SEMA İŞİSAĞ ÜÇÜNCÜ, Burak GÖKÇE, Mustafa KIRAN, Savaş İZZETOĞLU, BARIŞ UZİLDAY

BİYOLOJİ BÖLÜMÜ LİSANSÜSTÜ ÖĞRENCİLERİNDE BİLİMSEL ETİK VE DÜRÜSTLÜK ALGISI

Biyolojik bilimlerde son yıllarda izlenen büyük gelişim uzantısında biyoetik konusunda da yeni yaklaşımlara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu yaklaşımlardan biri, biyoloji lisansüstü öğrencilerine biyoetik hakkında ders verilmesinin zorunlu olmasıdır. Ba araştırmada Ege Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü lisansüstü öğrencileri için zorunlu olan Bilimsel Yöntem ve Bilimsel Etik (BYBE) dersinin yapısını ve öğretim tekniğini geliştirmek amacıyla öğrenci geribildirimleri toplanarak değerlendirilmiştir. Hepsi gönüllü olan 87 lisansüstü öğrencisine 25 soru içeren geribildirim formu yöneltilmiştir. Öğrencilerin etik ihlali farkındalıkları, bu farkındalıklarının kaynağı, lisans ve lisansüstü dönemde kendilerinin yaptığı etik ihlalleri ile etiğe aykırı davranışlara tanıklıkları hakkındaki veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Veriler, öğrencilerin en çok bildiği etik ihlalinin intihal değil sahtecilik ve uydurmacılık olduğunu göstermiştir. Hakkında en az bilgi olan etiğe aykırı davranış ise dilimlenmiş yayındır. Öğrencilerin etik farkındalık için yararlandıkları ilk kaynak kendi danışmanları değil, diğer akademisyenlerdir. Kendi arkadaşları da ilginç bir biçimde esas kaynaklardan biri olarak kaydedilmiştir, sırada yer almaktadır. bilimsel toplantılar ise son Lisans öğrenimleri boyunca bilimsel etikle yakından ilgili iki zorunlu ders almış olmalarına rağmen, katılımcıların büyük çoğunluğu diploma tezlerinde başta intihal olmak üzere etik ihlalleri yapmıştır. Katılımcılar, lisans ve lisansüstü öğrenimleri süresinde bir ya da daha çok etiğe aykırı davranışa tanık olduklarını bildirmişlerdir. Ayrıca bu aykırılıkların akademisyenler tarafından yapıldığını da kaydetmişlerdir. Öğrenciler ile akademisyenlerin etik algılarının örtüşmediği açıktır. Lisans döneminde bilimsel etikle bağlantılı olarak verilen zorunlu dersler, algıyı içselleştirmede yeterince etkin değildir. Tez yöneticilerinin etik anlamda yol gösterici olma rolleri kesinlikle yeniden gözden geçirilmelidir. BYBE dersinin içeriği ve değerlendirme yöntemleri bu sonuçlara göre yeniden tasarlanmış ve düzenlenmiştir.

PERCEPTIONS OF SCIENTIFIC ETHIC AND HONESTY OF POSTGRADUATE BIOLOGY STUDENTS OF EGE UNIVERSITY

In line with the great progress in bioscience observed in last decades, new approaches on bioethics were required. One of these dealing is to bring some obligatory courses on bioethics to postgraduate bioscience students. In this study, feedback of the postgraduate students of mandatory course of Scientific Method and Scientific Ethic (SMSE) that was lectured at Ege University, Faculty of Science, Department of Biology; was collected and evaluated, in order to improve teaching and course structure. A feedback form containing 25 questions was administered to a total of 87 voluntary postgraduate students. Anonymous data about becoming aware of ethical violations, the sources of awareness, their own scientific misconduct, and witnessing to scientific dishonesty during their graduate and postgraduate education were analyzed by SPSS package program. Data indicate that the most known academic dishonesties were falsification and fabrication, but not plagiarism; while the lowest knowledge of the participants was on salami publishing. The first source of ethical awareness of the students was other academicians, but not their own supervisors. Interestingly, the friends of the attenders were also noted as a major source, and scientific meetings were classified at the last order. Despite the fact that all of them had been taken two compulsory courses that closely related to scientific ethic, most of the participants have been exhibited ethical misconducts, particularly plagiarism, in their diploma theses. During their graduate and postgraduate education, witnessing to one or more scientific dishonesty was also notified by respondents. They also declared that, deviations from core ethical norms were often exhibited by academicians. It is clear that ethical perceptions of the students and academicians were not overlapped. The compulsory graduate courses related to techniques for scholarly academic writing, were not sufficiently effective to progress best practicalities for scientific ethic. The role of the supervisors in becoming an ethical leader must be overviewed. Based on these results, the contents and assessment methods of SMSE course are redesigned, rearranged, and updated.

PDF

___

Al, U., & Soydal, İ. (2015). Bilimsel iletişimin farklı bir yüzü: Geri çekilen makaleler. http://yunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/publications/retraction.pdf. Erişim Tarihi: 14.09.2017.
Alev, B., & Genç, F. N. (2015). Türkiye’de üniversite etik kurulları üzerine bir inceleme. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 31,135-182.
Akbulut, Y., Şendağ, S., Birinci, G., Kılıçer, K., Şahin, M.C., & Odabaşı, H.F. (2008). Exploring the types and reasons of Internet-trigged academic dihonesty among turkish undergraduate students: development of Internet-trigged academic dihonesty scale (ITADS). Computers and Education, 51(1), 463-473.
Aşar, H. (2017). İnsan-merkezcilik canlı-merkezcilik ikileminde biyoetik. Türkiye Biyoetik Dergisi, 4(2), 74-86.
Aşar, H. (2018). Hayvan haklarına yönelik temel görüşler ve yanılgıları. Kaygı, 30, 239-251.
Aydoğdu, İ. B., & Çobanoğlu, N. (2009). Tıp etiğinden biyoetiğe ilerlerken biyoetik uzmanı: Sorun mu, çözüm mü? Tıp Etiğinden Biyoetiğe. Eds. Y. Ü. Ülman, T.B. Gül, F. G. Kadıoğlu, G. Yıldırım, Z. Edisan. Türkiye Biyoetik Derneği Yayını No: XII, pp 55-62. Mucize Reklam, Ankara. ISBN: 978-975-7041-09-2. Erişim Tarihi: 05.09.2017
Boydak, M. (2011). Araştırma ve Yayın Etiği. Bilim Etiği, Eds. Atasoy vd., İstanbul Üniversitesi Yayın No: 5048 ISBN : 978-975-404-906-0.
Çağlayan, R. (2008). İlim ve edebiyat eserlerinde iktibas ve intihâl üzerine http://www.e- akademi.org/incele.asp?konu=%DDL%DDM%20VE%20EDEB%DDYAT%20ESERLER %DDNDE%20%DDKT%DDBAS%20VE%20%DDNT%DDH%C2L%20%DCZER%DD NE&kimlik=1474792583&url=makaleler/rcaglayan-1.htm Erişim Tarihi 20.12.2016.
Çobanoğlu, N., Haberal, B., & Çağlar, S. (2005). Tıbbi araştırma ve yayın konusunda etik duyarlılık araştırması. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık. Ed. O. Yılmaz, : 1. Baskı: 101-109. TÜBİTAK Matbaası, Ankara.
Çobanoğlu, N. (2009). Kuramsal ve Uygulamalı Tıp Etiği. Efil Yayınevi, Eflatun Basım Dağıtım Yayıncılık Danışmanlık Yatırım ve Tic. Ltd. Şti, Ankara, 369pp.
Demircioğlu, M. Y. (2014). İdari yargı kararları çerçevesinde bilimsel yayın etiği soruşturmaları. Ankara Barosu Dergisi, 1, 147-217.
Downie, R., & Clarkeburn, H. (2005). Approaches to the teaching of bioethics and professional ethics in undergraduate courses. Bioscience Education 5(1), 1-9.
Düzgüneş, N. (1978). The biology of ethics or the ethics of biology? The biologist's quest for meaning. Acta Biotheoretica, 27(1–2), 124–129.
Ecklund, E. H. (2017). A gendered approach to science ethics for US and UK physicists. Science and Engineering Ethics, 23(1), 183–201.
Erdem, A. R. (2012). Bilim insanı yetiştirmede etik eğitimi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi/Journal of Higher Education and Science. 2(1), 25-32. http://higheredu- sci.beun.edu.tr/pdf/pdf_HIG_1553.pdf DOI: 10.5961/JHES.2012.030.
Fanelli, D. (2009). How many scientists fabricate and falsify research? A systematic review and meta-analysis of survey data. PLoS One, 29;4(5):e5738. doi: 10.1371/journal.pone.0005738.
Foltýnek, C., & Čhec, F. (2012). Attitude to plagiarism in different european countries. ACTA Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, LX(7):77-80. https://acta.mendelu.cz/media/pdf/actaun_2012060070071.pdf. Erişim Tarihi: 16.08.2018.
Günbayı, İ., Kasalak, G., & Özçetin, S. (2013). Bilimsel araştırmalarda etik dışı davranışlar: Bir durum çalışması. Yükseköğretim Dergisi, 3(2), 97-108.
Güven, T. (2014). Türkiye’deki tıp etiği tartışmalarının ana eksenleri ve sorunları: Eleştirel bir değerlendirme. Türkiye Biyoetik Dergisi, 1(1), 13-24.
Hofmann, B., Myhr, A. I., & Holm, S. (2013). Scientific dishonesty—a nationwide survey of doctoral students in Norway. BMC Medical Ethics, 14: 3. https://doi.org/10.1186/1472-6939-14-3. Erişim tarihi: 10.08.2018.
Hren, D., Marusic, M., & Marusic, A. (2011). Regression of moral reasoning during medical education: combined design study to evaluate the effect of clinical study years. PloS One, 6(3):p.e17406.
Hu, G., & Lei, J. (2015) Chinese university students’ perceptions of plagiarism, Ethics and Behavior, 25(3), 233–255.doi: 10.1080/10508422.2014.923313.
İnci, O. (2009). Bilimsel yayın etiği ilkeleri, yanıltmalar, yanıltmaları önlemeye yönelik öneriler http://uvt.ulakbim.gov.tr/tip/sempozyum7/inci.pdf. Erişim Tarihi: 16.08.2018.
Koç, S. (2006). Yayın etiği ihlâlleri ve hukuksal düzenlemeler. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri, Araştırmalar ve Etik Sempozyum Dizisi, 63-75.
Kurt, E., Ersoy, M., & Namal, F. (2015). Türkiye’deki bazı tıp fakültelerinin etik eğitimi müfredatının incelenmesi. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10/11: 1071-1082.
MacDonald, C., & Williams-Jones, B. (2009). Supervisor-student relations: examining the spectrum of conflicts of interest in bioscience laboratories. Account Research,16(2), 106–126.
Michalska-Smith, M. J., &Allesina, S., (2017). And, not or: quality, quantity in scientific publishing. Ed. Sanjay B. Jadhao, PLoS One, 12(6): e0178074.
Örnek Büken, N. (2006). Türkiye örneğinde akademik dünya ve akademik etik. Hacettepe Tıp Dergisi 37, 164-170.
Özkan, G., & Umdu Topsakal, Ü. (2016). Bioethics in science education. Research Highlights in Mathematics, Science and Technology, 2016, 16-21.
Öztaş, F., Yel, M., & Öztaş, H. (2005). Biyoloji eğitiminin diğer canlılar ve çevreye karşı insan etik değerlerinin oluşumu üzerine etkileri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(3), 295-306.
Resnik, D. B. (2015). What is ethics in research & why is it important? National Institute of Environmental Health Sciences, https://www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/whatis/index.cfm. Erişim Tarihi: 16.08.2018.
Ruacan, Ş. (2009). Türkiye’de bir etik serüveni: Doçentlik sınavı etik komisyonu. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık Türk Tıp Dizini: 41-44, www.ulakbim.gov.tr/cabim/vt/uvt/tip/sempozyum7/ruacan.pdf. Erişim Tarihi: 14.09.2017.
Ruacan, Ş. (2010). Bilimsel araştırma ve yayınlarda etik ilkeler. http://uvt.ulakbim.gov.tr/tip/sempozyum1/sruacan2.pdf. Erişim Tarihi: 14.09.2017.
Ryan, G., Bonanno, H., Krass, I., Scouller, K., & Smith, L. (2009). Undergraduate and postgraduate pharmacy students’ perceptions of plagiarism and academic honesty. American Journal of Pharmaceutical Education, 73(6), Article 105.
Sezgin, F., Kılınç, A. Ç., & Kavgacı, H. (2012). Yüksek lisans öğrencilerinin iyi bir tez danışmanından beklentilerine ilişkin nitel bir çalışma. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11, 129-148.
Şahin Kıralp, F. S., & Manolova-Yalçın, O. (2017). Unethical behavior and teaching profession: do future teachers have professional ethical principles? Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 12/18: 591-604.
Tayfun, A., & Yazıcıoğlu, İ. (2008). Öğrencilerin kopya hakkındaki görüşleri üzerine bir araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6, 375-393.
Titus, S. L., Wells, J. A., & Rhoades, L. J. (2008). Repairing research integrity. Nature, 453, 980- 982.doi:10.1038/453980a.
Töman, U. (2018). Türkiye’de biyoloji eğitimi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Turkish Studies, Educational Sciences, 13/11: 1297- 1309.
Turan, S. (2009). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan biyoloji dersinin ortaöğretim öğrencilerinin ekolojik etik yaklaşımlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, 247pp.
TÜBA (2002). Bilimsel Araştırmalarda Etik ve Sorunlar. TÜBA Yayınları, TÜBİTAK Matbaası, Ankara, 70pp.
TÜBA (2015). TÜBA-Kök Hücre Araştırmaları ve Biyoetik Sempozyumu Raporu. Ed. Murat Elçin, TÜBA Raporları No:20, ISBN: 978-9944-252-76-8. Ses Reklam Matbaacılık, Ankara, Mart 2016, 80pp.
TÜBİTAK (2006). Bilimsel dergilere gönderilen makalelerde dikkat edilmesi gereken noktalar. http://journals.tubitak.gov.tr/genel/brosur.pdf. Erişim tarihi: 14.08.207.
Uçak, N. Ö., & Birinci, H. G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Türk Kütüphaneciliği, 22 (2), 187- 204.
Umdu Topsakal, Ü., Çalık, M., & Çavuş, R. (2012). What trends do Turkish biology education studies indicate? International Journal of Environmental & Science Education, 7(4), 639- 649).
Ülman, Y. I. (2006). Bilimsel Bilgi Üretiminde Yayın Etiği (Örnekleriyle Bilimsel Yanıltma Türleri). Tıbbi Yayın Hazırlama Kuralları ve Yayın Etiği. Eds. H. Yazıcı, M. Şenocak, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Programı, Nobel Yayınları, Istanbul,49-61.
Üstün, Ç., & Demirci, N. (2016). Biyoteknoloji, tıp ve etik. Ege Tıp Dergisi 55(3), 158 – 162.
Vatansever, K. (2012). Tıpta Etik ve Entelektüel Gelişme ve Biyoetik Eğitimi. Değişen Dünyada Biyoetik. Eds.Y. Ü. Ülman, F. Artvinli. Türkiye Biyoetik Derneği Yayını No: XVIII, pp 50- 65. Ege Reklam Basım Sanatları Ltd. Şti., İstanbul, 2012. ISBN: 978-975-7041-15-3. Erişim Tarihi: 17.08.2017.
Yetkin, Y. (1998). Biyoloji eğitimi ile sağlanan davranış değişikliklerinin insanın yücelişi ve dünya barışına katkısı. Turkish Journal of Biology, 22, 347-367.