültürü. (çev. Bekir Sıtkı Baykal). Ankara: Devlet Kitapları.
BURINGH, E. ve VAN ZANDEN, J. L. (2009). Charting the Rise of the West: Manuscripts and Printed Books in Europa, a Long Term Perspective from the Sixth through Eighteenth Centuries. The Journal of Economic History, 69 (2), 410-446.
BURKE, P. (2004). Bilginin Toplumsal Tarihi (2. Baskı). (çev. Mete Tunçay). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
BURKE, P. (2011). Medyanın Toplumsal Tarihi. (çev. Ümit Hüsrev Yolsal, Erkan Uzun). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
CHARTIER, R. (1998). Yeniden Geçmiş Tarih, Yazılı Kültür, Toplum. (çev. Lale Arslan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
CLANCHY, M. T. (1982). Looking Back from the Invention of Printing. The Quarterly Journal of the Library of Congress, 39 (3), 168-183.
CONNER, C. D. (2013). Halkın Bilim Tarihi (3. Baskı). (çev. Zeynep Çiftçi Kanburoğlu). Ankara: TÜBİTAK.
DAVIS, J. C. (2009). Taş Devrinden Bugüne Tarihimiz İnsanın Hikâyesi (4. Baskı). (çev. Barış Bıçakçı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
DE CERTEAU, M. (2009). Gündelik Hayatın Keşfi I. (çev. Lale Arslan Özcan). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
DENLİ, S. (2006). Exlibriste tipografi ve kaligrafi. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 9, 125-132.
DÜNDAR, B. (2005). Tipografik Devrim Matbaanın Bulunuşundan Bu Yana Batı’da ve 1970 Sonrası Türkiye’de Grafik Tasarımda Tipografik Dil. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
EISENSTEIN, E. L. (1979). The Printing Press as an Agent of Change vol. I. Cambridge: Cambridge University Press.
EISENSTEIN, E. L. (2005). The Printing Revolution in Early Modern Europa (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press.
FEBVRE, L. ve MARTIN, H. J. (2000). Kitabın Doğuşu. (çev. Gül Batuş). İstanbul: Avcıol Basım Yayın.
FISCHER, S. R. (2004). A History of Reading. London: Reaktion Books.
GRAFTON, A. (2004). Yeni Dünyalar Eski Metinler Geleneğin Gücü ve Keşiflerin Yarattığı Şaşkınlık. (çev. Füsun Savcı). İstanbul: Kitap Yayınevi.
JOHNS, A. (2001). The Birth of Scientific Reading. Nature, 409, 287.
LABARRE, A. (2012). Kitabın Tarihi (çev. Işık Ergüden). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
MANGUEL, A. (2013). Okumanın Tarihi (6. Baskı). (çev. Füsun Elioğlu). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
McLUHAN, M. (2014). Gutenberg Galaksisi Tipografik İnsanın Oluşumu (3. Baskı). (çev. Gül Çağalı Güven). Ankara: Yapı Kredi Yayınları.
ONG, W. J. (2012). Sözlü ve Yazılı Kültür (6. Baskı). (çev. Sema Postacıoğlu Banon). İstanbul: Metis Yayınları.
ÖZDEMİR, G. (2013). Romanın Varoluş Serüveni. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 8/13, Fall 2013, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.5733, p. 1281-1292.
PANERO, J. (2013). The Culture of Copy. The New Criterion, 31, 4. 15.05.2014 tarihinde http://www.newcriterion.com/articles.cfm/The-culture-of-the-copy-7517 adresinden erişildi.
PERRAULT, A. H. ve CRUMMETT, C. (2009). From Aldus to İpad: Books and Personal Media Devices as Extensions of the Self. The International Journal of the Book, 7 (1), 1-8.
REİS, H. (2009). Kitaplarda Kadın Olmak: Chaucer ve Ortaçağ İngiliz Edebiyatında Kadın Söyleminin Sorunsallığı. Turkish Studies- International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 4/1-1, Winter 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.555, p. 487-506.
TANİLLİ, S. (1995). Yüzyılların Gerçeği ve Mirası II Orta Çağ (4. Baskı). İstanbul: Cem Yayınevi.
TEZ, Z. (2008). Kâğıdın ve Matbaanın Kültürel Tarihi. İstanbul: Doruk Yayımcılık.
TRUSS, L. (2004). Eats, Shoots & Leaves Zero Tolerance Approach to Punctuation. New York: Gotham Books.
WELLISCH, H. H. (1991). Indexing from A to Z. New York: H. W. Wilson. 10.05.2014 tarihinde http://www.asindexing.org/about-indexing/history-of-information-retrieval/ adresinden erişildi.