İSKENDERUN-ARSUZ İLÇELERİNİN (HATAY) CBS TABANLI ZEMİN HAREKETLERİ DUYARLILIK ANALİZİ

Dünya nüfusunun hızlı artması yerleşim alanlarının kontrolsüz bir şekilde büyümesine neden olmaktadır. Hızlı ve kontrolsüz büyüme sonucunda yerleşim alanları başlangıçtaki konumlarından uzaklaşarak çeşitli riskler içeren alanlara doğru kaymaktadır. Gerek yerleşim alanlarını genişletmek, gerekse ulaşım amaçlı yollar yapmak amacıyla arazinin ilksel şekli üzerinde değişiklikler yapılmaktadır. Doğaya yapılan bu kontrolsüz müdahaleler yerkürenin doğal döngüsünün bir parçası olan olayların afet özelliği kazanmasına neden olmaktadır. Bu afetlerden birisi de zemin hareketleridir. Zemin hareketleri doğal afetler içerisinde gelişme özelliği ve süreci yönüyle en hızlı ve etkili olanlardan birisi olup, yamacın tamamının veya bir kısmının, yerçekiminin etkisi altında aşağıya doğru hareket etmesiyle oluşmakta, can ve mal kaybının yanı sıra tarım ve orman alanlarına, akarsulara ve sanayi bölgelerine de dolaylı olarak zarar vermektedir. Bu çalışmada İskenderun ve Arsuz ilçelerindeki zemin hareketlerine duyarlı alanların belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda kaya düşmesi, yamaç döküntüsü, çamur akıntısı gibi alt türlere ayrılan ve kütle hareketleri de denilen bu doğa olayı zemin hareketleri adı altında toplanmış bu çerçevede değerlendirilmiştir. Çok Kriterli Karar Verme Analizi kullanılarak duyarlılık haritaları oluşturulmuştur. Analiz sonucunda, inceleme alanının yaklaşık % 13'ünün zemin hareketlerine yüksek ve çok yüksek duyarlı olduğu belirlenmiştir. İnceleme alanının jeolojik, jeomorfolojik, toprak, yağış ve arazi koşullarının doğal bir sonucu olan bu durumun can ve mal kaybına neden olmaması için önlemlerin alınması gerekmektedir.

GIS BASED LANDSLIDE SUSCEPTIBILITY ANALYSIS OF ISKENDERUN AND ARSUZ DISTRICTS (HATAY)

Rapid increase of the world population results in uncontrolled growth in settlements. Due to rapid and uncontrolled growth, initial locations of settlements are continuously shifted to riskier areas. Changes are implemented by expansion of settlement areas and transportation system. These uncontrolled interventions change the features of the natural cycle into disasters one of which is landslides. Landslides are one of the most rapid and effective disasters in terms of process and developmental characteristics. They are caused by the downward movement of a part or the whole slope due to gravitational force and in addition to deaths and loss of property, they indirectly damage agricultural and forest lands, rivers and industrial zones. This study aims to determine landslide susceptibility of İskenderun and Arsuz districts. In this context, the natural event also called mass movement and divided into sub types such as rock falls, slope debris deposits and mudflow, is combined under the term landslide and assessed in this framework. Landslide Susceptibility Maps were generated via Multi Criteria Decision Making Analysis (MCDM). Based on study results, high or very high risk for landslide susceptibility was identified in 13 % of the study field. Precautions are crucial to prevent loss of life and property that may occur as a natural outcome of the geological, geo-morphological, soil, rainfall and land conditions of the study field.

PDF

___

AKMAN, Yıldırım, (1969), Hatay ilinde Amanos Dağları’nın Ekoloji ve Bitki Sosyolojisi Yönünden Araştırılması, TÜBİTAK TBAG Proje No. 21.
ALEOTTİ, P., CHOWDHURY, R.N., (1999). Landslide Hazard Assessments: Summary Review and new perspectives. Bulletin of Engineering Geology and the Environment. 58, 21-44.
ANBALAGAN, Rathinam., (1992), Landslide Hazard Evaluation and Zonation Mapping in Mountainous Terrain, Engineering Geology, 32, 269-277
ARDEL, Ahmet, KURTER, Ajun, DÖNMEZ, Yusuf., (1969), Klimatoloji Tatbikatı, İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsü Yayınları, Taş Matbaası, İstanbul
ARIOĞLU, Ergin, ARIOĞLU, Nihal, YILMAZ, Ali Osman, GİRGİN, Canan, (2000), Deprem ve Kurtarma İlkeleri, Evrim Yayınevi, İstanbul
ATALAY, İbrahim., (1994), Türkiye Coğrafyası, Ege Üniversitesi Basımevi, İzmir.
ATEŞ, Şerafettin., KEÇER, Mustafa, OSMANÇELEBİOĞLU, Reahat, KAHRAMAN, Selahattin, (2004), Antakya (Hatay) İl Merkezi ve Çevresinin Yerbilim Verileri, MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Ankara
BATHRELLOS, George D., KALİVAS, D.P., SKİLODİMOU, Hariklia D., (2009), GIS-based landslide susceptibility mapping models applied to natural and urban planning in Trikala, Central Greece, Estudios Geológicos, 65(1) Enero-junio, 49-65
CATERINO, Nikola, IERVOLINO, Iunio, MANFREDI, Gaetano, COSENZA, Edoardo, (2008), “Multi-Criteria Decision Making For Seismic Retrofitting Of Re Structures”, Journal of Earthquake Engineering, 12:555–583.
CHEN, Y. YU, J., SHAHBAZ, Khan, XEVİ, E., 2009. “GIS-Based Sensitivity Analysis of MultiCriteria Weights”, 18th World IMACS / MODSIM Congress, Cairns, Australia.
CLERİCİ, Aldo, (2002), A GRASS GIS based Shell script for Landslide Susceptibility zonation by the Conditional Analysis method, Proceedings of the Open source GIS - GRASS users conference, Italy
CÜREBAL, İsa, EFE, Recep, SOYKAN, Abdullah, SÖNMEZ, S., (2008), Balıkesir Kent Merkezi Yerleşim Alanı İle Jeomorfolojik Birimler Arasındaki İlişkinin CBS ve UA Yöntemleriyle Belirlenmesi, I. Uluslararası Jeomorfoloji Sempozyumu (UJES 2008), Çanakkale
ÇETİN, Bayram, (2012), Antakya ve İskenderun-Dörtyol Çevresinde Suburbanizasyon (Banliyöleşme), Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 17, Sayı 28, 259-281
DAĞ, Serhat, BULUT, Fikri, (2012), Coğrafi Bilgi Sistemleri Tabanlı Heyelan Duyarlılık Haritalarının Hazırlanmasına Bir Örnek: Çayeli (Rize, KD Türkiye), Jeoloji Mühendisliği Dergisi 36 (1), S: 35-62
DAI, Fuchu, LEE, Chack Fan, DENG, J.H. THAM, L.G., (2005), The 1786 earthquake-triggered landslide dam and subsequent dam-break flood on the Dadu River, southwestern China, Geomorphology 65, 205–221
DIKAU, Richard, BRUNSDEN, Denys, SCHROTT, Lothar, IBSEN, Maia Laura (eds), (1996), Landslide Recognition: Identification, movement and causes, Chichester: John Wiley & Sons Ltd.
DONATI, L., TURRINI, M.C., (2002), An Objective Method to Rank the Importance of the Factors Predisposing to landslides With the GIS Methodology: Application to an Area of the Apennines (Valnerina; Perugia, Italy), Engineering Geology 63: 277–289.
DÖNMEZ, Yusuf, (1979), Umumi Klimatoloji ve İklim Çalışmaları, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No:2506, İstanbul
EKİNCİ, Deniz, (2004), Gülüç Çayı Havzasının Uygulamalı Jeomorfoloji Özellikleri, Doktora Tezi (Yayınlanmamış), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
EKİNCİ, Deniz, (2005), Karadeniz Ereğlisi'nin zemin hareketleri duyarlılık sahalarının sınıflandırılması ve yüksek riskli yerleşmelerin zemin stabilite analizi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümü Dergisi, sayı:13 sayfa,:121-137, İstanbul
EKİNCİ, Deniz, (2011), Zonguldak-Hisarönü Arasındaki Karadeniz Akaçlama Havzasının Zemin hareketleri Duyarlılık Analizi, Çantay Kitabevi, İstanbul
ERİNÇ, Sırrı, (2002), jeomorfoloji-I, DER yayınları, İstanbul
GEMİTZİ, Alexandra, FALALAKIS, George, ESKIOGLOU, Panagiotis, PETALAS, Christos, (2010), Evaluating Landslide Susceptibility Using Environmental Factors, Fuzzy Membership Functions and GIS, Global NEST Journal, Vol 12, No 4
GÖKÇEOĞLU, Candan, ERCANOĞLU, Murat, (2001), Heyelan duyarlılık haritalarının hazırlanmasında kullanılan parametrelere ilişkin belirsizlikler. Hacettepe Yerbilimleri Dergisi 23, 189-206.
GÖRÜM, Tolga, (2006), Coğrafi Bilgi Sistemi ve İstatistiksel Yöntemler Kullanılarak Heyelan Duyarlılık Analizi: Melen Boğazı ve Yakın Çevresi, Yüksek Lisans Tezi (Yayınlanmamış), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Coğrafya Anabilim Dalı, İstanbul
GUZZETTI Fausto, CARRARA Alberto, CARDINALI Mauro, REICHENBACH Paola, “Landslide Hazard Evaluation: A Review of Current Techniques and Their Application in A Multi-Scale Study, Central Italy”, Geomorphology, V: 31, I: 1-4 (1999), pp.: 181–216.
HERECE, Erdal, (2008), Doğu Anadolu Fayı (DAF) Atlası, MTA Özel Yayın Serisi-13, Ankara JADDA Mehrnoosh, SHAFRİ Helmi Z M, MANSOR Shattri B, Sharifikia Mohammad, Pirasteh Saeid, (2009), Landslide Susceptibility Evaluation and Factor Effect Analysis Using Probabilistic-Frequency Ratio Model, Eur. J. Sci. Res. 33(4): 654-668.
KUMTEPE Pemra, NURLU Yıldız, CENGİZ Türkan, SÜTÇÜ Emine, “Bolu Çevresinin Heyelan Duyarlılık Analizi” , TMMOB Coğrafi Bilgi Sistemleri Kongresi, 2- 6 Kasım 2009, s.: 1-8, İzmir 2009.
KUSKY, Timothy, (2008), Landslides Mass Wasting Soil and Mineral Hazards, Facts on File, USA
LAN, Hengxing., ZHOU, Chenghou., WANG, Lingjuan., ZHANG, H. Y., LI, R. H., (2004), Landslide Hazard Spatial Analysis And Prediction Using Gis In The Xiaojiang Watershed, Yunnan, China, Engineering Geology 76, 109–128.
LEE, Chyi-Tyi, HUANG, Chien-Cheng , LEE, Jiin-Fa., PAN, Kuo Liang, LIN, Ming-Lang, DONG, Jia-Jiyun, (2008), Statistical Approach To Earthquakeinduced Landslide Susceptibility, Engineering Geology 100, 43–58
LEE, S., EVANGELISTA, D. G., (2006), Earthquake-Induced Landslide-Susceptibility Mapping Using An Artificial Neural Network, Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 6, 687–695
MANCINI, Francesco, CEPPI, Claudia, RITROVATO, Giuliano, (2010), GIS and statistical analysis for landslide susceptibility mapping in the Daunia area, Italy, Nat. Hazards Earth Syst. Sci., 10, 1851–1864
MANKELOW, J.M., MURPHY, William, (1998), Using GIS in the Probabilistic Assesment of Earthquake Triggered Landslide Hazard, Journal of Earthquake Engineering, Vol. 2, No. 4, P: 593-623, Imperial College Press
MATER, Barış, (1998), Toprak Coğrafyası. Çantay Kitabevi, İstanbul.
MOORE, I.D., GRAYSON, R. B., LANDSON, A. R. (1991) “Digital terrain modeling: A review of hydrological, geomorphological, and biological applications”, Hydrological Processes, 5, 3–30.
OWEN, Lewis A., KAMP, Ulrich, KHATTAK Ghazanfar A., HARP, Edwin L., KEEFER David K., BAUER, Mark A., (2008), Landslides triggered by the 8 October 2005 Kashmir earthquake, Geomorphology 94, 1–9
ÖZŞAHİN, Emre, 2010, İskenderun Akaçlama Havzasında (Hatay) Arazi Örtüsünün Zamansal Değişimi, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/2 Spring 2010.
ÖZŞAHİN, Emre, KAYMAZ, Çağlar Kıvanç, 2013, Camili (Macahel) Biyosfer Rezerv Alanının (Artvin, KD Türkiye) Heyelan Duyarlılık Analizi, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/3, Winter 2013, p. 471-493, ANKARA-TURKEY
POURGHASEMI, Hamid Reza, PRADHAN, Biswajeet, GÖKÇEOĞLU, Candan, MOEZZI, K., D., (2012), Landslide Susceptibility Mapping Using a Spatial Multi Criteria Evaluation Model at Haraz Watershed, Iran, B. Pradhan and M. Buchroithner (Editörler.), Terrigenous Mass Movements, Springer-Verlag Berlin Heidelberg
ROZOS, D., BATHRELLOS, G.D., SKILLODIMOU, H.D., (2010), Comparison of the implementation of rock engineering system and analytic hierarchy process methods, upon landslide susceptibility mapping, using GIS: a case study from the Eastern Achaia County of Peloponnesus, Greece
SANTACANA, Nuria, BAEZA, Baeza, COROMINAS, Jordi, PAZ, Ana De, Marturia, Jordi, (2003), A GIS-based multivariate statistical analysis for shallow landslide susceptibility maping in La Pobla de Lillet area (Eastern Pyrenees, Spain). Natural Hazards, 30, 281-295.
SCHUSTER R.L., FLEMING R.W., (1986), Economic Losses and Fatalities due to Landslides, Bulletion of Association of Engineering Geologists, 23(1), 11-28.
SELÇUK, Haluk, (1985), Kızıldağ-Keldağ-Hatay Dolayının Jeolojisi ve Jeodinamik Evrimi, MTA Genel Müdürlüğü Jeoloji Etütleri Dairesi Başkanlığı, Ankara.
SEVİNDİ, Cemal, KOPAR, İbrahim, KAYA, Günay (2004), Akdam (Kağızman-Kars) Heyelanı, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt 9, Sayı 11, Sayfa 167-188, Erzurum
SHARMA, L. P., Patel, N., Debnath, P., Ghose, M. K., (2010), Assessing Landslide Vulnerability From Soil Characteristics—a GIS-Based Analysis, Saudi Society for Geosciences
SMITH, Keith, PETLEY, David N., (2008), Enviromental Hazards (Assessşng Risk and Disaster), 5. Edition, Routledge; USA
ŞAHİN, Cemalettin., SİPAHİOĞLU, Şengün, (2007), Doğal afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara
ŞENSOY, Hüseyin, Palta, Şahin, (2009), Yamaç Şekillerinin Toprak Erozyonuna Etkileri, Bartın Orman Fakültesi Dergisi, Cilt: 11, Sayı: 15, 95-98
TAĞIL, Şermin, (2006), Kazdağı Milli Parkı’nda Arazi Örtüsü Organizasyonunu Kontrol Eden Jeomorfometrik Faktörler: Bir CBS Yaklaşımı, Coğrafi Bilimler Dergisi, 4 (2), 37-47
TÜİK, 2013, Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verileri, http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul, (Erişim:18.04.2013).
ÜRKMEZ, Naim, 2013, Ermenilerin Kontrol Noktası: İskenderun Limanı, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/5 Spring 2013, p. 901-917, ANKARA-TURKEY
VAHIDNIAA, M.H., ALESHEIKHB, A., Ali MOHAMMADİ, A., BASSİRİD, A., (2008), Fuzzy Analytical Hierarchy Process In GIS Application, The International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information Sciences. Vol. XXXVII. Part B2. Beijing
VARNES J. Davis, (1978), Slope movement types and processes, in Schuster, R.L., and Krizek, R.J., eds., Landslides-Analysis and control: National Research Council, Washington, D.C., Transportation Research Board, Special Report 176, p. 11–33.
YALÇIN, Ali, (2005), Ardeşen (Rize) Yöresinin Heyelan Duyarlılığı Açısından İncelenmesi, Doktora tezi (Yayınlanmamış), Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon
YALÇIN, Ali., Bulut, Fikri., (2007), Landslide susceptibility mapping using GIS and digital photogrammetric techniques: a case study from Ardesen (NE-Turkey), Nat Hazards, 41:201–226
YOUNG, Robert A., MUTCHLER, Calvin K.,(1969), Effect of Slope Shape on Erosion and Runoff, Trans. ASAE, 12, pp: 231-233,239.
ZEVERBERGEN, Lyle W., THORNE, Colin R. (1987) “Quantitative analysis of land surface topography”, Earth Surface Processes and Landforms, 12, 47–56.