Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma Süreci ve İnsan Kaynakları Yönetimi: Eskişehir Örneği

Ülkemizde %95 ve dünyada faaliyet gösteren şirketlerin %80’li kısmı aile şirketlerinden oluşmaktadır. Aile şirketlerinin başarısı, şirketlerin bir sonraki nesle başarılı bir şekilde devredilmesi, sadece şirketin geleceği açısından değil, ülke ekonomisi açısında da olumlu ve büyük bir etkiye sahiptir. Küreselleşme sürecindeki günümüz dünyasında aile şirketlerinin başarısı ise kurumsallaşma süreci arasında doğrusal bir ilişki olduğu görülmektedir. Kurumsallaşma sürecini başarı ile tamamlayan aile şirketleri faaliyetlerini devam ettirirken, bu süreci başarılı bir şekilde yönetemeyen aile şirketleri yok olup gitmektedir. Kurumsallaşma sürecinin en önemli yapı taşlarından birini de insan kaynakları yönetim süreci oluşturmaktadır. Bu çalışma insan kaynakları departmanının gelişim süreci, bağımsız hareket edebilme ve kararlarını aile üyelerinin etkisinde kalmadan birim olarak kendi alabilmesinin aile şirketine ve çalışanlara yönelik etkileri ve sonuçları ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Çalışmada aile şirketlerinin genel özellikleri açıklanarak Eskişehir’de faaliyet gösteren, seramik sektöründe en büyük dördüncü ve Türkiye’nin en büyük 500 sanayi kuruluşu arasına girmeyi başarmış bir aile şirketinin başarısında insan kaynakları departmanının etkisi, insan kaynakları departmanının yönetim süreci tüm detayları ile değerlendirilerek ele alınmıştır. Çalışmanın teorik bölümünde başlangıçta aile şirketi kavramı değerlendirilmiş, bu alanda yapılan çalışmalar incelenerek yeni bir aile şirketi tanımı getirilmiştir. Aile şirketlerinin üstün ve zayıf yönleri mercek altına alınmış, aile şirketleri için kurumsallaşmanın neden önemli olduğu gerekçeleriyle açıklanmaya çalışılmıştır. Kurumsallaşma süreci içinde insan kaynakları yönetiminin aile şirketlerine yansımaları ve çağdaş insan kaynakları yönetim sistemleri ele alınmıştır. Araştırma bölümünde seçilen aile şirketinin temel iktisadi ve istatistiki bilgileri ve gelişim grafiği güncel veriler doğrultusunda incelenerek insan kaynakları yönetim süreci detaylı bir inceleme kapsamına alınmıştır. Bu kapsamda derinlemesine görüşme metodolojisi kullanılarak elde edilen verilerden titizlikle incelerek çıkarımlar yapılmış, departmanın kurumsallaşma ve aile baskısından ayrılmış bir şekilde yönetiminin olumlu ve olumsuz etkileri değerlendirilerek sonuçlar mercek altına alınmıştır. Bu çalışmanın ayrıca bundan sonraki çalışmalar içinde özellikle araştırma ve inceleme metodolojisi açısından da kaynak bir çalışma oluşturması hedefiyle hazırlanmıştır.

Institutionalization Process and Human Resources Management in Family Companies: The Caseof Eskişehir

95% of the companies in our country and 80% of the companies operating in the world are family companies. Success of family companies and successful transfer of companies to the next generation have a positive and big impact on not only the future of a company but also the economy of a country. In today's world of globalization, it is seen that there is a linear relationship between success of family companies and the institutionalization process. While the family companies that successfully complete institutionalization process continue their operations, the family companies that fail to successfully manage this process disappear. One of the most important building blocks of the institutionalization process is the human resources management process. The aim of this study was to reveal the development process of the human resources department, its ability to act independently and to make its own decisions as a unit without being influenced by family members and relatedly the effects and consequences for the family company and employees. The study addressed the general characteristics of family businesses, the role of human resources department in success of a family company that operates in Eskişehir, Turkey, being the fourth largest company in the ceramic industry and among the top 500 industrial companies in Turkey, and the management of human resources department in detail. In the theoretical part of the study, the concept of family business was evaluated at the beginning, studies in this field were examined and a new definition of family business was introduced. The strengths and weaknesses of family companies were examined and the reason why institutionalization is important for family companies was tried to be explained. The reflections of human resources management on family companies in institutionalization process and the modern human resources management systems were discussed. In the research part, the basic economic and statistical information of the selected family company and its development chart were examined based on the recent data and the human resources management process was reviewed in detail. In this context, the results were inferred by rigorously examining the data obtained using in-depth interview methodology, and the positive and negative effects of managing the Department without family pressure and through institutionalization were evaluated. This study was prepared also with the aim of creating a source study especially in terms of research and examination methodology for the subsequent studies.

PDF

___

Akçay, E. (2017). Çağımızın hikâye anlatıcılığı olarak halkla ilişkiler: Vehbi Koç biyografileri üzerine bir inceleme. Moment Dergi, 4(2), 498-517.
Akgeyik, T. (2010). İnsan kaynakları yönetimi boyutuyla kurumsal sosyal sorumluluk:(Bir alan araştırması). Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 52, 65-106.
Akıntürk, T. (1994). Medeni hukuk. Savaş Yayınları.
Alayoğlu, N. (2003). Aile şirketlerinde yönetim ve kurumsallaşma. Müsiad Yayınları.
Ansay, T. (1971). Çağdaş anonim şirketlerin sorunları ve Türk anonim şirketleri. Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü Yayınları.
Ateş, Ö. (2003). Aile şirketlerinde değişim ve süreklilik anlayışı. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aydın, N. (1986). Aile şirketleri. Yeni İş Dünyası, 7(81),18-36.
Aytekin, B. (2013). Aile şirketlerinde kurumsallaşma. Solaris Danışmanlık.
Bakan, İ., Büyükbeşe, T. & Güven, M. (2004). Aile işletmelerinde profesyonel yöneticinin önemi 1.Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı. İstanbul Kültür Üniversitesi, 309-311.
Barnes, L.B. & Hershon, S.A. (1994). Transferringpower in thefamiliybusiness. Family Business Rewiew, 7(4), 368-379.
Barutçugil, İ. (2004). Stratejik insan kaynakları yönetimi. Kariyer Yayıncılık.
Başer, G. (2020). Aile işletmelerinde stratejik yönetim ve turizm işletmelerinin stratejik yönetimine ilişkin bir değerlendirme, Journal of Academic Perspective on Social Studies, 1, 84-92.
Başer, G. (2019). Aile işletmelerinde örgütsel yedekleme sürecine yönelik bir değerlendirme, Sosyal Araştırmalar ve Yönetim Dergisi, 1, 1-12.
Bilgin, N. (2007). Aile şirketleri kurumsallaşma eğilimleri: Ankarakobi örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Büte, M. (2010). Aile işletmelerinin kurumsallaşma sürecinde yaşadığı sorunlar. Akademik Bakış Dergisi, 1(22), 1-24
Cagle, A. & Özen, A. (2019). Girişimcilik yönelimi ve finansal performans ilişkisinin araştırılmasında aile şirketlerinin moderatör rolü. Yönetim ve Ekonomi, 26(3), 879-902. Çetinkaya, F.F., Şener, E. & Korkmaz, F. (2017). Aile işletmeleri ve kayırmacılık: Nitel bir araştırma. Pesa International Journal Of Studies, 3(4), 119-133.
Çitçi, U.S. & Onur, T. (2020). Aile işletmelerinde büyüme stratejisi olarak uluslararasılaşma seçeneği: Nitel bir araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(1), 332-348.
Dinçay, İ.H. (2017). İş yerinde gerçekleştirilen sosyal aktivitelerin motivasyon ve verimliliğe yansımaları. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(43), 561-579.
Dinçay, İ.H. (2020). Mobbing etki analizi yönetimi ve hukuki boyutları. TheJournal Of International Social Research, 13(73), 21-51.
Dinçay, İ.H. (2016). Sivil toplum kuruluşlarının ekonomik sorunları ve çözüm önerileri. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 331-346.
Drucker, P.F. (1974). Management: tasks, responsibilities, practice.(2.Ed.). Roudledge Taylor&Francis Group
Erdoğdu, E. (2013). İnsan kaynakları yönetiminde personel seçimi ve psikoteknik testlerin önemi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Erka, M. (2012). Türk Ticaret Kanununda aile işletmelerinde kurumsallaşma ve iç denetim. Ekin Basım Dağıtım.
Ersöz, H.Y. & Kurt, Ş. (2014). İş değerlendirmesi ve ücret yönetimi, İnsan Kaynakları Yönetimi (İstanbul Üniversitesi Uzaktan Eğitim Kitabı), 279-317.
Fındıkçı, İ. (2008). Aile şirketleri. Alfa Yayınları.
Fındıkçı, İ. (2014). Eyvah yeni kuşak geliyor. Aile şirketlerinden dersler. Alfa Yayınları.
Gözütok, N. (2008). Zamanın yüzde 40’ı patrona! http://www.capital.com.tr/liderlik/zamaninyuzde-40i-patrona-haberdetay-5328 (Erişim tarihi: 14/09/2015)
Gülen, D. (2005). Aile işletmelerinin kurumsallaşması ve bu süreçte yaşanan sorunlar: Kahraman Maraş örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Güney, S. (2008). Aile işletmelerinde güncel konu ve sorunlar. Siyasal Kitapevi.
Günver, B.A. (2002). Aile işletmelerinin yapısı ve geleceği. İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
Hodgetts, R.M. & Kuratko, D.F. (1989). Effectives mall business management. Hartcourt Brace Jovanovich.
Işık, V. (2009). Endüstri ilişkilerinin yeni yüzü insan kaynakları yönetimi: emeği örgütsüzleştirme stratejisi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 147-176.
İşçi, M. (1996). Davranış bilimleri. Der. Yayınları. Kamacı, K., Ünüsan, Ç. & Gedik, H. (2020). Aile işletmelerinde kurumsallaşma problemleri ve pazarlamaya etkisi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 17(1), 358-379.
Kara, A.F. (1989). Küçük işletmelerin sorunları, geleceği ve başarıyı etkileyen faktörler. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü.
Karavardar, G. (2011). Aile işletmelerinde kurumsallaşma, yetki devri ve belirsizliğe tolerans. Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 157-163.
Karpuzoğlu, E. (2001). Büyüyen ve gelişen aile şirketlerinde kurumsallaşma. Hayat Yayınları.
Kerman, S.T. (2004). İnsan kaynakları yönetimi uygulamaları: Rotasyon gerekli mi?[Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kets De Vries, M. F. R. (1993). The dynamics of family controlled firms: The good and bad news. Organizational Dynamics, 21(3), 59-71.
Knight, A. (1974). Private enterprises and public intervention: The lourtaulds experince. George Allex Irwin Ltd.
Kocabaş, F. & Baytekin, E.P. (2004). Aile işletmelerinde nepotizm ve iç müşteri üzerindeki etkileri. 1.Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı. İstanbul Kültür Üniversitesi, 424-430
Koçel, T. (1998). İşletme yöneticiliği. Beta Yayın&Baskı.
Levinson, H. (1971). Conflicts that plague family businesses. Harward Business.
Meşe B. (2005). Aile şirketlerinin kurumsallaşması. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özgen, H., Öztürk, A. & Yalçın. A. (2002). İnsan kaynakları yönetimi. Nobel Kitabevi.
Özkanlı, Ö. (2000). Kadın akademisyenler. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını.
Sabuncuoğlu, Z. (2000). İnsan kaynakları yönetim. Ezgi Kitabevi.
Şakar, N. (2008). Kurumsallaşmada “Aile Anayasasının” stratejik rolü: Eskişehir’de bir araştırma. 3.Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı. İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi, 351- 358.
Tırpancı, İ. (2019). Türkiye’de kurumsal yönetim ve şirketlerin finansal performansları üzerine etkisi. Mali Çözüm Dergisi, 29(152), 115-129.
Tutum, C. (1979). Personel yönetimi. TODAİE Yayınları.
Yılmaz, H. (2012). Bilgiye dayalı organizasyona ilişkin özelliklerin stratejik insan kaynakları yönetimine etkileri: Bankacılık sektörüne ampirik bir araştırma. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 7, 9-22.
Yılmaz, P. (2016). Sosyal medyanın insan kaynakları yönetiminde işe alım sürecindeki etkisi. ABMYO Dergisi, 41, 35-50. https://www.capital.com.tr/capital-dergi/capitalde-bu-ay/tarih-gibi-sirketler

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ