208119

ORTA LİKYA’DAKİ KARABEL YERLEŞİMİNDE TARIMSAL ÜRETİME YÖNELİK MİMARİ BULGULAR

Muğla'dan Hatay'a uzanan Akdeniz sahili boyunca yapılan kazı ve yüzey araştırmalarında saptanan işlikler, Akdeniz Bölgesi'nin antik dönem ve sonrasındaki şarap ve zeytinyağı üretimine yönelik oldukça önemli bilgiler edinmemize olanak sağlamıştır. Konuyla ilgili sürdürülmekte olan araştırmalar bölgedeki işliklerin tipleri ve ürün elde etmede kullanılan tekniklere yönelik her geçen gün yeni bilgiler vermektedir. Ancak bugüne kadar yayımlanan araştırma sonuçlarında işliklerin biçim özellikleri, çalışma prensipleri üzerine net bilgiler ortaya konulmakla birlikte, işlev ve tarihlendirme sorunlarıyla ilgili halen bir fikir birliğine varılmış değildir. Orta Likya'nın dağlık kesiminde yer alan küçük yerleşimlerde, erken Bizans mimarisi üzerine yürüttüğümüz yüzey araştırmaları, bölgedeki dini ve sivil mimari örneklerinin belgelendirilmesinin yanı sıra tarım alanlarının tespiti, zeytinyağı ve şarap işliklerinin dağılım alanları, bölge ekonomisine katkıları, presleme teknikleri, işlev ve tarihlendirme sorunlarına katkı yapmayı amaçlar. Bu bağlamda Antalya'nın Demre İlçesi, Belören (Muskar) Köyü Karabel Mahallesi'nin girişindeki yamaçta, kısmen kayalık alana konumlanan bir grup işlik bildirinin konusunu oluşturur. Tarımsal üretime yönelik bu işlikler hakkında yayınlarda bilgiye rastlanmamış olup çalışmalarımızla ilk kez çizimleri yapılmış ve konumları harita üzerine işlenmiştir. Metinde yerleşimde tespit edilen yapılar kısaca tanıtılarak bölge mimarisi içindeki yeri ve önemi kapsamlı olarak değerlendirilmiştir. Karabel'deki antik yerleşimin yakınındaki yamaçta, küçük bir alanda tespit ettiğimiz iki katlı bir konut ve çevresindeki şarap üretimine yönelik işliklerin, bölgede oldukça yaygın olan çiftlik evi ya da kule-çiftlik tarzı bir yerleşim olduğunu göstermektedir. Bu tip yerleşimler çekirdek bir yapı -genelde bir gözetleme kulesi- etrafında seyrek olarak gruplanmış şarap veya zeytinyağı işlikleri, sarnıçlar ve kayaya oyulmuş mezar yapılarından oluşur. Buluntular yerleşimin Helenistik dönemden başlayarak Bizans döneminin sonuna kadar kullanıldığını, dolayısıyla tarımsal üretim biçimlerinin yanı sıra ekonomik ve sosyal yapının da yüzyıllar boyunca benzer biçimde sürdüğünü göstermektedir

ARCHITECTURAL FINDINGS REGARDING AGRICULTURAL PRODUCTION OF KARABEL SETTING IN MIDDLE LYCIA

Discovered workshops during the survey and excavations of Mediterranean coastal line that extending from Mugla to Hatay bring crucial information regarding the wine and olive production of Mediterranean Region in antique and following periods. Ongoing researches contribute to learn about the typologies of workshops and techniques while obtaining products. The published investigation outcomes supply clear information concerning the stylistic features, working principles of these workshops, however, still there is no any consensus is supplied about the function and dating problematic of these workshops. Survey investigations of early Byzantine architecture of small mountainous settlements in Middle Lycia while aim to document the religious and civic architectural examples at the same time reveal wine and olive workshops distribution in the setting, their contribution to regions' economy, and pressing techniques. These investigations also want to solve the problems regarding functional usage and dating issues. In this regard, this paper focuses on groups of workshops which were located in Karabel Street of Belören (Muskar) Village of DemreAntalya. Plans of these workshops who positioned in rocky side of the setting are drawn and their location marked in a map but information in publications regarding the workshops has not found. In this paper, architectural features of the discovered workshops are introduced briefly in addition to their importance within the regional architecture in detailed manner. Architectural finding of two storey housing and its workshops for wine production expose that they are among the common farmhouse or tower-farm examples in Karbel antique settlement. These type of settlements usually having a core architectural unit such a watchtower or a house, accompanied with wine and oil workshops that scarcely located in the geography with cisterns and graven rock tomb. Archeological findings demonstrate that the setting is used starting from the Hellenistic Period to the end of the Byzantine Period. In this regard, it can be said that not only the architectural production is continued for centuries but also the economic and social structures as well are sustained in similar way

PDF

___

AREL, A. (1990). “Foça Bağ Evleri ve Kule Ev Geleneği”. VII. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Antalya 18-23 Mayıs 1989, Ankara, s. 43-71.
AREL, A. (1993). “Foça Bağ Evleri ve Kule Ev Geleneği”. Egemimarlık, 10/3, s. 37-40.
AYDINOĞLU, Ü. (2009) Dağlık Kilikya Bölgesinde Antik Çağda Zeytinyağı ve Şarap Üretimi: Üretimin Arkeolojik Kanıtları, İstanbul Ege Yayınları.
AYDINOĞLU, Ü. ve ŞENOL, A. K. (ed), (2010). Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi Sempozyum Bildirileri Mersin 06-08 Kasım 2008, İstanbul.
BLUM, H. (1994/1995), “Demographie und Kirchenorganisation in Zentrallykien: Bemerkungen zur Vita Nicolai Sionitae,” Lykia 1, s. 52-67.
BLUM, H. (1997), Die Vita Nicolai Sionitae. Griechischer Text. Bonn.
BULUT, S. (2007a). “Beydağları Çiftlik Yerleşimleri ve İşlikler”. Silifke Müzesi Konferansları Kasım 2005-Nisan 2006, Silifke s. 23–33.
BULUT, S. (2007b). “Gazelin İni: Trebenna Teritoryumundan Bir Çiftlik Evi” Doğudan Yükselen Işık Arkeoloji Yazıları, Atatürk Üniversitesi 50. Yıl Kuruluş Yıldönümü Arkeoloji Bölümü Armağanı, Erzurum, s. 417–431.
ÇEVİK, N. (2010), “Myra-Demre Çevresinde Bulunan Antik Yerleşimler” Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi, ed. N. Çevik, Antalya, s. 181-232.
DİLER, A. (1994). “Akdeniz Bölgesindeki Antik Çağ Zeytinyağı ve Şarap İşlikleri”. 11. Araştırma Sonuçları Toplantısı Ankara 24–28 Mayıs 1993, Ankara, s. 505–520.
DİLER, A. (1995a). “Akdeniz Bölgesindeki Antik Çağ Zeytinyağı ve Üzüm Presleri”, 1993. 12. Araştırma Sonuçları Toplantısı Ankara 30 Mayıs-3 Haziran 1994, Ankara, s. 441-458.
DİLER, A. (1995b). “The most common wine-Press Type Found in the Vicinity of Cilicia and Lycia”. Lykia, 2, s. 83–97.
DURUGÖNÜL, Serra. (1995). “Kilikia Kulelerinin Tarihteki Yeri”. Arkeoloji Dergisi, Sayı: III, İzmir, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, s. 197–203.
DURUGÖNÜL, Serra. (1996). “1995 Yılı İçel İli (Antik Dağlık Kilikya) yüzey araştırması. Kuleler ve yerleşim yerlerine olan ilişkileri”. 14. Araştırma Sonuçları Toplantısı I, Ankara, s. 253- 258.
DURUGÖNÜL, Serra. (1998). Türme und Siedlungen im Rauhen Kilikien. Eine Untersuchung zu den archäologischen Hinterlassenschaften im Olbischen Territorium. Asia Minor Studien 28, R. Habelt, Bonn.
FORBES, H. A. ve L. Foxhall, (1978). “The Queen of All Trees”. Expedition 21.1, s. 37- 47.
FOSS, C. (1996). Cities, Fortresses and Villages of Byzantine Asia Minor, London
FRANKEL, R. (1997). “Presses for Oil and Wine in the Southern Levant in the Byzantine Period”. Dumbarton Oaks Papers 51, s. 73-84.
FRANKEL, R. (1999). Wine and Oil Production in Antiquity in Israel and other Mediterranean Countries.
HADJISAVVAS, S. (1992). Olive Oil Processing in Cyprus: from the Bronze Age to the Byzantine Period. Studies in Mediterranean Archaeology XCIX.
HELLENKEMPER, H. G. ve F. HILD. (2004). Lykien und Pamphylien, Tabula Imperii Byzantini 8, Wien.
İŞLER, B. (2009) Likya Bölgesi’nde Karabel Asarcık’taki Erken Bizans Dönemi Yerleşimi. H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi, Ankara.
İŞLER, B. (2010) “Myra ve Çevresinde Bizans Dönemi” Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi, Ed. N. Çevik, Antalya, s. 233-256.
İŞLER, B. (2012) “Likya Bölgesindeki Karabel-Asarcık Yerleşimi Yapılarının Plan ve İşlev Özellikleri Üzerine Gözlemler” Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu 04-07 Kasım 2009, Antalya, s. 161-173.
KONECNY, A. (1997). Turmgehöfte in Zentral und Ostlykien, Viyana.
KONECNY, A. (1998), “Lykische Ölpressen. Einige Ölpressen auf dem Bonda Tepesi und im Gebiet von Istlada”. Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes in Wien 67, s. 121–194.
MATTINGLY, D. J. (1988), “Oil for export? A comparison of Libyan, Spanish and Tunisian olive oil production in the Roman empire”. Journal of Roman Archaeology 1, 33-56.
SEVCENKO, I. ve N. P. SEVCENKO (1984). The Life of Saint Nicholas of Sion, Massachussetts.