Hadis Edebiyatında Toplum Örfü Olarak Çok Evlilik

Konulu hadis edebiyatının “nikâh” bölümlerindeki başlıkların bütünüyle çok eşliliğe göre kurgulanmışolması, bu konu üzerinde daha çok durmayı gerekli kılmaktadır. Hadis edebiyatının neredeyse tamamındaçok eş edinebilirlik olgusal olarak hâkimdir. Modern dünyada Kur’ân ve hadis metinlerinin çok eşliliğemeşrûiyet getirmediği tezi yaygınlaşma eğilimindedir. Fiilî çok eşlilik ile çok eş edinebilirlik arasında birfarkın bulunduğu belirtilmelidir. Bu çalışmada konu adâlet şartı bağlamında tartışılmış, hadis edebiyatının“nikâh” bölümlerinin çok eşliliğe göre kurgulanmasının örnekleri verilmiştir. Soruyu: “İslam’da çok eşlilikvar mı yok mu?” şeklinde kurgulamak uygun düşmemektedir. Soruyu: “çok eşliliğin yasaklanması vecaydırıcı cezalar getirilmesi şeklindeki modern uygulamanın dinen meşru olduğu söylenebilir mi?” şeklindesormak gerekir. Hadis kaynaklarında çok eşlilik kurumsal olarak mevcuttur. Çok eşliliği yok saymanınmümkün olamayacağı bir durum söz konusudur. Zorunlu tek eşlilik, fiilî tek eşlilik anlamına gelmemektedir.Bir konu toplumda sosyal bir olgu olarak bulunuyorsa yasaklama sadece uygulamayı kayıt dışınasürüklemektedir. Sosyolojik olgular yasaklarla ortadan kaldırılamaz. Çok eş edinebilirliğin kanunlayasaklanması fiilî çok eşliliği azaltmamakta, insanları kayıt dışı beraberliğe yönlendirmektedir. Günümüz koşullarında İslam’da tek eşlilik dışında bir seçeneğin bulunmadığı yolundaki algının bilimsel dayanaklarıbulunmamaktadır. Hz. Peygamber'in çok eşliliği sadece mecburiyet ile açıklanamaz. Hz. Peygamber, nikâhederken de boşarken de doğal davranmıştır. İçlerinden biriyle resmi bir evlilik sözleşmesi olmasa bile, iki yada daha fazla kadınla aynı anda yaşamak, fiili çok eşlilik olarak kabul edilmelidir. Kur’ân’ın çok eşliliğitamamen yasakladığı şeklinde bir anlayışı hadis edebiyatı desteklememektedir.

Polygyny as a Social Customs in Hadith Literature

The fact that the titles in the “Kitabu’n-nikah” chapters of the hadith literature are designed according to polygyny necessitates more attention on this issue. In almost all of the hadith literature, much polygyny dominant. The thesis that the Koran and hadith texts do not legitimize polygyny in the modern world is in the tendency to spread. It should be noted that there is a difference between actual polygyny and polygyny. In this study, the subject is discussed in the context of justice condition, examples of the construction of the "marriage" parts of the hadith literature according to polygyny are given. It is not appropriate to construct the question as "Is there a polygyny in Islam?" The question should be asked, "Can the modern practice of prohibiting polygyny and introducing deterrent penalties be religiously legitimate?" Polygyny is present institutionally in hadith sources. There is a situation where it is not possible to ignore polygyny. Mandatory monogamy does not mean actual monogamy. If a subject is a social phenomenon in society, the ban only drags the practice off the record. Sociological facts cannot be eliminated with prohibitions. The prohibition of polygyny by law does not reduce de facto polygyny, it directs people to informal The prohibition of polygyny by law does not reduce de facto polygyny, it directs people to informal relationship. The perception that there is no other option than monogamy in Islam in today's conditions has no scientific basis. Hz. The Prophet's polygyny cannot be explained only by obligation. Hz. The Prophet behaved naturally both during marriage and divorce. Living with two or more women at the same time should be considered de facto polygyny, even if there is no formal marriage contract with one of them. Hadith literature does not support the understanding that the Quran completely forbids polygyny.

PDF

___

Abdürrezzâk es-San‘ânî, E. B. A. b. H. b. N. es-San‘ânî el-Himyerî, & thk. A‘zamî, H. (1403). ElMusannef (C. 1-11). el-Mektebu’l-İslâmî.
Ahmed b. Hanbel, & thk. Şuayb Arnavud. (1999). Müsned (C. 1-50). Muessesetu’r- risâle.
Ali, K. K., & Öğüt, S. (1993). Çok Evlilik. İçinde TDV İslam Ansiklopedisi (C. 8, ss. 365-369). TDV İslâm Araştırmaları Merkezi.
Aliye, F., & Sadeleştiren: Orhan Sakin. (2012). Osmanlı’da Kadın Cariyelik, Çokeşlilik, Moda. Ekim Yayınları.
Aydın, M. A. (2007). Osmanlı Toplumunda Aile. İçinde Ö. Çaha (Ed.), Günümüzde Âile. Ensar Neşriyat.
Begavî, E. M. M. el-H. b. M. b. M. el-Ferrâ’ el-Begavî, & thk. Şuayb el- Arnavut, Muhammed Züheyr eş-Şâviş. (1983). Şerhu’s-sünne (2. bs, C. 1-15). el-Mektebu’l-İslâmî.
Buhârî, E. A. M. b. İ. b. İ. el-Cu‘fî. (1987). El-Câmiu’s-sahîh (C. 1-6). Dâru İbn Kesîr.
Cevger, G. (2016). XVIII. Yüzyılda Diyarbakır Şehrinde Ailenin Oluşumu, Dağılması ve Demografik Yapısı. Tarih ve Gelecek Dergisi, 2(1), 82-107.
Cevherî, E. N. İ. b. H. el-Cevherî, & thk. Ahmed Abdülğafur Attar. (1990). Es- Sıhâh fi’l-lüğa (C. 7). Dâru’l-ılmi li’l-melâyîn.
Çakır, İ. E. (2012). Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671-1678 Sofya Örneği. Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi OTAM, 33, 41-60.
Dârekutnî, E.-H. A. b. Ö. b. A. (1985). El-Ilelu’l-vâride fi’l-ehâdîsi’n-nebeviyye (C. 1-15). Dâru Tayyibe.
Dârimî, A. b. A. (2000). Es-Sunen (C. 1-4). Dâru’l-muğnî li’n-neşri ve’t-tevzî‘.
Durmuş, A. (2018). Sebilürreşad Dergisinde Çokeşlilik Tartışmaları Ahmed Hamdi Akseki Örneği. “İslam’ı Uyandırmak”: Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e İslamcı Düşünce ve Dergiler, 1, 251- 269.
Ebû Avâne Ya‘kūb b. İshâk b. İbrâhîm, el-İ., & thk. Eymen b. Ârif ed-Dımeşkî. (1998). Müsnedü Ebî Avâne. Dâru’l-ma’rife.
Ebû Dâvûd, S. b. el-E. b. İ. es-Sicistânî el-Ezdî. (t.s.). Es-Sünen (el-Mektebetu’l-asriyye, C. 1-4).
Ebû Nuaym el-İsfahânî, A. b. A. b. İ., & thk. Âdil b. Yûsuf el-Azâzî. (1998). Ma’rifetü’s-sahâbe (C. 1-7). Dâru’l- vatan.
Ebü’l-Ferec, A. b. el-H. b. M. b. A. el-Kureşî el-İsfahânî, & thk. Semîr Câbir. (t.y.). Eğânî (2. bs, C. 1-24). Dâru’l-fikr.
el-Aynî, E. M. (Ebü’s-S. B. M. b. A. b. M. b. A. (2006). Umdetu’l-kârî şerhu sahîhi’l-Buhârî (C. 1- 25). Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabbiy.
el-Beyhakî, E. B. A. b. el-H. b. A. (1926). Es-Sunenu’l-kübrâ ve fî zeylihî el-Cevheru’n-nakıyy (C. 10). Meclisu dâireti’l-meârif.
el-Mübârekpûrî, E.-U. M. A. b. A. (t.y.). Tuhfetü’l-ahvezî bi şerhi Câmii’t-Tirmizî (C. 10). Dâru’lkütübi’l-ilmiyye.
en-Nesâî, E. A. A. b. Ş. b. A., & thk. Abdulfettâh Ebû Gudde. (1986). El-Müctebâ mine’s-sünen (Sünenü’n- Nesâî) (C. 1-8). Mektebetu’l-matbûâti’l-İslâmiyye.
et-Taberî, İ. C. (2000). Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân (C. 1-24). Muessesetu’r- risâle.
et-Tirmizî, E. Î. M. b. Î. b. S. (Yezîd). (1998). El-Câmiu’s-sahîh (C. 1-6).
Fayda, M. (1993). Câhiliye. TDV İslam Ansiklopedisi.
Gücük, S., Günher Arıca, S., Akan, Z., Arıca, V., & Alkan, S. (2010). Van İlindeki Çok Eşlilik Oranları Ve Etkileyen Faktörler: Kesitsel Çalışma. Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi, 11(3), 127-133.
İbiloğlu, A. O., Atlı, A., & Özkan, M. (2018). Diyarbakır İlinde Çokeşliliğin Aile Üyeleri Üzerindeki Olumsuz Etkileri. Cukurova Medical Journal, 43(4), 982-988.
İbn Abdülber, E. Ö. C. Y. b. A. b. M. b. A. en-Nemerî, & thk. Sâlim Muhammed Atâ-Muhammed Ali Muavviz. (2000). El-İstizkâr (C. 1-9). Dâru’l- kütübi’l- ılmiyye.
İbn Ebî Şeybe, E. B. A. b. M. b. E. Ş. İ. el-Absî el-Kûfî, & thk. Kemal Yusuf el-Hût. (1409). ElMusannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr (C. 7). Mektebetü’r-ruşd.
İbn Hacer, E.-F. Ş. A. b. A. b. M. el-Askalânî. (1415). El-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe (C. 1-8). Dâru’lkütübi’l- ılmiyye.
İbn Hıbbân, E. H. M. b. H. b. A. el-Büstî. (1993). Sahîhu İbn Hıbbân bi tertîbi İbn Belbân (2. bs, C. 1-18). Muessesetu’r- risâle.
İbn Mâce, E. A. M. b. Y. M. el-Kazvînî. (t.s.). Es-Sünen (C. 1-2).
İbn Sa‘d, E. A. M. b. S. b. M. el-Kâtib el-Hâşimî el-Basrî el-Bağdâd, & thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. (1990). Et-Tabakâtü’l-kübrâ (C. 1-8). Dârul-kütübi’l-ılmiyye.
Kandemir, M. Y. (1995). Esmâ bint Umeys. İçinde Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (C. 11, ss. 422-423). TDV Yayınları.
Keskin, Y. Z. (2001). Poligamiyi Sınırlayan Âyet ve Hadislerin Tahlili. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6, 5-22.
Kurt, A. (1999). Dini Kaynakların Çokeşliliğe İlişkin Görüşleri ve Osmanlılarda Çokeşlilik. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(8), 183-214.
Mâlik b. Enes, E. A. M. b. E. b. M. b. E. Â. el-Asbahî el-Yemenî, & thk. Muhammed Mustafa elA’zamî. (2004). Muvatta’ (C. 1-8). Müessesetu Zâyed b. Sultân âlü Nehyân.
Muhammed Ğarîb, M. (2004). Teaddüdü’z-zevcât beyne hakâikı’t-tenzîl ve iftirââti’t-tadlîl (2. bs). Dâru’l-kalem.
Müslim b. Haccâc, E.-H. M. b. el-H. b. M. el-Kuşeyrî. (t.s.). El-Câmiu’s-sahîh (C. 1-5). Dâru ihyâi türâsi’l-arabbiy.
Sağdıç, N. (2018). Evli Erkeklerin Bağlanma Şekillerine ve Dini Yönelimlerine Göre Aldatma Eğilimleri. Yakın Doğu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Klinik Psikoloji Anabilim Dalı.
Saîd b. Mansûr, E. O. S. b. M. b. Ş. el-Horasânî, & thk. A‘zamî, H. (1982). Sünenü Saîd b. Mansûr (C. 1-2). Dâru’s-selefiyye.
Serahsî, E. B. Ş. M. b. E. S. A. (1993). El-Mebsût (C. 30). Dâru’l-ma’rife.
Süheylî, E.-K. A. b. A. b. A. el-Has‘amî el-Mâlekī. (2000). Er-Ravzü’l-ünüf (C. 1-7). Dâru ihyâi’ttürâsi’l-arabbiy.
Şâfiî, E. A. M. b. İ. b. A. eş-Şâfiî. (1990). El-Ümm (C. 1-8). Dâru’l-ma’rife.
Şeltût, M. (2001). El-İslâmü akîdeten ve şerîaten (14. bs). Dâru’ş-şurûk.
Taberânî, E.-K. M. S. b. A. b. E. et-Taberânî, & thk.Târık b. Ivedullah b. Muhammed. (t.y.). Mu‘cemü’l-evsat (C. 10). Dâru’l-harameyn.
Yalçın, İ. (2017). Günümüz İslam Aile Hukuku Kanunlarında Çok Eşlilik Üzerindeki Sınırlandırmalar. İnsan Ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1707-1725.
Yıldırım, M. (2012). Nisâ Suresi 3. Âyet Bağlamında Çok Eşlilik Meselesi. Dinlerde Nikah Milletlerarası Tartışmalı İlmi Toplantı - Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi İslami İlimler Araştırma Vakfı, 533-546.
Yıldırım, Y. (2003). İslam Öncesi Arap Yarımadasında Çocuk Öldürme Olgusu. stanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi [Darulfunun İlahiyat], 7, 79-111.
Yılmaz, İ. (2019). İslâm Hukukunda Kamu Otoritesinin Çok Eşliliği Sınırlandırması. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 23(1), 5-28.

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ