19786

AHISKA TÜRKLERİNİN MÜZİK KÜLTÜRLERİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Bu çalışmada Ahıska Türklerinin müzik kültürleri ele alınmıştır. Araştırma nitel bir çalışma olup betimsel türde, tarama modelindedir. Araştırmada veriler; Ahıska Türklerinin müzik kültürlerine yönelik bilgi edinmek amacıyla, araştırmacılar tarafından hazırlanan "görüşme formu" aracılığıyla elde edilmiştir. Görüşme formu kişisel bilgileri içeren üç soru ve Ahıska Türklerinin müzik kültürlerine dair bilgi edinmeye yönelik yedi açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Araştırmanın evrenini 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Atatürk Üniversitesinde öğrenim görmekte olan Ahıska Türk'ü 50 öğrenci ve onların aile büyükleri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi iki gruptan oluşmaktadır. Araştırmanın birinci örneklem grubunu 18 öğrenci; ikinci örneklem grubunu ise araştırmaya dâhil olan öğrencilerin aile büyükleri (yakınları) 41 kişi, toplam 59 kişi oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesine ilişkin yan dağılımlarda; kişi sayısı (n), sıklık (frekans, f) ve yüzde (%) kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmamızın birinci örneklem grubuna (genç nesil) ilişkin verileri incelediğimizde; âşıkları büyük çoğunluğun tanımadığı, ninnilerin çoğunluk tarafından bilinmediği, türkü adları, halk oyunları, kendilerine ait çalgılar ile ilgili soruları cevaplarken müzik kültürlerini yeterince tanımadıkları ortaya çıkmıştır. Diğer taraftan ikinci örneklem grubuna ilişkin (orta yaş ve üzeri) araştırma verilerinin, Ahıska Türklerinin müzik kültürüne ilişkin bilgi edinme açısından daha fikir verici olduğu görülmüştür. Türklerin en eski, en köklü çalgılarından olan davul-zurna ülkemizin her yerinde geçmişten günümüze kadar kullanılmakta olan çalgılardır. Ahıska Türkleri ile köken ve kültür bakımından dil, din, gelenekte olduğu gibi müzik kültürü açısından da ortak olan pek çok unsur olduğu görülmektedir, davul-zurna da bunlardan bir tanesidir. Ahıska Türklerinin söyledikleri türküler, dinledikleri âşıklar, yöresel sanatçıları tarafından söylenen ezgiler, düğünlerinde incelendiğinde, Ahıska Türklerinin müzik kültürlerinin Erzurum, Kars, Artvin yörelerinin müzik kültürü ile birbirine çok yakın olduğu söylenebilir.Araştırmada elde edilen bulgular sonucunda; Ahıska Türklerinin, yaşanan sürgün ve göçler nedeniyle öz müziklerini, türkülerini yeterince sahiplenemedikleri görülmektedir. Halk edebiyatı alanında olduğu gibi müzik alanında da birçok inceleme yapılması, kayıt altına alınmamış pek çok kültür hazinesinin keşfedilmesi gerektiği görülmektedir

A RESEARCH FOR THE MUSIC CULTURES OF AHISKA TURKS

In this study, music cultures of Ahıska Turks are researched. The research is a descriptive survey model as well as qualitative study. The data in the study are gained through “feedback form” prepared by researchers with the intention of determining the views of Ahıska Turks about music cultures. Feedback form consists of three questions including personal information and seven open ended questions intending to determine music cultures of Ahıska Turks. fifty Ahıska Turks students studying at Atatürk University in 2013-2014 academic year and their family elders constitute the population of the study. The sample of study consists of two groups. The first sample group of study includes 18 students and second group constitutes 41 family elders (relatives) of the students participating, a total 59 people in research. The number of participants (n) , frequency (f) and percentage (%) were used for the analysis of the data in side distributions. The findings on the youngest generation as the first sample group in the research reveal that many people do not know Turkish minstrels and lullabies; due to the fact that the young can not answer the questions on names of folk songs, folk dances, and their own musical instruments, they do not know their own musical culture enough. On the other hand, the data on middle - aged individuals as the second sample group indicate that Ahıska Turks give so many informations on musical culture. The shawm-and-drum which is the most ancient and established instruments of Turkish people has still been being played from past to present. Turkish people have several characteristics in common with Ahıska Turks in regard to musical culture as well as national origin and culture such as religion, language, and tradition so the shawm-and-drum is also one of the characteristics. When folk songs belonging to Ahıska Turks, Ahıska minstrels, traditional melodies, and the instruments played in wedding ceremonies (especially shawn-and-drum) are analyzed, it is possible that the musical culture of Ahıska Turks bears a close resemblance to Artvin, Kars, and Erzurum. As a result of research, ıt is considered that Ahıska Turks could not lay claims to their own music and folk songs due to exiling and immigration. It is seen that numerous analysis has to be made and many unrecorded cultural values need discovering in music field as in folk literature

PDF

___

AKÇA, Gürsoy (2005) “Modernden Postmoderne Kültür ve Kimlik”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Sayı: 15.
AKKOYUN, Turgay (2009) “Artvin İli Şavşat İlçesi Yavuzköy Köyü Özelinde Ahıska Türkleri Üzerine Sosyal Antropolojik Bir Araştırma”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
AKSOY, Mustafa (2000) Sosyal Bilimler ve Sosyoloji, İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
BİRAY, Nergis (2006) “Sürgünden Honaz’a Ahıska Türkleri”, Geçmişten Günümüze Denizli Yerel Tarih ve Kültür Dergisi, Türk Hâkimiyetinin 800. Yılı Anısına Özel Sayı, Sayı: 11.
CANIM, Rıdvan (2002) “Gürcistan İzlenimleri”, Doğu Coğrafya Dergisi, Cilt: 7 Sayı: 7. Haziran.
DAĞABAKAN Öztürk, Fatma (2006) “İki Ayrı Kültür, İki Farklı Dil”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 31. Erzurum.
DEMİRAY, Erdinç (2012) “Anavatanlarından Sekiz Ülkeye Dağıtılmış Bir Halk: Ahıska Türkleri / A People Scattered From Their Native Land to Eight Countries: Ahıska (Meskhetian) Turks” TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume7/3,Summer2012,www.turkishstudies.net,DoiNumber:http://dx.doi.org/10.7827/Tu rkishStudies.3704, p. 877-885.
DEVRİSHEVA, Fatima (2010) “Kazakistan’da Ahıska Türklerinin Sosyal-Kültürel Yapılarındaki Değişmeler”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
GÜLER, Müjdat (2007) Orta Asya ve Kafkaslara Türk Bakışı, İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık.
GÜVENÇ, Bozkurt (2002) Kültürün A B C’si, (2. Baskı), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
HELVACI, Zeynep (2006) “Kültürel Kimlik Bağlamında Müzik Kültürümüz ve AB Süreci”, Müzik Sanatımız ve AB Süreci Sempozyum, 17-18 Mart 2006, ss. 199-204, Ankara: SevdaCenap And Müzik Vakfı.
KALKAN, Mustafa (1998) “Ahıska Türklerinin Menşei ve Tarihi Gelişim Seyirleri” Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı 7, Güz, Ahmet Yesevi Üniversitesi Yardım Vakfı Yayını.
KANTARCI, Hakan (2006) Kıskaçtaki Bölge Kafkasya, İstanbul: IQ Kültür-Sanat Yayıncılık.
KÜTÜKÇÜ, M. Akif ve POYRAZ, Yasin (2011) “Ahıska Türklerinin Anavatanlarına Dönüş Sorunu” Türk Dünyasında Muhtemel İş Birliği Alanları, 8. Uluslararası Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi, 9-13 Haziran 2010 Celalabat- Kırgızistan, İstanbul: Türk Dünyası Araştırma Vakfı Yayını.
MERT, Okan (2004) Türkiye’nin Kafkasya Politikası ve Gürcistan, İstanbul: IQ Kültür-Sanat Yayıncılık.
NAMAZOV, Gara (2004) El Çelengi “Halk Şiirinden Seçmeler”, Bakü: Şark-Garp Matbaası. RAGİBOVA, İlmira (2008) “Kırgızistan’da Yaşayan Ahıska Türklerinin Folkloru”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi.
SEFEROĞLU, Paşali (2005) “Ahıska’da Müzik Geleneği, Bizim Ahıska Dergisi, Yıl:1, Sayı:4, Aralık, Ankara.
SEFEROV, Rehman ve AKIŞ, Ayhan (2008) “Sovyet Döneminden Günümüze Ahıska Türklerinin Yaşadıkları Coğrafyaya Göçlerle Birlikte Genel Bir Bakış”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi.
SÜRMELİ, Murat (2010) “Iğdır’ın Demografik Yapısında Göç ve Ahıska Türkleri Örneği” Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
SÖZER, Vural (2012) Müzik Terimleri Sözlüğü, Remzi Kitabevi, İstanbul.
ŞEN, Ülkü Sevim (2007) “Yöresel Farklılık-Benzerlikler İlişkisinde Kars Yöre Düğünlerinde Kullanılan Çalgılar”, Halk Müziğinde Çalgılar Uluslararası Sempozyumu Bildirileri, 14- 15-16 Aralık 2007, ss. 605-615, Motif Vakfı Yayınları No: 8, Kocaeli.
ŞEN, Yavuz (2011) “Müzik Öğretmenliği Öğrencilerinin “Geleneksel Türk Müziği Dersleri” ne İlişkin Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi”, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
ŞENEL, Mustafa ve MESKHİDZE, Maia (2010) “Gürcistan’ın Cavakheti Bölgesi Ağzında Türkçe Söz Varlığı”, Karadeniz Araştırmaları Dergisi, Güz, Sayı 27, s. 217-241.
ÜNVER, Cihan (2011) “Türk Tasavvuf (Tekke) Mûsikîsi’nde İcra Edilen Türlere Örnek Eserler ve Bu Eserlerin Mûsikî Açısından İncelenmesi”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
WİMBURS, S. Eders ve WİXMAN, Ronald (1987) “Sovyet Orta Asyası’nda Yeni Bir Seda: Mesketya Türkleri” çev. Eşref Özbilen, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı 49, Ağustos, İstanbul.
YÜZBEY, İrade (2008) “Ahıskalı Türkler ve Kültürleri / Meskhetian Turks And Their Culture” TURKISH STUDIES-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, ISSN: 1308-2140, Volume 3/7, Fall 2008, www.turkishstudies.net,DoiNumber:http://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.525, p. 679- 706.
ZEYREK, Yunus (2001) Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri, Pozitif Matbaacılık, Ankara