İBN HİBBÂN’IN KİTÂBÜ’L-MECRÛHÎN’DEKİ RİCÂL TENKİT METODU

İbn Hibbân, IV/X. asırda yaşamış ve yazdığı eserlerle ricaltenkidinde sonraki döneme kaynaklık etmiş önemli bir muhaddistir.Onun yazddığı kitaplarından bir kısmı râvilerle alakalıdır. Bu kitaplardanbirisi de makalemizin konusu olan Kitâbü’l-Mecrûhîn’dir. Aslında bueserin, sika râvileri konu edinen Kitâbu’s-Sikât’la birlikte Kitâbu’t-Târihi’l-Kebîr’in bir parçası olduğu bizzat İbn Hibbân tarafından dilegetirilmektedir. Her iki eserden Kitâbu’l-Mecrûhîn’in sonradan kalemealındğı anlaşılmaktadır. Bu eser, duafâ edebiyatı içerisinde ihtiva ettiğirâvi sayısı, selef münekkitlere ait değerlendirmelerin miktarı, herhangibir râvi hakkında hüküm verilirken sebep bildiren izahatlar yapılmasıgibi hususlarla ön plana çıkmıştır.Bu makalenin temel hedefi, İbn Hibbân’ın herhangi bir râvihakkında elde ettiği hükme hangi metotlarla ulaştığını ortaya koymaktır.Görebildiğimiz kadarıyla o, hüküm vereceği zaman üç temel hareketnoktasına sahiptir. Bunlar bir münekkit olarak râvi ile likasıçerçevesinde edindiği kanaatler, selef münekkitlerden aktarılandeğerlendirmeler ve ilgili râvinin aktardığı hadislerdir. İncelemelerimizneticesinde onun bu unsurları kullanarak ricâl tenkidi gerçekleştirdiğitespit edilmiştir. Bu bağlamda ricâl ve siyer bilgisinden istifade, çeşitliaçılardan hoca-öğrenci, râvi-sika râvi mukayesesi, hadisin farklızamanlardaki rivayetini karşılaştırma, rivayeti oluşturduğu nüshadakontrol etme gibi metotlar kullanıldığı tespit edilmiştir. İbn Hibbân’ınricâl tenkidinde böylesi bir metodik yaklaşım sergilemesi cerh-ta’dîl ilminin hem sağlam bir geleneğe bağlı olduğunu hem de dinamik biryönünün bulunduğunu ortaya koymaktadır.

IBN HIBBAN'S NARRATOR CRITISIM METHOD IN HIS BOOK NAMED KITABU'L-MAJRUHIN

Ibn Hibban is important scholar lived in fourth century who became sources for last centurys with his books. The books he written related to the narrators. One of these books is Kitabu’l- Majruhin. In fact it is part of the Kitabu’t-Tarihi’l-Kabir. The another part is Kitabu’s-Sikat according to Ibn Hibban’s description. Kitabu’l- Majruhin was written after Kitabu’s-Sikat. This book came forward amongs the books written about weak narrators because it contained a lot of narrators, the comments about the weak narrators belongs to the authorities and the hadiths of the narrators whom took part in this book. The basic aim of this article is to find out Ibn Hibbân’s method in which used while examined the narrators. As we see he had three instrument on rijal criticism. One of them is clues while he met as authority with any narrator. Second of them is the comments which transmitted from first authorities about tha narrators and third is the hadiths belongs to the narrators. We saw after our search that he fulfilled the examine of the narrators by this instruments. The methods he used in this frame; using the knowladge of the life of prophet Mohammed (p.b.u.h.) and rijal, the comparison of weak and reliable narrators or studend and teacher, the searching same hadith in various times or own manuscript. Ibn Hibbân’s applaying these methods in narrators criticism proves that the science of al-jarh and al-ta’dîl has both dynamic dimension and consistent tradition.

PDF

___

Aşıkkutlu, Emin (1997). Hadiste ricâl tenkîdi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Alrahman, Bahalddin Rauf A., İbn Hibbân ve kitâbü’l-mecrûhîn adlı eserdeki yöntemi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl.
Buhârî, Ebû Abdillah b. Muhammed b. İsmâîl el-Cu’fî, (t.y.). Kitâbu tarihu’l-kebîr. I-IX.
Çelik, Yüksel, İbn Hibbân ve hadis ilmindeki yeri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bingöl.
Hameş, Adâb b. Mahmûd (1428/2008). el-İmam İbn Hibbân ve dirâsetü âsârihi’l-ilmiyye tarihun ve tahlilun ve nakdun. I-V. Ammân
Hamevî, Şihabüddin Ebû Abdullah Yakut b. Abdullah el-Hamevî er-Rûmî el-Bağdâdî (1977). Mu’cemu’l-Büldân. I-V. Beyrût: Daru’s-Sâdr.
Hatib, Ebu Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit el-Bağdâdî (t.y.). el-Kifâye fi ilmi’r-rivâye.
İbn Adî, Ebû Ahmed Abdullah b. Adî el-Cürcânî (t.y.). el-Kâmil fi dufâi’r-ricâl. (Thk. Abdülfettah Ebû Sünne.) I-IX. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.
İbn Ebî Hatim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed b. İdris (1952). Kitâbu’l-cerh ve’ttâ’dil. I-IX. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmiyye.
İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed el-Askalânî (2002). Lisânü’l-mizân. (Thk. Abdülfettâh Ebû Gudde.) I-X. Beyrut: Dâru’l-Beşâiri’l-İslamiyye.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim et-Temimî el-Büstî Muhammed b. Hibbân b. Ahmed (1996). Kitâbu’lmecrûhîn mine’l-muhaddisine ve’d-duafâi ve’l-metrûkîn. (Thk. Mahmûd İbrahîm Zâyed.) IIII. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim et-Temimî el-Büstî Muhammed b. Hibbân b. Ahmed (1973). Kitâbu’s-sikât. I-X. Haydarâbâd: Dâiratü’l-Maârifi’l-Osmaniyye.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim et-Temimî el-Büstî Muhammed b. Hibbân b. Ahmed (2000). Kitâbü’lmecrûhîn mine’l-muhaddisîn. (Thk. Hamdî Abdülmecid es-Silefî.) I-II. Riyad: Dar’ul- Sumeyî.
İbn Hibbân, Ebû Hâtim et-Temimî el-Büstî Muhammed b. Hibbân b. Ahmed. Sahih’u İbn Hibbân bi-tertîbi’l-Emir Alaeddin Ali b. Balaban el-Fârisî. (t.y.). (Thk. Ahmed Muhammed Şakir.) I-XVIII. Mısır: Müssesetü’r-Risâle.
Karagözlü, Mustafa Macit (2014). Zayıf râviler duafâ literatürü ve zayıf rivâyetler. I. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Rizzo, Hasan Muzaffer (2009), İbn Hibbân’ın el-mecrûhîn mine’l-muhaddisîn’id-duafâi ve’lmetrûkîn adlı kitabındaki metodunun eleştirel analizi. Hadis tetkikleri dergisi 2009, sayı: 2, s. 19-44.
Sönmez, Muhammet Ali. “İbn Hibbân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 20: 63-64.
İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
Sönmez, Mehmet Ali, İbn Hibbân ve cerh-ta’dîl metodu, İstanbul: Ümran Yayınevi
Yücel, Ahmet (2012). Hadis tarihi. IV. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemseddîn Muhammed b. Ahmed b. Osman (t.y.). Siyerü a’lamin’-nübelâ. IXXV. (Thk. Şu’ayb el- Arnaût vd.) Beyrut: Müssesetü’r-Risâle

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ