ARİSTOTELES VE İBN RÜŞD’E GÖRE GÖRELİK KAVRAMI

Felsefe tarihinin en eski ve en önemli konularından biri olanRölativizm yani görelik /görecilik bir şeyin başka bir şeye bağlı olmasıolarak tanımlanır. Görelilik kesin olmamakla birlikte kişiden kişiye vedevirden devire değişiklik gösteren bir kavramdır. Bu kavrama göre,herkes için geçerli mutlak bir gerçeklik olmadığı gibi aynı zamanda,hakikat ve gerçeklik durum ve mekâna göre de değişebilir. Başka birifadeyle evrensel bir mutlak gerçeklik kavramından söz etmek mümkündeğildir. Görelilik kavramında esas olan kültürel, dilsel, toplumsal vetarihsel açılardan faklı yorumların olmasıdır. Bu bakımdan göreliliğinbirçok türü vardır. Mesela epistemoloji ve ahlak felsefelerinde görelilikkavramı önemli ölçüde kullanılmıştır. Epistemolojide özellikle Sofistlerinöne sürdüğü görelilik kavramını Protagos’ “insan her şeyin ölçüsüdür”,görüşüyle tüm bilgi ve değerlerin göreli ve herkes için farklı olabileceğinisavunur. Çünkü bu düşünce anlayışına göre, varlığı meydana getirenana madde sürekli bir değişim ve akış durumundadır. Bu bakımdanProtagos’a göre, var olan her insan aynı zamanda var olan her doğrununda ölçüsüdür. Aristoteles, bu görüşü eleştirerek görelilik kavramını,birbirine göreli olan iki şeyin birbirine dönüştürülerek denk olmadurumunu kıyas yöntemiyle değerlendirmiştir. İslam filozofu İbn Rüşd’teAristoteles’in fikirlerinden etkilenmiştir. İbn Rüşd, görelilik kavramını da,on kategori çerçevesinde ele almıştır. Ona göre görelilikte bir kıyas sözkonusudur. Çünkü bir şeyin varlığı bir başkasının varlığıyla kıyaslanarakaçıklanır. Ancak bu görelilik neden sonuç ilişkisi bağlamında olmadığıgörülmektedir.

ARISTOTELES AND THE CONCEPT OF RELATIVITY ACCORDING TO IBN RUSHD

Relativism, which is one of the oldest and most important subjects in the history of philosophy, is defined as the relativity / relativity. Relativity is a concept that varies from person to person and from cycle to cycle. According to this concept, not only is there an absolute reality for everyone, but also truth and reality vary according to the situation and place. In other words, it is not possible to speak of a universal concept of absolute reality. What is essential in the concept of relativity is cultural, linguistic, social and historical aspects. In this respect, there are many types of relativity. For example, the concept of relativity has been used to a great extent in epistemology and moral philosophies. In epistemology, Protagos argues that dür man is the measure of everything ına to the notion of relativity initiated by the Sophists, with the view that all knowledge and values can be relative and different for all. Because according to this idea, the main material that constitutes the existence is in a state of continuous change and flow. In this respect, according to Protagos, every human being is also a measure of every existing truth. Aristotle, criticizing this view of the concept of relativity, the two things that are relative to each other by comparing the situation of the equivalence of the situation has been evaluated. The Islamic philosopher Ibn Rushd was also influenced by the ideas of Aristotle. Ibn Rushd also dealt with the concept of relativity within the framework of ten categories. According to him, there is a comparison in relativity. Because the existence of one thing is explained by comparing it to the existence of another. However, this relativity is not seen in the context of cause and effect relationship.

PDF

___

Akarsu, B. (1975). Felsefe Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Akşit, M. (2018). İbn Rüşd'de Siyaset ve Ahlak İlişkisi. Iğd Üniv Sos Bil Dergisi, 47-65.
Akyol, A., Uyanık, M., & Arslan, İ. (2016). İslam Felsefesi Tanımlar Sözlüğü. Ankara: Elis Yayınları.
Aristoteles. (1996). Metafizik. İstanbul: Sosyal Yayınları.
Aristoteles. (2012). Fizik. (S. Babür, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları . Aristoteles. (2017). Kategoriler. (F. Akderin, Çev.) İstanbul: Say Kitap Yayınları.
Arslan, A. (2016). Felsefeye Giriş. Ankara: BB101 Yayınları.
Bozdemir, S. (2016). “The Main Philosophical and Metodological Considerations in the Evolution of Physical Sciences- Fiziksel Bilimlerin Evrimlerinde, Başlıca Felsefi ve Metodik Şüpheler”. Turkish Journal of Family Medicine on Primary Care, 10(2), 148-163.
Cevizci, A. (1999). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.
Cevizci, A. (2017). Büyük Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Say Yayınları.
Corbin, H. (1994). İslam Felsefesi Tarihi. İstanbul: İletişim Yayınları.
Çelikkol, S. (2015). Aristoteles’te Etik Göreciliğin Eleştirisi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 161-172.
Demir, N. (2012). 20 Yüzyıl Bilim Felsefelerinde Görülen Paradigmal (Açıklamalar) Esnemeler. KSÜ İlahiyat Dergisi(20), 139-141.
Eintein. (2004). The Meaning of Relativity. London and Newyork: Taylor & Francis e-Library.
Gasiorowicz, S. (2012). Kuantum Fiziğinin Olasılıklı Yapısının Serbest Düşme Analojisi. (M. Erol, & M. Büyükdede, Dü) Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 398-422.
Gökberk, M. (1985). Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitapevi .
Güçlü, B. (2002). Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Bilim ve Sanat Yayınları.
C. Genequand, & H. Daıber. (1986). Ibn Rushd's Metaphysıcs içinde, İslamic Philosophy And Theology. Leinden: E. J. Brıll Puplisher.
J. Margolis, M. K. (Dü.). (1986). Rationality, Relativism And The Human Sciences. Dordrecht: Martinus Nijhoff Publishers.
Kaptan, K. (2017). Kuantum Teorisinin Yorumu ve Doğanın Rolü. Makü Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(1), 22.
Karlığa, B. (2014). Batı'yı Aydınlatan İslam Düşünürü. İstanbul: Mahya Yayınları.
Margenau, H. (2007). Doğa Felsefesi Nedir? (D. Özlem, Çev.) İstanbul: İnkılap Yayınları.
Öner, N. (1978). Klasik Mantık. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları.
Özcan, M. (2011). Aristoteles Felsefesi: Temel Kavramlar ve Görüşler. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
Özlem, D. (2010). Etik: Ahlâk Felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
Peters, F. E. (2004). Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü. (H. Hünler, Çev.) İstanbul: Paradigma Yayınları.
Platon. (2002). Devlet, VII. Kitap. İstanbul: Metropol Yayınları.
Platon. (2012). Theaitetos, Diyaloglar. (M. Gökberk, Çev.) İstanbul: Remzi Kitabevi.
Rüşd, İ. (1958). Telhîsu Mâ Ba’de’t- Tabîa. (O. Emin, Dü.) Kahire.
Rüşd, İ. (1980). Telhîsulus Kitabi’l- Makûlât. Mısır.
Rüşd, İ. (2005). Filozofların Tutarsızlığı. (M. H. Özev, Çev.) İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
Rüşd, İ. (2012). Tutarsızlığın Tutarsızlığı. İstanbul: Bordo Siyah Yayınları.
Rüşd, İ. (2013). Metafizik Şerhi. (M. Macit, Çev.) İstanbul: Litera Yayınları.
Rüşd, İ. (2015). İkinci Analitikler'in Orta Şerhi. İstanbul : Klasik Yayınları.
Rüşd, İ. (2016). Aristoteles Metafizik Büyük Şerhi (Cilt 1). (M. Macit, Çev.) İstanbul: Litera Yayınları.
Rüşd, İ. (2016). Aristoteles Metafizik Büyük Şerhi 1. (M. Macit, Çev.) İstanbul: Litera Yayıncılık.
Rüşd, İ. (2017). Telhîsu Kitabi'l- Makûlat Kategoriler Kitabının Orta Şerhi. (S. Yalın, Çev.) Ankara: Elis Yayınları.
Sarıoğlu, H. (2012). İbn Rüşd Felsefesi. İstanbul: Klasik Yayınları.
Uyanık, M., & Akyol, A. (2018). İslam Felsefesi Tenkid Dönemi. İstanbul: Elis Yayınları .
Vural, M. (2016). İslam Felsefesi Sözlüğü. İstanbul: Elis Yayınları.
Weber, A. (1998). Felsefe Tarihi . İstanbul: Kitap Matbaacılık.
Westacott, E. (2019, Kasım 12). Moral Relativism, Internet Encyclopedia of Philosophy (IEP): A Peer-Reviewed Academic Resource. Kasım 12, 2019 tarihinde http://www.iep.utm.edu/: http://www.iep.utm.edu/moral-re/ adresinden alındı.
Yalın, S. (2000). İbn Rüşd Felsefesinde Kategoriler. Kayseri: Erciyesi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Yılmaz, R. (2013). Aristoteles Felsefesinde Bilginin Temellendirilmesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitütsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi.
Zioli, U. (2007). Protagoras and the Challenge of Relativism. Burlington: Ashgate.

Turkish Studies- Comparative Religious Studies-Cover

ISSN: 2667-5544
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ