BANDUNG KONFERANSI VE TÜRK BASININA YANSIMALARI

Bandung Konferansı, Soğuk Savaş döneminde ABD ile SSCB’nin başı çektiği Batı ve Doğu Bloklarına dâhil olmak istemeyen, sömürgeciliğin etkisinden henüz kurtulmuş olan devletlerin “tarafsızlık”, “bağlantısızlık” gibi ideallerini ifade ettikleri bir toplantı olmuştur. Bağlantısızlar Hareketini ortaya çıkarması bakımından 18-24 Nisan 1955 tarihleri arasında toplanan Bandung Konferansı; dünya siyasi tarihinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Hindistan’ın başı çektiği devletler önce Kolombo’da ardından Bogor’da bir araya gelerek Bandung Konferansı’nın hangi şartlar altında, hangi ülkelerin katılımlarıyla gerçekleştirileceğini kararlaştırmışlardır. I. Dünya Savaşı’nın ardından emperyalizme karşı bir İstiklal Savaşı gerçekleştiren Türkiye de Bandung Konferansı’na davet edilmiştir. Türkiye, emperyalizmden muztarip olan bu devletlerin bağımsızlıklarına saygı duymakla birlikte konferansın ana düşüncesi olan tarafsızlık fikrine sıcak bakmadığını konferans oturumlarında dile getirmiştir. Türkiye’nin takip ettiği bu politikanın nedeni ise şüphesiz Hindistan ve Mısır gibi devletlerin Türkiye için bir tehdit oluşturan SSCB’yle yakın ilişkileri ve konferansa katılan Çin Halk Cumhuriyeti’nin de komünist bir rejime sahip olmasıdır. Bu durum Türkiye’nin konferansta bir nevi Batı dünyasının temsilcisi olarak davranmasına ve tarafsızlık fikrine karşı bir refleks geliştirmesine neden olmuştur. Nitekim Başbakan Yardımcısı Fatin Rüştü Zorlu, Bandung Konferansı’nda yaptığı konuşmasında tarafsızlık fikrinin ülkelerin bağımsızlıklarına zarar vereceği çıkışını yapmış ve komünist yayılmacılığının da sömürgecilik hareketi olarak değerlendirilmesi talebinde bulunmuştur. Zorlu’nun bu talebi kabul görmüş ve konferans metninde yer almıştır. Türk basını da 29 ülkenin katıldığı Bandung Konferansı’nı yakından takip etmiş ve dönemin gazetelerinde Hükümetin konu ile ilgili tezini benimseyen yazılar yayınlanmıştır.

BANDUNG CONFERENCE AND REFLECTIONS ON TURKISH PRESS

Bandung Conference was a meeting of states, which did not want to participate to Eastern Bloc led by the Soviet Union (the U.S.S.R.) or Western Bloc led by the U.S.A during the Cold War and which freed themselves from colonialism and expressed their ideas for “neutrality” or “nonalignment”. Held on April 18–24, 1955, Bandung Conference has an important place in the political history of the world with regards to the formation of the Non-Aligned Movement. The states lead by India gathered together in Colombo and in Bogor and decided the conditions of Bandung Conference and the participating countries. Following the World War I, as a country fought for its independence Turkey was also invited to the Bandung Conference. Turkey is a country that respects the independence of the countries suffering from imperialism and expressed its opinion against the idea of non-alignment at the sessions of the conference. The reason for this policy was certainly caused by the close relationship of the countries, such as India and Egypt, with the U.S.S.R. that is a serious threat for Turkey and the communist regime adopted in one of the Bandung conference attendees, People’s Republic of China. This situation caused Turkey to act as a representative of the Western World and to raise a voice against the idea of non-alignment. The Turkish Deputy Prime MinisterFatinRüştüZorlu mentioned that the idea of non- alignment would be harmful to the independence of those countries and requested that communist expansionism should be evaluated as a form of colonialism movement. The request of Zorluwas accepted and took part in the conference texts. Turkish press also closely followed the Bandung Conference that united 29 countries. Articles supporting the idea of Government were published in the newspapers of the time.

PDF

___

Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi.(BCA.) Fon No: 030 01 00 00-Kutu No: 5-Dosya No: 27-Sıra No: 12/Belge: 1-4.
BCA. Fon No: 030 01 00 00-Kutu No: 5-Dosya No: 27-Sıra No: 12/Belge: 1-5
BCA. Fon No: 030 01 00 00-Kutu No: 5-Dosya No: 27-Sıra No: 12/Belge: 6-9.
BCA. Fon No: 030 01 00 00-Kutu No: 62-Dosya No: 381-Sıra No: 2/Belge: 1-7.
BCA. Fon No: 030 18 01 02-Kutu No: 139 -Dosya No: 34-Sıra No: 1/Belge: 24-25.
Matbuat Umum Müdürlüğü.(1955). Ayın Tarihi. Sayı: 257. (Nisan). Ankara.
“Asya ve Doğu Milletleri Kongresi”.(1947). Cumhuriyet Gazetesi.22 Mart.
“Asya-Afrika Konferansı Sona Erdi”.(1955). Cumhuriyet Gazetesi. 25 Nisan.
“Asya-Afrika Konferansı”.(1955). Cumhuriyet Gazetesi.18 Nisan.
“Bandung Konferansı Çalışmaya Başladı”.(1955). Tan Gazetesi. 19 Nisan.
“Bandung Konferansı Dün Açıldı”.(1955). Hürriyet Gazetesi. 19 Nisan.
“Bandung Konferansı Sona Erdi”.(1955). Halkçı Gazetesi. 25 Nisan.
“Bandung Konferansı Türk Görüşünü Kabul Ederek Çalışmalarını Bitirdi”.(1955). Hürriyet Gazetesi. 25 Nisan.
“Bandung Konferansı Türk Tezlerini Tasvip Etti”.(1955). Tan Gazetesi. 25 Nisan.
“Bandung Konferansı Yarın Toplanıyor” .(1955). Akşam Gazetesi. 17 Nisan.
“Bandung Konferansı” .(1955). Hürriyet Gazetesi. 25 Nisan.
“Bandung Konferansı”. (1955). Tan Gazetesi.19 Nisan.
“Bandung Konferansında Arapları Destekledik”.(1955). Akşam Gazetesi. 21 Nisan.
“Bandung Konferansında Bir Muvaffakiyetimiz”.(1955). Cumhuriyet Gazetesi. 21 Nisan.
“Bandung Konferansında Fatin Zorlunun Nutku”.(1955). Akşam Gazetesi. 24 Nisan.
“Bandung Konferansında İnsan Hakları Görüşülüyor”.(1955). Halkçı Gazetesi. 21 Nisan.
“Bandung Konferansında Komünizme Hücumlar”.(1955). Cumhuriyet Gazetesi. 20 Nisan.
“Bandung Konferansında Türk Görüşü İzah Edildi”.(1955). Akşam Gazetesi. 22 Nisan.
“Bandung’da Doğu ile Batı Mücadelesi”.(1955). Halkçı Gazetesi. 24 Nisan.
“Bandung’da Gerginlik”.(1955). Akşam Gazetesi. 19 Nisan.
“Bandung’da Gerginlik”.(1955). Akşam Gazetesi. 19 Nisan.
“Bandung’da Karşılıklı İthamlar Yapılıyor”.(1955). Tan Gazetesi. 20 Nisan.
“Bandung’da Komünizmin Takbih Edilmesini İstedik”.(1955). Tan Gazetesi. 24 Nisan.
“Bandung’da Siyasi Hava Gergin”.(1955). Hürriyet Gazetesi. 20 Nisan.
“Einstein’in Nehru’ya Gönderdiği Mesaj”.(1955). Tan Gazetesi. 20 Nisan.
“Fatin Rüştü Zorlu Türk Tezini Açıkladı.(1955). Halkçı Gazetesi. 22 Nisan.
“Hindistan Başbakanı Nehru Özür Diledi”.(1955). Cumhuriyet Gazetesi. 24 Nisan.
“Irak Delegesi Komünizmi Takbih Etti”.(1955). Akşam Gazetesi. 18 Nisan.
“Kızıl Çin Bandung’da Mısır’a Kur Yapıyor”.(1955). Tan Gazetesi. 21 Nisan.
“Kızıl Papaz Makarios Tehditler Savuruyor”.(1955). Cumhuriyet Gazetesi. 23 Nisan.
“Rusya Türkiye’ye Baskı Yapıyor”.(1955). Tan Gazetesi. 22 Nisan.
“Suriye Baş Delegesi Komünizmi Destekledi”.(1955). Halkçı Gazetesi. 23 Nisan.
“Türk Tezi Kazandı”.(1955). Akşam Gazetesi. 25 Nisan.
“Türkiye’nin Bandung Başarısı”. (1955). Tan Gazetesi.24 Nisan.
“Zorlu Milletlerarası Kızıl Faaliyetlerin Takbihini İstedi”.(1955). Hürriyet Gazetesi. 24 Nisan.
Armaoğlu, Fahir.(2003). 19. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1789-1914). 3. Baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayını.
Armaoğlu, Fahir.(1992) 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi. 1914-1990. Cilt: 1. (8. Baskı). Ankara: İş Bankası Yayınları.
Coşar, Ömer Sami.(1955). “Bandung’da Türkiye!”. Cumhuriyet Gazetesi. 21 Nisan.
Coşar, Ömer Sami.(1955). “Konferansın Bilançosu”. Cumhuriyet Gazetesi. 25 Nisan.
Demir; Ali.(2011). “Sömürge Devletlerinin Kullandığı Sömürgecilik Araç ve Metotları Vaka Analizi: Belçika Krallığı’nın Kongo’daki Sömürge Dönemi”. Güvenlik Stratejileri Dergisi (Security Strategies). Yıl:7. Sayı:14 (Aralık). ss. 117-141.
Doğrul, Ömer Rıza.(1947). “Asya Konferansı”, Cumhuriyet Gazetesi.17 Ocak.
Duman, Sabit.(2012). “Berlin Kongresi”. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. (10-15 Eylül 2007). Bildiriler, Tarih ve Medeniyetler Tarihi. Cilt: III. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayını. ss. 1183-1190.
Ferro, Marc.(2011). Sömürgecilik Tarihi, Fetihlerden Bağımsızlık Hareketlerine 13. Yüzyıl-20. Yüzyıl. (çev. Muna Cedden). 2. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
Günver, Semih. (1985). Fatin Rüştü Zorlu’nun Öyküsü. Ankara: Bilgi Yayınevi.
Hanhimaki, Jussi M.(2008). The United Nations: A Very Short Introduction. New York: Oxford Universty Press.
I.T. (1954). “The Colombo Conference: Neutrality the Keynote”. The World Today. V.10. No:7. ss. 293- 300.
İnegöllüoğlu, Metin.(1998). Asya-Pasifik’te Türk İzleri. Manisa.
Kavas, Ahmet.(2006). “Afrika’da Sömürgeciliğin XIX. Yüzyılın İkinci Yarısına Kadar Kurulamamasında Osmanlı Devleti’nin Rolü”. Yükselen Afrika ve Türkiye. I. Uluslararası Türk- Afrika Kongresi (23 Kasım 2005). (Ed. Ahmet Kavas-Hasan Öztürk). İstanbul: Tasam Yayınları.
Kaya, Şükrü.(1955). “Chou En Lai ve Nehru”. Hürriyet Gazetesi. 28 Nisan.
Kaya, Şükrü.(1955). “Nehru’nun Tarafsızlığı”. Hürriyet Gazetesi. 27 Nisan.
Kaymaz, İ. Şerif.(2007). “Wilson Prensipleri ve Liberal Emperyalizm”. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. Cilt: XXIII. (Mart-Temmuz-Kasım 2007). Sayı: 67-68-69.
Koçak, Mustafa.(2018). “Self Determinasyon Hakkı ve Self Determinasyon Hakkı Teorileri”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. Cilt: 23. Sayı: 38. ss. 85-148.
Langlois, Georges-Boismenu, Jean-Lefebvre, Luc–Regimbald, Patrice.(2000). 20.Yüzyıl Tarihi. İstanbul.
Luraghi, Raimondo.(2000). Sömürgecilik Tarihi. (çev. Halim İnal). İstanbul: E Yayınları. 2. Baskı.
MacFarlane, Neil- Sabanadze, Natalie.(2013). “Sovereignty and Self-determination: Where are we?”, International Journal, 68/4. ss. 609-627.
Meriç, Cemil.(2009). Kırk Ambar. Cilt: 2. Lehçe-t-ül Hakayık. İstanbul: İletişim Yayınları.
Ortaylı, İlber.(1981). İkinci Abdülhamit Döneminde Osmanlı İmparatorluğunda Alman Nüfuzu. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
Sander, Oral.(2002). Siyasi tarih (1918-1994). Ankara: İmge Kitabevi.
Sönmez, Şinasi.(2009). “Cemal Abdün Nasır İktidarında Mısır-Türkiye İlişkilerinin Türk Basınına Yansımaları (1954-1962)”. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. Sayı: 43. (Bahar 2009). ss. 491-516.
Startgart, A.W.(1989). “The Emergence of the Asian System of Powers”. Modern Asian Studies, V.23, No:3. ss. 561-595.
Sümer, Gültekin.(2008). “Amerikan Dış Politikasının Kökenleri ve Amerikan Dış Politik Kültürü”. Uluslararası İlişkiler Dergisi. Cilt: 5. Sayı:19. (Güz 2008). ss. 119-144.
Şahin, Gürsoy.( 2018). ŞAHİN “Afrika’nın Sömürgeleştirilme Sürecinde Berlin Konferansı (1884- 1885) ve Afrika Basınına Yansımaları”. Journal of History Studies. Volume: 10. Issue: 1. (February). p. 247-268,
Tatar, Taner.(2011). “Sömürgecilik ve Kızıl-Kara Katliam”, Sosyoloji Konferansları Dergisi (Istanbul Journal of Sociological Studies). Sayı: 44. ss. 195-220.
The Non-Aligned Movement and the Cold War: Delhi-Bandung-Belgrade. (2014).(Ed. Natasa Miskovic, Harald Fischer-Tiné, Nada Boskovska ). Routledge Studies in the Modern History of Asia.
Uçarol, Rifat.(2006). Siyasi Tarih (1789-2001). 6. Basım. İstanbul: Der Yayınları.
Uygur, Erdoğan- Uygur, Fatma.(2013). “Fransız Sömürgecilik Tarihi Üzerine Bir Araştırma”. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi . Yıl:17. Sayı:3. (Aralık 2013). ss. 273-286.
Vieira, Marco A.(2016). “Understanding Resilience in International Relations: The Non- Aligned Movement and Ontological Security”. İnternational Studies Review, No:18. ss. 290-311.
Yalçın, Hüseyin Cahit.(1955). “Sömürgeciliğin Kaldırılmasına Doğru”. Halkçı Gazetesi. 24 Nisan.
Yılmaz, Veli.(1998). Siyasi Tarih. İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.
“Cable from Zhou Enlai, 'Specific Refutations against the American Disruption of Influence of the AfroAsian Conference',” April 25, 1955, History and Public Policy Program Digital Archive, PRC FMA 207- 00063-10, 20-21. Translated by Jeffrey Wang http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/114683 .
“Report from the Chinese Foreign Ministry, 'List of Problems Between China and Other Asian-African Countries',” 1955, History and Public Policy Program Digital Archive, PRC FMA 207-00073-01. Obtained by Amitav Acharya and translated by Yang Shanhou. http://digitalarchive. wilsoncenter. org/ document /114718.
“Speech by Premier Zhou Enlai at the Closing Session of the Asian-African Conference,” April 24, 1955, History and Public Policy Program Digital Archive, Translation from China and the Asian-African Conference (Documents) (Peking: Foreign Languages Press, 1955), 29-31. http://digitalarchive. wilsoncenter.org/document/121624.
“Supplementary Speech of Premier Zhou Enlai at the Plenary Session of the Asian AfricanConference,” April 19, 1955, History and Public Policy Program Digital Archive, PRC FMA 207-00006- 02, 1-13. Translation from China and the Asian-African Conference (Documents) (Peking: Foreign Languages Press, 1955), 21-27. http://digitalarchive. wilsoncenter.org/document/114673.
“Zhou Enlai’s Speech at the Political Committee of the Afro-Asian Conference,” April 23, 1955, History and Public Policy P rogram Digital Archive, PRC FMA 207-00006-04, 69-75. Translated by Jeffrey Wang. http://digitalarchive.wilsoncenter.org/document/114678.
Özay, Mehmet.(2016). “Bandung Konferansı’nın 60. Yılı: 1955-2015”. http://guneydoguasyacalismalari. com /2016/10/10 .ss. 1-264. (Alıntılama Tarihi. 1 Kasım 2018).