FATMA EBRU İKİZ, Kemal BALKAN, Gözde ŞENSOY, Umut ÇATAL, Feridun BALCI

ÇATIŞMA ÇÖZME VE ARABULUCULUK EĞİTİMİNİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİ: ERGENLERE VE TOPLUMA KATKILARI

Çatışma, bir ya da birden çok sayıda kişinin bir konu üzerinde yaşadığı anlaşmazlık ya da gerginlik durumu olup insan yaşamının kaçınılmaz, doğal bir parçasıdır. Çatışmaların yapıcı bir yolla çözülmesi ergenlerin kişilik gelişimine ve sosyal gelişimine katkıda bulunarak onların bütün hayatını olumlu yönde etkileyecek beceriler kazanmasını sağlamaktadır. Son yıllarda, okullarda şiddete ve çatışmaya ilişkin korku giderek artış gösteren bir olgudur. Ergenlik döneminde öfke, kızgınlık gibi çatışma sonrası ortaya çıkması muhtemel duygular daha çok el, kol hareketleri ve bağırma gibi davranışlarla ortaya koyulmaktadır ve bu durum çatışma yaşandığında sözel ve fiziksel şiddete başvurma sıklığını arttırmaktadır. Çatışma durumlarında kullanılan yapıcı olmayan çatışma ve problem çözme yolları okul iklimini de ciddi şekilde etkilemektedir. Bu araştırmada, İzmir’de kültürel açıdan çeşitliliği olan göç almış düşük sosyoekonomik düzeydeki ve akran arabuluculuk modelinin 2006-2017 yılları arasında uygulandığı bir lisede, yapılan tüm arabuluculuk sözleşmelerinin doküman analizi ile incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu doğrultuda yapılan tüm müzakere ve akran arabuluculuk sözleşmeleri yıllar bazında; yetişen arabulucu sayısı, yapılan arabuluculuk sayısı, anlaşmazlık yaşayan tarafların sayıları, anlaşmazlık türleri, ulaşılan anlaşma türleri, çatışmaların yapıcı çözüme ulaşma sayısı açısından incelenmiştir. Sonuç olarak, 11 yıllık süreç içerisinde birikimli olarak 838 akran arabulucu öğrenci yetiştirildiği, 2278 anlaşmazlık yaşandığı, arabuluculuk görüşmelerinin başarı oranının %91.6 olduğu, yapıcı çatışma çözme uygulamalarının seçildiği tespit edilmiştir.

SUSTAINABILITY OF CONFLICT RESOLUTION AND MEDIATION EDUCATION: CONTRIBUTIONS TO ADOLESCENTS AND SOCIETY

Conflict is a state of disagreement or tension in which one or more people live on a subject and is an inevitable part of human life. Resolving the conflicts in a constructive way contributes to the personality development and social development of the adolescents, thereby enabling them to acquire skills that will affect their whole lives positively. In recent years, the fear about violence and conflict in schools has increased steadily. During puberty possible feelings of emergence in post-conflict situations such as anger and fury are mostly manifested by hand and arm movements or shouting. This increases the frequency of verbal and physical violence when conflict occurs. Non-constructive conflict resolution styles and problem-solving methods used in conflict situations, seriously affect the school climate. In this research, it is aimed to investigate all the mediation contracts that have been carried out in a high school with a low socioeconomic level, which is culturally diversified in İzmir. A peer mediation model was conducted in the high school between 2006-2017. All the documents analyzed by document analyses. As a result, it has been determined that 838 peer mediator students were cumulatively trained during 11 years, 2278 disputes were experienced, 91.6% of the mediation meetings were resulted and constructive conflict resolution styles had been selected by the students.

PDF

___

Akacan, B. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Öfke Yaşantıları Ve Tepkilerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Electronic Turkish Studies, 12(25), 1-16.
Akgun, S., & Araz, A. (2014). The effects of conflict resolution education on conflict resolution skills, social competence, and aggression in Turkish elementary school students. Journal of Peace Education, 11(1), 30-45.
Aslan, A., & Önay Doğan, B. (2017). Çevrimiçi Şiddet: Bir Siber Zorbalık Alanı Olarak “Potinss” Örneği. Marmara İletişim Dergisi, 27, 95-119. Doi: 10.17829/midr.20172729524
Atıcı, M. (2007). Altı yedi ve sekizinci sınıf öğrencilerinin çatışmalarını çözmede arkadaşlarının yardımına ilişkin görüşleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 29-42.
Ayas, T., & Pişkin, M. (2011). Lise öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının cinsiyet, sınıf düzeyi ve okul türü bakımından incelenmesi. İlköğretim Online, 10(2), 550-568.
Bakırcıoğlu, R. (2013). Çocuk ve ergende ruh sağlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
Balcı, F. (2017). Okulda arabuluculuk. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Black, K. A. (2000). Gender differences in adolescents' behavior during conflict resolution tasks with best friends. Adolescence, 35(139), 499.
Cardoza, D.J. (2013). Peer mediation and its effects on elementary student perceptions of self-esteem and social competence. Yayımlanmamış doktora tezi, California State Üniversitesi, Frenso.
Çetin, C., Türnüklü, A., & Turan, N. (2014). Anlaşmazlıkların çözümünde akran arabuluculuk Modelinin dönüştürücü etkileri: arabulucu öğrenciler gözünden bir değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 383-411.
Erdemir, N. & Kış, A. (2017). Okul Yöneticilerinin Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri İle İlgili Görüşleri. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 34-47.
Göğebakan Yıldız, D. (2016). Ortaokul düzeyinde uygulanan anlaşmazlık çözümü ve akran arabuluculuk eğitim programının etkililiği (boylamsal bir çalışma), E-International Journal of Educational Research, 7, 36-55. DOI: 10.19160/e-ijer.41016
Göğebakan Yıldız, D., Çetin, H., Türnüklü, A., Tercan, M., Çetin, C., & Kaçmaz, T. (2016). “Polatlı müzakereci-arabulucu-lider öğrenci yetişiyor” projesinin değerlendirilmesi. İlköğretim Online, 15(2), 650-670.
Güner, İ. (2007). Çatışma çözme becerilerini geliştirmeye yönelik grup rehberliğinin lise öğrencilerinin saldırganlık ve problem çözme becerileri üzerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İnönü Üniversitesi, Malatya.
Hardaway, C. R., & McLoyd, V. C. (2009). Escaping poverty and securing middle class status: How race and socioeconomic status shape mobility prospects for African Americans during the transition to adulthood. Journal of youth and adolescence, 38(2), 242256.
Ibarrola-García, S., Iriarte, C., & Aznárez-Sanado, M. (2017). Self-awareness emotional learning during mediation procedures in the school context. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 15(1), 75-105.
İkiz, F. E., & Sağlam, A. (2017). Ortaokul Öğrencilerinin Şiddet Eğilimleri İle Okula Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sinan OLKUN.
Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (1996). Conflict resolution and peer mediation programs in elementary and secondary schools: A review of the research. Review of Educational research, 66(4), 459-506.
Johnson, D. W., & Johnson, R. T. (2004). Implementing the" Teaching Students To Be Peacemakers Program". Theory into practice, 43(1), 68-79.
Johnson, D. W., Johnson, R. T., Mithcell, J., Cotten, B., Harris,D., Louison, S. (1996). Effectiveness of Conflict Managers in an İnner-City Elementary School. Journal of Educational Research. 89 (5), 280-286.
Kaçmaz, T., Türnüklü, A., & Türk, F. (2011). Akran arabulucuların gözünden ilköğretim öğrencilerinin arabuluculuk sürecinde yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 555-579.
Kerr, M. A., & Schneider, B. H. (2008). Anger expression in children and adolescents: A review of the empirical literature. Clinical Psychology Review, 28(4), 559-577.
Kreidler, W. J. (1994). Conflict Resolution in the Middle School: A Curriculum and Teaching Guide. Field Test Version. Educators for Social Responsibility, 23 Garden Street, Cambridge, MA 02138.
Kreidler, W. J., & Educators for Social Responsibility, C. M. (1997). Conflict Resolution in the Middle School: A Curriculum and Teacher's Guide.
Kulaksızoğlu, A. (1998). Ergenlik Psikolojisi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Lala, Ö. (2016). Lise öğrencilerinde gözlenen şiddetin nedenlerine ilişkin yönetici ve öğretmen görüşleri. Electronic Journal of Education Sciences, 5(10).
Laursen, B (1995) Conflict and Social Interaction in Adolescent Relationships. Journal of Research on Adolescence, 5(1), 55-70, doi: 10.1207/s15327795jra0501_3
Meek, M. (1992). The peacekeepers: Students use mediation skills to resolve conflicts. Teaching Tolerance, 1(2), 46-52.
Menesini, E., & Salmivalli, C. (2017). Bullying in schools: the state of knowledge and effective interventions. Psychology, health & medicine, 22(sup1), 240-253.
Merriam, S. B. (2013). Nitel Araştırma: Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber (S. Turan Çev.). Nobel yayınları: Ankara.
Öğülmüş, S. (2007). Okullarda şiddet ve önlenmesi. S. Gelbal. (Ed.). içinde, Okullarda Şiddetin önlenmesi: Mevcut uygulamalar ve sonuçları. (ss. 25-48). Ankara: Türk Eğitim Derneği Yayınları
Özdemir, S. (2017). Ergenlik Döneminde Riskli Davranışları Önleme ve Müdahale. İçinde F. Savi Çakar (Ed.), Yaşam dönemleri ve uyum problemleri (ss: 274-294). (Birinci baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Özgür, G., Yörükoğlu, G., & Baysan-Arabacı, L. (2011). Lise öğrencilerinin şiddet algıları, şiddet eğilim düzeyleri ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 53-60.
Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: Tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 2(2), 531-562.
Santrock, J. W., (2012). Yaşam boyu gelişim: Gelişim psikolojisi. (D. M. Siyez Çev.), Nobel Akademik Yayıncılık: Ankara.
Schellenberg, R., Parks-Savage, A., & Rehfuss, M. (2007). Reducing levels of elementary school violence with peer mediation. Professional School Counseling, 10(5), 475-481.
Serin, N. B., & Topses, G. (2017). Lise öğrencilerinde görülen psikolojik belirtilerin cinsiyet ve akademik başarı açısından incelenmesi. Electronic Turkish Studies, 12(18), 157-172.
Sezen, B. (2015). Müzakere (Problem çözme) ve arabuluculuk eğitiminin ergenlerin kişiler arası problem çözme ve öfke düzeylerine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mevlana Üniversitesi, Konya.
Sezen, B., & Bedel, A. (2015). The Investigation of the Effect of Negotiation and Mediation Training on Interpersonal Problem Solving Approaches and Anger of Adolescents. Egitim ve Bilim, 40(182), 63-75.
Siyez, D. M. (2013). Ergenlerde problem davranışlar. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Steinberg, L. (2013). Ergenlik. (F. Çok, H. Ercan, M. Artar, E. Uçar, S. A. Sevim, M. Bağlı, A. Aypay, T.Şener, R.Parmaksız, C. Satman, T. Yiğit Ve E. G. Kapçı, Çev.), Ankara: İmge Kitabevi. (Eserin Orijinal Basım Tarihi, 1985).
Tamm, A., Tulviste, T., & Urm, A. (2018). Resolving conflicts with friends: Adolescents' strategies and reasons behind these strategies. Journal of adolescence, 64, 72-80.
Tatlılıoğlu, K . (2016). Okullarda şiddet ve zorbalık: risk faktörleri, koruma, önleme ve müdahale hizmetleri: konya örneği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (12), 209- 232. DOI: 10.29029/busbed.328657
Taylan, H , Aydın, F , Topal, M . (2018). Ortaokul öğrencilerinin sanal zorba olma durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sakarya ili örneği. Online Journal Of Technology Addiction & Cyberbullying, 4 (1), 41-59. Retrieved from http://dergipark.gov.tr/ojtac/issue/30133/306922
Turnuklu, A., Kacmaz, T., Sunbul, D. & Ergul, H. (2009). Does peer-mediation really work? effects of conflict resolution and peer-mediation training on high school students’ conflicts. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 1(1), 630-638.
Türk, F. (2013). Akran arabuluculuk eğitiminin lise öğrencilerinin arabuluculuk becerilerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi.
Türk, F., & Türnüklü, A. (2016). Çatışan Öğrencilerin Bakış Açısından Akran Arabuluculuk Sürecinin Değerlendirilmesi. Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
Türnüklü, A., Kaçmaz, T., İkiz, E., & Balcı, F. (2009). Liselerde öğrenci şiddetinin önlenmesi: Anlaşmazlık çözümü, müzakere ve akran-arabuluculuk eğitim programı. Ankara: Maya Akademi.
Wolowiec, J. (1994). Everybody wins: Mediation in the schools. Chicago, IL: American Bar Association.
Yavuzer, Y., Rezzan, G., & Karataş, Z. (2013). Ergenlerin çatışma çözme davranışlarının incelenmesi: Nicel ve nitel bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 428-440.
Hakvoort, I. (2010). The conflict pyramid: a holistic approach to structuring conflict resolution in schools. Journal of Peace Education, 7(2), 157-169.