HARP TARİHİ YAZIMINA DAİR ÖZGÜN BİR YAKLAŞIM: OSMAN SENAÎ BEY

İnsanlık tarihinde yüzyıllar boyunca harp, uluslararası ilişkilerde diplomatik yollardan çözülemeyen sorunları, sonuca bağlamak için kullanılan meşru bir adım olarak kabul edilmiştir. Bu bağlamda devletlerarasında meydana gelen harplerin nedenlerinin, tarafların ulusal ve özellikle askeri güçlerinin, savaş içinde yapılan muharebelerin ve bunların askeri sonuçlarının incelenmesi, Harp Tarihinin çalışma konuları arasında yer almaktadır. Kuşkusuz harplerin çeşitli bölümlerle incelenmesi, geleceğin askeri stratejilerine ışık tutacağı gibi barıştaki askeri eğitim-öğretim, teşkilat ve harekât planlamalarına da yardımcı olacaktır. Ülkemizde harp tarihi, üzerinde yeterince çalışma yapılmayan bir alan görünümündedir. Bunun yanı sıra konuyla ilgili araştırma yöntemlerine ait yayınlar da yok denecek kadar azdır. Bu çerçevede açığın kapatılması için tarihten günümüze intikal eden hatıra ve belgelerin bulunması, sınıflandırılması ve objektif bir şekilde değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Harp tarihi çalışmalarına kaynak olarak 1898 yılında Kurmay Kıdemli Yüzbaşı Osman Senaî (Erdemgil) Bey tarafından kaleme alınan "1897 Osmanlı-Yunan Seferi Dömeke Meydan Muharebesi" isimli eser gösterilebilir. Eski Türkçe (Osmanlıca) yazılan ve üç cilt olarak hazırlanan bu eser, savaş sanatının değişmez belli kurallarını ve inceliklerini gözler önüne sermektedir. Eserin birinci cildinde "Tarihi Harp Nasıl Yazılır?" başlıklı bir bölüme yer veren Osman Senaî Bey, bu bölümde harp tarihinin hangi metotlara dayalı olarak yazılması ve incelenmesi konularında bilgiler vermekte ve şimdiye kadar bu alanda yapılan hataları geçmişten örnekler vererek açıklamaktadır. Yeni Türk harflerine çevirisi yapılarak değerlendirilen bu çalışmanın harp tarihi araştırma ve yazım yöntemlerine kaynak teşkil edebileceği düşünülmektedir

A GENUINE APPROACH TO WRITE A HISTORY OF WARFARE: MR. OSMAN SENAÎ

Warfare which was used to result in the problems that cannot be solved through diplomatic channels by nations has been recognized as a legal step to solve the international problems for centuries. In this context, History of Warfare includes the reasons of international hostilities, national and especially military potential of the regions and predominantly hostilities which were happened during the warfare and these hostilities’ military results. Certainly, analyzing these extraordinary situations will help to plan military education, organization and operation tactics as it will reveal military strategy. In our country, the history of warfare, seems like the less important branch of the science of history. In addition to this, the sources of the related subject methods are negligibly small. According to this, for filling the gaps, the documents and memories which came from past should be found, classified and measured neutrally. 1897 Ottoman-Greek War" may provide resources for history of warfare studies which was written by Lieutenant Commander Osman Senai (Erdemgil). The work which was written in old Turkish (Ottoman Language) and has three parts, reveals the unchangeable rules of the art of war. Mr. Osman Senai, who mentioned about “How to write a history of warfare” on the first chapter, explained which methods should be used and how should it be analyzed and also explains the mistakes that has been made until now with giving examples from the past. These studies may provide resources for historical researches which translated to new Turkish alphabet

PDF

___

ACUN, Fatma, (2013). “Tarihin Kaynakları”, Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı için Çağdaş Bir Metodoloji, Ed. Ahmet Şimşek, Tarihçi Kitabevi, İstanbul.
AKTAR, Yücel, (1983). “Askeri Tarihin Tanımı ve Metodolojisi”, I. Askeri Tarih Semineri Bildiriler I, Genelkurmay Askeri tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
BAYRAK, M. Orhan, (2002). Osmanlı Tarihi Yazarları, Milenyum Yayınları, İstanbul.
CİHAN, Cihad, (2014). “Fuad Köprülü ve Türk Tarihinde Kökenler; Süreklilik; Dış Tesir ve Hususi Tekâmül / Fuad Köprülü And In Turkish History Origins; Continuity; External Effect And Special Evolution”, TURKISH STUDIES-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Ahmet Topaloğlu Armağanı-Tarih), Volume 9/7 Summer 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7197, p. 233-259.
ÇAMBEL, Hasan Cemil, (1939). “Atatürk ve Tarih”, Belleten, Türk tarih Kurumu, C. 3, Sayı: 10, (Nisan), s. 272-279.
ÇANDARLIOĞLU, Gülçin, (2003). Tarih Metodu (Araştırma-Yazma), Türk Dünyası Araştırma Vakfı, İstanbul.
ÇELİK, Yakup, (2009). “Tarih-Edebiyat İlişkisi Bağlamında Bir Devrin Eleştirel Panoraması: Abdülhamit Düşerken / The Critical Panorama Of An Era In The Context Of The Relation Between History And Literature: The Fall Of Abdülhamit”, TURKISH STUDIESInternational Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic,ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Mustafa Özbalcı Adına), Volume 4 /1-I Winter 2009, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.546, p. 295-318.
DEVELLİOĞLU, Ferit, (1984). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara. ERDEMGİL, Osman Senai, (1314/1898). Osmanlı Yunan Seferi Dömeke Meydan Muharebesi, C. I, (Asadoryan) Şirket-i Mürettibiye Matbaası, İstanbul. ERENDİL, Muzaffer, (1990). Askerî Tarih ve Türklerde Askerî Tarih Çalışmaları, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara. GÖRGÜLÜ, İsmet, (1990). Tarih, Askeri Tarih, Harp Tarihi, Atatürk ve Tarih, Harp Tarihinde Usul ve Metot, Harp Akademileri, İstanbul. Harp Akademileri Yıllığı 1848-2007 (159 Yıl), (2007). Yıl 159, Sayı 7, Ağustos. Harp Akademilerinin 142’nci Yılı Şeref Dolu Yıllar 1848-1990, (1990). Harp Akademileri Yayınevi, İstanbul.
İSKORA, Muharrem Mazlum, (1966). Harp Akademileri Tarihçesi, C.1, Genelkurmay Basımevi, Ankara.
KOLOĞLU, Orhan, (1994). Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Basın, 2. B., İletişim Yayınları, İstanbul.
MARTAL, Abdullah, (2000). “Yerel Tarih Yazımında Kaynak Kullanımına İlişkin Sorunlar”, Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar-Küreselleşme ve Yerelleşme, Üçüncü Uluslararası Tarih Kongresi, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul, s. 255-256. Musavver Nevsâl-ı Meşâhir, (1314/1898), İstanbul.
ÖGEL, Bahaeddin, (1983). “Türk Askeri Tarih Araştırmalarında İzlenecek Metot Hakkında Birkaç Not”, Askeri Tarih Bülteni, Yıl 8, Sayı 15, (Şubat), s. 1-6.
ÖLKER, Gökhan, (2014). “Osmanlı Alfabesiyle Bir Başka Dilin Yazımı: Rumca Örneği / Writing Of The Another Language With The Ottoman Alphabet: Greek Example”, TURKISH STUDIES-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, (Prof. Dr. Ahmet Topaloğlu Armağanı), Volume 9/9 Summer 2014, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.7075, p. 799-812.
ÖZDEN, Neşe, (1987). “Geçmişte ve Günümüzde Askeri Tarih ve Harp Tarihi Anlayışımız”, Askeri Tarih Bülteni, Genelkurmay Askeri Tarih ve Stratejik Etüt başkanlığı yayınları, Yıl 12, Sayı 23, (Ağustos), s. 8-9.
ÖZTEKİN, Nezahat, (2007). “Mukayeseli Edebiyat-Araştırma Tarihi ve Yöntem/ Comparative Literature -Searching History and Method”, TURKISH STUDIES-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, ISSN: 1308-2140, (Tunca Kortantamer Özel Sayısı II), Volume 2/4 Fall 2007, www.turkishstudies.net, DOI Number: http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.196, p. 671-679.
SAKAL, Fahri, (2013). “Tarih Yazımında Temel Kavramlar”, Tarih Nasıl Yazılır? Tarih Yazımı İçin Çağdaş Bir Metodoloji, 3. Bölüm, Ed. Ahmet Şimşek, Tarihçi Kitabevi, İstanbul.
SAKOĞLU, Necdet, (1985). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Tarih Sözlüğü, İletişim Yayınları, İstanbul.
SUN, Selim, (1965). 1897 Osmanlı-Yunan Harbi, Genelkurmay Başkanlığı Harp Tarihi Dairesi Resmi Yayınları, Ankara.
ŞAYİN, Cevat, (2011). “Askeri Tarih Çalışmaları İçin Bir Sentez Aracı Önerisi 3T: Teşkilat, Teçhizat, Tefekkürat”, Tarih Dergisi, Sayı 52, İstanbul, s. 154.
TOGAN, Zeki Velidi, (1950). Tarihte Usul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
TOKER, Hülya, Barlas, Gülhan; Fidan, Nurcan, (2004). Balkan Savaşı’na Katılan Komutanların Yaşam Öyküleri (Alay ve Daha Üst Birlik Komutanları), Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı Yayınları, Ankara.
YILMAZ, Levent, (2000). “Tarih Nasıl Yazılmalı? Ya da Yazılmalı mı?”, Tarih Yazımında Yeni Yaklaşımlar-Küreselleşme ve Yerelleşme, Üçüncü Uluslararası Tarih Kongresi, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, İstanbul, s. 81.