XVI. YÜZYILDA RAÇA NAHİYESİ

Çalışmamızın amacı 30 Ağustos 1541 tarihinde "Budin Beylerbeyliği" adı altında Osmanlı coğrafyasına katılan topraklardan Sirem Sancağı'nın Raça Nahiyesi'nin XVI. yüzyıl sosyal ve ekonomik durumunun tespitini yapmak olmuştur. Evliya Çelebi'nin yazdığına göre Raça Kalesi Sava ve Drin nehirlerinin birleştiği yerde olup 7 Müslüman, 4 Bulgar ve Sırp mahallelerinden ibaret idi. Buranın halkı din ve ırk farkı gözetmeksizin birlikte yaşamaktaydılar. Raça Nahiyesi'nde 1 şehir, 3 köy, 7 mezra ve 4 mahalle yer almaktadır. Nahiyede toplam 197 hane bulunmakta ve nüfusun çoğu köylerde yaşamaktadır. Raça Nahiyesi'nde ağırlıklı olarak buğday, arpa, çavdar ve erzen üretimi yapılmaktadır. Ayrıca nahiyede koyunculuk, domuzculuk ve arıcılık da gelişmiştir. Osmanlı ekonomisini oluşturan pazarlardan toplanan vergi miktarları kanunnameye göre tespit olunarak açıklanmıştır. Ayrıca Raça iskele ürünlerinden alınan gümrük ve balıkçılık vergileri de çalışmamızda belirtilmiştir. Toplam 240.495 akçe olan nahiye vergisinin 100. 000 akçesi Raça iskele ürünlerinin gümrük ve balıkçılıktan alınan vergiler idi. Bu da toplam verginin yaklaşık % 42 teşkil ediyordu Tarımsal sanayinin en eski kolu olan değirmencilik de nahiyede çok gelişmiş durumdaydı. 41 adet su değirmenin hemen hepsi Sava nehri üzerinde kurulmuştu. Raça Nahiyesi'nin ekonomik durumu Sirem Sancağı Mufassal Tahrir Defteri verilerine göre incelenmiştir. Bu bağlamda Osmanlı'nın Avrupa'daki Osmanlı'nın tüm coğrafyasında olduğu gibi Avrupa'da da Müslüman ve Gayrimüslim ayrımcılıkları gözükmemekteydi. Bu durumu ise, 600 yılı aşkın yaşayan Osmanlı adaletinin bir örneği şeklinde ifade etmek mümkündür

RACHA REGION IN THE XVI CENTURY

The main purpose of our research is to identify the socioeconomic situation of Sirem Sancak of Racha Province in the XVI century that was United to Otoman Empire and connected to the Budin beylerbey1 on 30th August, 1541. According to Evliya Chelebi2 the castle of Racha was situated in the place where the rivers-Sava and Drin connects to each other. The were 7 Muslim, Bulgarian and Serbian districts. The people were living friendly despite the differences of religion and nationality. In the region of Racha of Sirem Sanjak there were: 1 city, 3 villages, 7 hamlets, 4 districts. There were totally 197 households and all of them were living in the villages. The main production in Racha region was: wheat, barley, rye, millet. Besides, piggy and sheep, apiculture was also developed in the region. We identified the tax quantities that was collected from Ottoman Market according to the law. Additionally, in our study we identified the taxes taken from the customs and fishing in Racha pier. The total tax collected from the region was 240 495 akche, out of which 100 000 akche was collected from the production of fishing and customs in Racha pier. And this constituted about %42 of total tax. Milling that was the oldest branch of agricultural industry was very developed there. Almost the all the water mill which totaly equalled 41, were built on the Sava river. The economic situation of Racha Province was studied according to the Otoman State Recordings of Sirem Sanjak. So, in this research we showed the economic policy of Otoman State in Europe. As in every part of Otoman State, there was not seen any fact of discrimination between Muslim and Non-Muslim inhabitants in Europe. And this may be considered as the example of Otoman justice that lasted 600 years

PDF

___

AKGÜNDÜZ AHMET (1994). Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukuki Tahlilleri, 7//II. Kitap. II. Selim Devri Kanunnâmeleri, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınları, İstanbul.
BRUCE, W. Mc. GOWAN, Ph. D. (1983). Sirem Sancağı Mufassal Tahrir Defteri, Türk Tarih Kurumu Basımevi-Ankara.
ELMALILI M. HAMDİ YAZIR (2012). Bilgisayar Hat'lı 5'li Kur'an-ı Kerim ve Meali, Aktif Dağıtım Yay. İstanbul
EMECEN, FİRİDUN (1989). XVI. Asırda Manisa Kazası, TTK Yayınları, Ankara.
İNALCIK, HALİL (1987). Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i Sancak-i Arvanid", TTK Yayınları, Ankara.
KAZICI, ZİYA (2005), Osmanlı’da Vergi Sistemi, Bilge Yayıncılık, İstanbul.
SSDZK (1893). Svod statistiçeskih dannıh o naselenii Zakavkazskogo kraya, izvleçennıh iz posemrynıh spiskov 1886 g. Tipografi İ. Martirosyantsa, Tiflis.
ŞEN, ÖMER (1996), Osmanlı Panayırları (18.-19. Yüzyıl), Eren Yay., İstanbul.
ZİLLİOĞLU, MEHMET EVLİYA ÇELEBİ (1984). Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Üçdal Neşriyat, İstanbul
ZİSSERMAN, KARL LVOVİÇ (1870). Sbornik materialov dlya opisaniya Tiflisskoy gubernii, İzdavaemıy pri kanselyari Tiflisskogo gubernatora. Dubelir Basımevi, Tiflis. Sözlükler
AYYILDIZ, EROL (1991). Türkçe-Arapça, Arapça-Türkçe Cep Lûgati, 8. Baskı, Ensar Neşriyat Tic. A.Ş. İstanbul.
PARLATIR, İSMAİL (2011), Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınları, 4. Baskı, Ankara.
SAMİ, ŞEMSEDDİN (2011), Kamus-i Türki (Latin Harfleriyle), İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul.
TDK (1998). TÜRKÇE SÖZLÜK, I-II. TDK Yayınları, 9. Baskı, Ankara.
YEĞİN ABDULLAH, BADILLI ABDÜLKADİR, HEKİMOĞLU İSMAİL, ÇALIM İBRAHİM (2006). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Büyük Luğat, Sebat Basım Yayım Dağıtım Hiz. LTD. ŞTİ., İstanbul.
YILMAZ FEHMİ (2010). Osmanlı Tarih Sözlüğü, Gökkubbe, İstanbul.
BARKAN, ÖMER LÜTFİ (1941), "Türkiye’de İmparatorluk Devirlerinin Büyük Nüfus ve Arazi Tahrirleri ve Hakana Mahsus İstatistik Defterleri", İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, II/I. s. 40.
BEKADZE, SHOTA (2013). "1595 Yılında Çıldır Eyaleti Ahıska Sancağı'nın Otskhe Nahiyesi / The Otskhe Region of Ahiska Sanjaki of Childir Province in 1595”, TURKISH STUDIES - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/11 Fall 2013, p. 81-98, Ankara-TURKEY
BEKADZE, SHOTA (2014). "XVI. Yüzyılda Ahıska Sancağı'nın Aspinza Nahiyesi'nde Sosyal ve Ekonomik Yaşam", Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, ISSN: 1694-528X İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız-Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat-Kırgızıstan, Jel Kod: M-Y...ID: 70 K:92, s. 1-20.
BİLGE, SADIK MÜFİT (2000). "Macaristan'da Osmanlı Hakimeyitinin ve İdari Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişmesi", OTAM (Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi), Sayı: 11, Sayfa: 33-81), Ankara.
ÇAĞATAY, NEŞ'ET (1947). "Osmanlı İmparatorluğu'nda Reayadan Alınan Vergi ve Resimler", Atatürk Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi (AÜDTCFD), Cilt 5, Sayı: 5, s. 483-511.
ERTÜRK, VOLKAN (2011). "XVI. Yüzyıl Anadolusu'nda Ziaraî Yapı ve Köylülerin Geçim Durumları Hakkında Bir Değerlendirme: Akiehir Örneği/An Evaluation of Agricultural Structure and Peasants Subsistence in the XVI. Century Anatolia: Akşehir Case”,
TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,Volume 6/4 Fall 2011, www.turkishstudies.net, p. 523- 537.
GÜL, ABDÜLKADİR (2009). "XVI. Yüzyılda Antakya Kazası'nın Demografik Yapısı / The Demographic Structure of Antioch Town in XVI. Century”, TURKISH STUDIES - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkishor Turkic-, (Prof. Dr. Hamza Zülfikar Armağanı), Volume 4/3 Spring 2009, www.turkishstudies.net, p. 1024-1066.
KARADENİZ, HASAN BASRİ (Aralık 1994), "XVI.Yüzyılın Başlarında Ergani Sancağ’nda Yerleşme ve Nüfus". Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 93. İstanbul.
TAŞKIN, ÜNAL (2007). "1540 (H.947) Tarihli Kanunnamelere Göre Musul, Amid ve Erzurum Sancaklarında Ziraî Gelirlerin Mukayeseli Tahlili”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 2/2 Fall 2013, p. 632-653, Ankara-TURKEY
"GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞININ TARİHİ GELİŞİMİ, http://www.gib.gov.tr/index.php?id=103 (Erişim Tarihi: 24.01.2014).