DİJİTALLEŞTİRME SÜRECİ VE DİJİTAL KÜTÜPHANE UYGULAMALARINA BİR BAKIŞ

Teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte ivme kazanan internet, artık her tür bilgiye erişimde yoğun biçimde kullanılan vazgeçilmez bir teknolojik araç konumuna gelmiştir. İnternette farklı kurum, kuruluş veya sivil oluşumların hizmete sunduğu ücretli ya da ücretsiz olarak erişilebilen özellikle İngilizce dilinde çok çeşitli bilgi kaynağı yer almaktadır. Ancak kullanıcılar için bilimsel bilgiye erişme noktasında internette yer alan Türkçe içerikler yetersiz kalmaktadır. Özellikle araştırmacı kullanıcılar için zamandan ve mekândan bağımsız olarak bilgiye erişmek giderek önem kazanmaktadır. Bu aşamada kullanıcıların bilgi taleplerini karşılayabilecek en iyi uygulama dijital kütüphanelerdir. Dijital kütüphaneler, hobi amaçlı kullanımlarının yanında hem bilimsel çalışmaların takip edilmesine hem de kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlayabilecek nitelikte oluşumlardır. Dünyada hızla gelişen ancak ülkemizde gelişme aşamasında olan dijitalleştirme çalışmaları henüz yeterli düzeyde değerlendirilmemektedir. Bu nedenle daha çok Türkçe bilgi kaynağının telif hakları kapsamında ele alınarak hedef kitlesinin bilgi gereksinimlerini önceleyerek ve dijitalleştirme standartlarına uygun bir biçimde dijitalleştirilmesi, bunları içeren dijital kütüphaneler oluşturulması ve bu kütüphanelerin içeriklerinin tamamına internet ortamında erişilebilir hale getirilerek kullanıcıların hizmetine sunulması gerekmektedir. Bu çalışma, dijital kütüphane kavramını ve tarihsel gelişimini açıklayarak dijitalleştirme standartlarına yer vermekte ve bu çerçevede özgür ve açık kaynak kodlu dijital kütüphane yazılımları ile dijital kütüphane örnek uygulamalarını tanıtarak dijital kütüphane oluşturmak isteyenlere başlangıç noktası niteliğinde bir kaynak sunmayı amaçlamaktadır

AN OVERVIEW TO THE DIGITIZATION PROCESS AND DIGITAL LIBRARY APPLICATIONS

Internet gained momentum with the development of technology, it has now become an indispensable technological tool used extensively in the position to access all types of information. Through the internet; different organizations, institutions or non profit organizations offer a wide variety of information services that can be accessed in exchange for a fee or for free, especially in the English language. However, Turkish content in the internet in regard to scientific knowledge is usually insufficient. In particular, to be able to access information independent of time and place, is becoming increasingly important for users who are researchers. At this stage, the best practice to meet the demand of information of the users are digital libraries. Apart from their recreational use and for scientific studies, digital libraries are formations which can enable following scientific work, protection of cultural heritage and passing it onto future generations.Digitization process is rapidly progressing in the world, but it is stil developing in our country and cannot be evaluated as adequate for the time being. Therefore, more Turkish information sources have to be digitized in accordance with the digitization standards, while handled according to the effectual copyrights and prioritized according to information requirements of the target audience; digital libraries containing these information should be created and all content of these libraries have to be accessable on the internet at the users’ service. In this study, the concept and the historical development of digital library are explained and digitization standards are covered and in this context, it is aimed to provide a starting point for those, who want to create a digital library by introducing free and open source digital library softwares and digital library sample applications

___

  • Access IT Dijital Content Management Çevrimiçi Sertifika Programı Ders Notları (2011). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
  • ARMS, W. Y. (2000). Digital libraries. London: MIT Press.
  • ARSLANTEKİN, S. (1998). Kütüphanelerde Bilgisayar Kullanımı: Veritabanlarına Bilgi Depolama ve Erişimde Dikkat Edilecek Temel Noktalar. Türk Kütüphaneciliği, 12(4), 313-322.
  • AYDIN, S. (2011). Atatürk Kitaplığı süreli yayınları sayısallaştırma çalışmalarının teknik ve yönetimsel analizi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
  • BLANSIT, D.B. (2009). Free/Open source software lisences. Journal of Electronic Resources in Medical Libraries, 6, 362-370.
  • BORGMAN, C. L. (1999). What are digital libraries? Competing visions. Information Processing and Management, 35, 227-243.
  • BRETTHAUER, D. (2002). Open source software: A history. Information Technology and Libraries, 21(1), 3-11.
  • BULGAN, U. (2002). Bir Sayısal Kütüphane Programı "Greenstone", ÜNAK’02 Bildiri, Üniversite ve Araştırma Kütüphanecileri Derneği.
  • CLEVELAND, G. (1998). Digital Libraries: Definition, Issues and Challenges.) 10 Temmuz 2015 tarihinde http://archive.ifla.org/VI/5/op/udtop8/udtop8.htm adresinden erişildi.
  • ÇEÇEN, M. K. (2014). Eski Türk Edebiyatı araştırmalarında bilgisayar teknolojisinin kullanımına dair bazı düşünceler. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(9), 351-366.
  • ÇELİK, S. ve BUĞAN, O. (2012). DSpace 1.7.0 Kurulumu ve Uygulama Rehberi. 1 Temmuz 2015 tarihinde http://acikerisim.ankos.gen.tr/belgeler/DSpace_Kurulum_Uygulama.pdf adresinden erişildi.
  • DARÇIN ŞAHİN, İ. (2010). Yerel Kültür Mirasının Dijitalleştirilmesi ve Halk Kütüphaneleri: Yalova Örneği, Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
  • ERCİL ÇAĞILTAY, N. (2001). Bir Elektronik Kütüphane Projesine Başlarken. Türk Kütüphaneciliği, 15(3), 251-267.
  • HOLT, İ. (2008). Türk Kütüphaneciliğinde Kişisel Arşivleme ve E-LIS Açık Arşivi. (Akademik Bilişim 2008’de sunulan bildiri), 6 Haziran 2015 tarihinde http://www.slideshare.net/ilkayholt/trk-ktphaneciliinde-kiisel-arivleme-ve-elis-ak-arivi adresinden erişildi.
  • HUTCHINSON, H. B.; ROSE, A.; BEDERSON, B.B.; WEEKS, A.C.; DRUIN, A. (2005). The International Children’s Library: A Case Study in Designing for a Multilingual, Multicultural, Multigenerational Audience. Information Technology and Libraries, 24(1), 4-12.
  • JOINT, N. ve LAW, D. (2000). The Electronic Library: a review. Library Review, 4(9), 428-435.
  • KAMBLE, V.T., RAJ, Hans and Sangeeta (2012). Open Source Library Management and Digital Library Software. DESIDOC Journal of Library & Information Technology, 32(5), 388-392.
  • KILIÇARSLAN, F. (2004). Elektronik Müzik Kütüphanesi: Selçuk Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası, 5(1), 93-101.
  • KILKER, J. ve GAY, G. (1998). The social construction of a digital library: a case study examining implications for evalution. Information Technology and Libraries, 17(2), 60-72.
  • KÜÇÜK, M. E. ve SOYDAL, İ. (2003). Dijital Kütüphanelerde Standartlar ve Protokoller. Türk Kütüphaneciliği, 17(2), 121-146.
  • KÜLCÜ, Ö. (2010). Belge Yönetiminde Yeni Fırsatlar: Dijitalleştirme ve İçerik Yönetimi Uygulamaları. Bilgi Dünyası, 11(2), 290-331.
  • LEE, S. D. (2001). Digital Imaging: A Practical Handbook. London: Neal Schuman Pub.
  • LESSIG, L. (2002). Why “Free Software” is Better than “Open Source”. 1 Haziran tarihinde http://www.gnu.org/philosophy/free-software-for-freedom.html adresinden erişildi.
  • MALIZIA, A., BOTTONI, P. ve LEVIALDI, S. (2010). Generating Collaborative Systems for Digital Libraries: a Model-Driven Approach. Information Technology and Libraries, 29(4), 171-186).
  • MCGINTY, J. (2001). Developing a digital library: scala requires partnership. 3 Temmuz 2015 tarihinde http://www.ala.org/acrl/publications/whitepapers/nashville/mcginty adresinden erişildi.
  • MÜLLER, T. (2011). How to choose an free and open source ıntegrated library system International Digital Library Perspectives, 27(1), 57-78.
  • OPPENHAIM, C. Ve SMITHSON, D. (1999). What is the Hybrid Library. Journal of Information Science, 25(2), 97-112.
  • ÖZLÜ, O ve SEZEN, D. (2003). Küçük/ Orta Ölçekli Teknoloji Firmaları Açısından Açık Kaynak Yazılım. 18 Temmuz 2015 tarihinde http://inet-tr.org.tr/inetconf9/bildiri/99.rtf adresinden erişildi.
  • SALİHOĞLU, R. (2012). Açık Kaynak Kodlu Kütüphane Otomasyon Sistemlerinin Akademik Kütüphanelerde Kullanımı. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi.
  • SERT, Işıl İlknur (2013). Sayısallaştırma Çalışma Grubu ve Web Sayfası. (8 Temmuz 2013 tarihinde Kütüphanecilerin elektronik tartışma listesi olan KUTUP-L’ye gönderilen yazı) SPINK, A. (1999). Education for digital libraries. D-Lib Magazine, 5(5), 17-28.
  • STALLMAN, R. (2007). Why Open Source Misses The Point of Free Software. 27 Haziran 2015 tarihinde http://www.gnu.org/philosophy/open-source-misses-the-point.html.en, adresinden erişildi.
  • SUBAŞIOĞLU, F. (2001). Dijital Kütüphaneler: Tanımlama Sorunu. Türk Kütüphaneciliği, 15(1), 45- 54.
  • ŞAHİN, M. (2009). Yönetim Bilişim Sistemleri. Eskişehir: A.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayınları.
  • Technical Standards for Digital Conversion of Text and Graphic Materials (1995). 20 Temmuz tarihinde http://memory.loc.gov/ammem/about/techStandards.pdf adresinden erişildi.
  • THELWALL, M., ve VAUGHAN, L. (2004). A fair history of the Web? Examining country balance in the Internet Archive. Library & information science research, 26(2), 162-176.
  • UNESCO and Library of Congress sign agreement for World Digital Library (2007). 13 Temmuz 2015 tarihinde http://portal.unesco.org/ci/en/ev.phpURL_ID=25521&URL_DO=DO_TOPIC&URL_SECTION=201.html adresinden erişildi.
  • ÜSTÜN, Ayşe (1994). Teknolojik Gelişmelerin Kütüphane ve Bilgi Merkezlerine Etkisi (Yasalar Açısından Bir Yaklaşım). Türk Kütüphaneciliği, 8(3), 217-229.
  • WILENSKY, R. (1995). UC Berkeley’s Digital Library Project. Communications of the ACM, 38(4), 60.
  • WITTEN, I. (2008). The Development and Usage of the Greenstone Digital Library Software. Bulletin of the American Society for Information Science & Technology, 35(2), 31-38.
  • WITTEN, I. H.; BAINBRIDGE, D.; NICHOLS, D. M. (2010). How to Build a Digital Library, Burlington, MA: Morgan Kaufmann Publishers.
  • YILMAZ, B. (2011). Dijital Kütüphane Becerileri Konusunda Türkiye’de Durum: AccessIT Projesi Çerçevesinde Bir Değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 25(1), 117-123.
  • YILMAZ, M. (2008). Enformasyon Merkezi Nasıl Kurulur. İstanbul: Beşir Kitabevi.
  • YILMAZ, M. (2013). Kütüphanelerde ve Arşiv Kurumlarında Bilgi Teknolojilerinin Kullanımı. İstanbul: Beşir Kitabevi.
  • ZHANG, A. ve GOURLEY, D. (2006). Building Digital Collections Using Greenstone Digital Library Software. Internet Reference Services Quarterly, 11(2), 71-89.