ELEŞTİREL DÜŞÜNME BECERİLERİ PERSPEKTİFİNDEN ÖĞRETMEN ADAYLARININ EVRİM TEORİSİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ
Bireylerin üst düzey düşünme becerilerinden biri olan eleştirel düşünme, farklı bakış açılarını anlamaya, araştırmaya, sorgulamaya, bireysel ve sosyal etkileşime imkan vermektedir. Bu sebeple eleştirel düşünme eğitim programlarında öğrencilere kazandırılması beklenen temel hedeflerinden biridir. Bu çalışmanın amacı, ilköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme alt boyutları perspektifinden fen bilimlerinin en tartışmalı teorilerinden biri olan evrim teorisine yönelik görüşlerini ortaya koymaktır. Araştırmada aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır. (1) ilköğretim fen bilgisi öğretmen adayları evrim teorisi ve eleştirel düşünmeyi nasıl algılamaktadırlar?. (2) ilköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme alt boyutları perspektifinden evrim teorisi ve evrim teorisi öğretimine yönelik görüşleri nasıldır?. Araştırma deseni olarak nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgubilim (fenomenoloji) deseni kullanılmıştır. Çalışma grubunu ise Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi İlköğretim Fen Bilgisi öğretmenliği programında öğrenim gören beş öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ölçüt örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin yorumlanması ve açıklanmasında nitel veri analiz yöntemlerinden biri olan betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının evrim teorisine ilişkin algıları incelendiğinde; canlıların değişimi, doğal seleksiyon, mutasyon, genlerin farklılaşması şeklinde algıladıkları belirlenmiştir. Eleştirel düşünmeyi ise genel anlamda bireylerin olaylara tarafsız ve bir bütün olarak bakabilmesi, açık fikirli ve sorgulayıcı olması şeklinde belirtmişlerdir. Sonuç olarak, fen bilimlerinin en önemli teorilerinden biri olan evrim teorisinin daha derin bir şekil kavratılması için eleştirel düşünme temelli yöntem ve teknikleri uygulanmalıdır
INVESTIGATION OF PRE-SERVICE TEACHERS' VIEWS TOWARDS THE THEORY OF EVOLUTION IN THEIR CRITICAL THINKING PERSPECTIVES
One of the high level thinking skills is critical thinking that enables understand different point of views, research, inquiry, individual and social interactions. Critical thinking contains to judge a problem with respect to scientific, cultural and social standards and the processes related to knowledge and skills in the evaluation phase. In addition to these, critical thinking skills are one of the main goals of education system that should be gained by the students. In this context, the purpose of this study is to investigate pre-service teachers' views towards the theory of evolution, which is one of the most controversial theories of science and biology, in their critical thinking perspectives. To reach this purpose, to put forward elementary science education pre-service teachers' perceptions about the theory of evolution, the concept of evolution, critical thinking and its sub-titles are tried to be investigated. Phenomenology, which is one of the qualitative research designs, is used during the study. The study group of the study is determined by using purposeful sampling strategy. Five pre-service teachers were participated in the study from Siirt universityeducation faculty-science education department. Interview technique was used in this study as data collection tool. The research data were collected through semi-structured interviews. The research data were analyzed descriptively. When the perceptions of pre-service teachers are investigated about evolution theory; it is found that they think evoultion theory as change in living things, natural selection, mutation, and differentiation of genes. Additionally, they define critical thinking as neutral and whole thinking of the events by individuals. As a result, as one of the most important theories of science, to be comprehended evolution theory deeply, methods and techniques based on critical thinking should be used
___
- ABD-EL-KHALİCK, F., LEDERMAN, N.G., BELL, R.L., & SCHWARTZ, R.S. (2001). Views of Nature of Science Questionnaire (VNOS): Toward Valid and Meaningful assessment of Learners' Conceptions of Nature of Science. Annual International Conference of the Association for the Education of teachers in Science (AETS), Costa Mesa, CA.
- AKBIYIK, C. ve SEFEROĞLU, S.S. (2006). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2(32), 90-99.
- APAYDIN, Z., ÇOBANOĞLU, E.O. ve TAŞKIN, Ö. (2006). Evrim Öğretimi için Model Önerisi: Soyağacı, Hat Modeli ve El modeli oluşturma, 19 Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 95-108.
- APAYDIN, Z. ve SÜRMELİ, H. (2009). Üniversite öğrencilerinin evrim teorisine yönelik tutumları. İlköğretim Online, 8(3), 820-842.
- AYBEK, B. (2007). Konu ve beceri temelli eleştirel düşünme öğretiminin öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimi ve düzeyine etkisi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 43-60.
- BAKANAY, Ç.D. ve DURMUŞ, Z.Ö. (2013). Lise biyoloji öğretim programında evrim eğitiminin kapsamı ve içeriğinin değerlendirilmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 92-103.
- BEYER, B.K. (1985). Critical Thinking: What is it? Social Education. 49.
- BEYER, B. (1987). Practical Strategies for the Teaching of Thinking. Boston: Allyn and Bacon, INC.
- BORA, D., ARSLAN, O. ve ÇAKIROĞLU, J. (2006). Lise öğrencilerinin bilim ve bilim insanı hakkındaki görüşleri. Hacettepe Eğitim Fakültesi Dergisi. 31, 32-44.
- BÖKEOĞLU, O.Ç. ve YILMAZ, K. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünmeye yönelik tutumları ile araştırma kaygıları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi. 41, 47-67.
- ÇEPNİ, S. (2008). Fen ve Teknoloji Öğretmi (Kuram dan Uygulamaya). Pegem Akademi Yayıncılık
- ÇETİNKAYA, Z. (2011). Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 93-108.
- DOĞANAY, A., TAŞ, M. A. ve ERDEN, Ş. (2007). Üniversite öğrencilerinin bir güncel tartışmalı konu bağlamında eleştirel düşünme becerilerinin değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 13(4), 511-546.
- ELDELEKLİOĞLU, J. ve ÖZKILIÇ, R. (2008) Eleştirel düşünme eğitiminin PDR öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi. 3(29), 25-36.
- EKİNCİ, Ö. ve AYBERK, B. (2010). Öğretmen adaylarının empatik ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. İlköğretim online, 9(2), 816-827.
- EMİR, S. (2013). Öğretmenlerin düşünme stillerinin eleştirel düşünme eğilimlerini yordama gücü (İstanbul-Fatih Örneği), 13(1), 325-347.
- GİBSON, C. (1995). Critical thinking: implicati-ons for instruction. Reference & User Services Quarterly, (35) 1, 27–35.
- GÖK, B. ve ERDOĞAN, T. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının yaratıcı düşünme düzeyleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ankara Üniveristesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 44 (2), 29-51.
- GÜNDOĞDU, H. (2009). Eleştirel düşünme ve eleştirel düşünme öğretimine dair bazı yanılgılar. Celal Bayar Üniversitesi SBE Sosyal Bilimler 7(1), 57-74.
- GRANT, G.E. (1988). Teaching Critical Thinking. Praeger Publishers. New York.
- HALPERN, D.F. (1998). Teaching critical thinking for transfer across domains. American Psychologist, 53, 449–455.
- İREZ, S., ÇAKIR, M. ve DOĞAN, Ö. (2007). Bilimin doğasını anlamak: evrim eğitiminde bir önkoşul. Biyoloji Eğitiminde Evrim Sempozyumu, 291-302.
- KAHYAOĞLU, M. (2013). Öğretmen adaylarının evrim teorisi öğretimine yönelik tutumları. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7(1). 83-96.
- KARTAL, T. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi. 13(2), 279-297.
- KENCE, A. (2007). Biyoloji Eğitiminde Evrim ve Yaradılışçılık. Biyoloji Eğitiminde Evrim. 3-4 Mayıs 2007. Malatya: İnönü Üniversitesi, 215-222.
- KESİN, B. (2015) Biyoloji öğretmen adaylarının evrimle ilgili kavram yanılgılarının ve biyolojik evrim konusunu içeren web sitelerinin incelenmesi. Yayınlanmamış doktora tezi Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum
- KILIÇ, D.S. (2012/a). Biyoloji öğretmen adaylarının evrim öğretimi niyetleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 250-262.
- KILIÇ, D.S. (2012/b). Biyoloji öğretmen adaylarının evrim öğretimi konusunda okul-aile toplum ilişkilerine yönelik yeterlilikleri. 3rd International Conference on New Trends in Education and Their Implications. 2115-2124.
- KILIÇ, D.S. (2012/c). Biyoloji öğretmenlerinin evrim öğretimi niyetlerinin planlanmış davranış teorisi çerçevesinde incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 294- 305.
- KOZALAK, G. ve ATEŞ, A. (2014). Üniversite fen bilimleri birinci sınıf öğrencilerinin evrim teorisini kabul düzeyleri. Asya Öğretim Dergisi, 2(1) Özel, 135-148.
- KORKMAZ, Ö. (2009) Eğitim fakültelerinin öğrencilerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeylerine etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(4), 879-902.
- KÖKDEMİR, D. (2000). Deniz yıldızlarını kurtarmaya çalışanların öyküsü: Eleştirel ve yaratıcı düşünme. XI. Ulusal Psikoloji Kongresi, 19-22 Eylül, Ege Üniversitesi, İzmir.
- KÖKDEMİR, D. (2003). Belirsizlik Durumlarında Karar Verme ve Problem Çözme. Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
- KÖSE, Ö.E. (2010). Biyoloji öğretmenlerinin ve öğrencilerinin dini inançları ve evrim teorisine karşı tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 189-200.
- KURU, M. (2007). Türkiye’deki biyoloji eğitiminin bilimsel düşüncenin gelişmesi üzerindeki etkileri. Biyoloji Eğitiminde Evrim Sempozyumu, 167-171.
- ÖZDEMİR, S.M. (2005). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 297-316.
- ÖZMEN, M. (2007). Biyoloji eğitiminde evrim. Biyoloji Eğitiminde Evrim Sempozyumu, 5-7.
- ÖZYERAL-BAKANAY, Ç.D. (2008). Biyoloji öğretmen adaylarının evrim teorisine yaklaşımları ve bilimin doğasına bakış açıları. Yüksek Lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
- PAUL, W.R. (1984). The socratic spirit: an answer to louise goldman. Educational Leadership, 63- 64.
- SEFEROĞLU, S.S., & AKBIYIK, C. (2006). Eleştirel düşünme eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.30, 193-200.
- SÖNMEZ, S., GÜMÜŞ, İ. ve KURT, M. (2012) Türk eğitim sisteminde evrim. EKEV Akademi Dergisi, 16 (51), 229-246.
- ŞENGÜL, C. ve ÜSTÜNDAĞ, T. (2009). Fizik öğretmenlerinin eleştirel düşünme eğilimi düzeyleri ve düzenledikleri etkinliklerde eleştirel düşünmenin yeri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 36, 237-248.
- TASLAMAN, C. (2013). Evrim Teorisi Felsefe ve Tanrı. İstanbul Yayınevi. İstanbul
- TEN DAM, G. & VOLMAN, M. (2004). Critical thinking as a citizienship competence teaching strategies. Learning and Instruction. 14, 359-379
- TÜMKAYA, S. ve AYBEK, B. (2008). Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimlerinin sosyo-demografik özellikler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 387-402.
- TÜMKAYA, S., AYBEK, B. ve ALDAĞ, H. (2009). An Investigation of university students’ critical thinking disposition and perceived problem solving skills. Eurasian Journal of Educational Research. 36, 57-74.
- YILDIRIM, A. ve ŞİMŞEK, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.