THE OTTOMAN CENTRALIZATION POLICY TOWARDS EASTERN PROVINCES BEFORE THE TANZIMAT EDICT

At the beginning of the XIXth century, due to prolonged wars, never ending rebellions and misgovernment in provinces, the Ottoman Empire was on the verge of collapse. In this period, many domestic powers arose in eastern provinces because of ineffective authority as it was in the other parts of the empire. Kurdish chieftains and tribes were among those domestic powers, and they acted almost independent from the Ottoman governors. They paid nothing to the state treasury and even refrained from assisting government in the wars of Ottoman-Russian, and Ottoman-Persian. After Mahmud II ascends the throne, he had to re-establish the state authority throughout the empire. Besides, he had to remove all the lord of valleys, who were de facto partners of the government in the matter of sharing taxes and territories, and stringently opposed the reforms. In this context, the main aim of this article is to find out why the Ottomans had to conduct the centralization policy, and how was the situation of the Kurds before this policy. And also to examine how this strategy affected the lifestyle of the Kurds and how they reacted to increasingly centralized government

Tanzimat Fermanı Öncesi Doğu Vilayetlerine Yönelik Osmanlı Merkezileşme Politikası

Osmanlı yönetimi uzun süren savaşlar, bitmek bilmeyen iç isyanlar ve kötü yönetim nedeniyle 19. Yüzyılın başlarında gücünü tamamen yitirmişti. Bu süreçte imparatorluğun genelinde olduğu gibi doğu vilayetlerinde de otorite boşluğundan faydalanan çok sayıda yerel güçler ortaya çıkmıştı. Hükümetin zayıflığı nedeniyle buralarda bulunan Kürt beyleri ve aşiretleri neredeyse tamamen bağımsız hareket etmişlerdi. Bunlar devlet hazinesine herhangi bir katkı sağlamamışlar ve hatta Osmanlıİran ve Osmanlı-Rus savaşlarında hükümete destek olmamışlardı. Sultan II. Mahmut başa geçtiği andan itibaren, bütün imparatorlukta devlet otoritesini yeniden tesis etmek zorunda kalmıştı. Bunun yanında hükümetin vergi toplama hakkına ve topraklarına fiilen ortak olan ve reformlara ciddi şekilde direnen tüm derebeylerini uzaklaştırmak zorunda kalmıştı. Bu makalenin amacı Osmanlıların neden merkezileşme politikasını uyguladığını ve merkezileşme politikası öncesinde Kürtlerin durumunun nasıl olduğunu anlamaktır. Bunun yanında bu politikanın Kürtlerin yaşam tarzını nasıl etkilediği ve Kürtlerin merkezileşme siyasetine karşı nasıl tepkiler verdiğini tespit etmektir.

PDF

___

Hatt-ı Hümayun (HAT): 80/3319, 107/4245, 107/4270, 272/15927, 288/17298-G, 324/18936-C, 324/18936-E, 373/20404, 373/20404-A, 377/20477-I, 377/20487-A, 378/20514, 395/20874-D, 445/22263, 447/22311-B 448/22317-A, 448/22324, 448/22332-A 448/22335-C, 448/22335-D, , 448/22338-B, 449/22346, 450/22347-B, 450/22350-G, 451/22358, 451/22359, 452/22386, 452/22387, 453/22414- G, 453/22435-A, 490/24028-C, 493/24220-A, 533/26254-B, 637/31417-A, 671/32853, 681/33192-A, 733/34800, 766/36124-C, 794/36840-C, 791/36817-E, 808/37198-A, 808/37198-E, 810/37204-H, 812/37250-K, 816/37294, 825/37404-Z, 1040/43065-J, 1227/47925-E, 1227/47928-F, 1264/48950-A, 1333/51988, 1336/52128.

Cevdet Dahiliye (C. DH): 95/4227.

İrade-i Mesâil-i Mühimme (İ.MSM): 48/1225-28, 50/1260, 51/1311, 51/1334, 52/1345.

İrade-i Meclis-i Vâlâ (İ.MVL): 106/2410, 165/4891.

Meclis-i Vâlâ (MVL): 127/4.

Yıldız Esas Evrak (Y.EE): 33/5,1287 (1870).

National Archive, Foreign Office (FO): 78/289, 78/338, 78/366, 78/367, 78/401, 78/870.

Ahmed Lûtfî Efendi, Vak’anüvîs Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, IV-V, Yapı Kredi Yayınları, Istanbul 1999.

ABU-MANNEH, Butrus, “The Islamic Roots of the Gulhane Rescript”, Die Welt des Islams, Vol.34, Issue 2 (Nov. 1994). pp.173-203.

AINSWORTH, W. Francis, “The Assyrian Origin of the Izedis or Yezidis-the So-Called Devil Worshippers”, Transactions of the Ethnological Society of London, Vol. 1 (1861), pp.11-44.

A.B. Cunningham, (Ed.), The Early Correspondence Of Richard Wood (1831- 1841), London 1966.

DERSİMİ, Nuri, Kürdistan Tarihinde Dersim, Dam Yayınları, Istanbul 2014 Derviş Pasha, Tâhdîd-i Hudûd-ı İraniyeye Memur Derviş Paşa Lâyihası, Matbaa-i Amire, İstanbul 1286.

EPPEL, Michael, “The Demise of the Kurdish Emirates: The Impact of Ottoman Reforms and International Relations on Kurdistan during the First Half of the Nineteenth Century”, Middle Eastern Studies, Vol. 44, No. 2, March 2008, pp

GENCER, Fatih, “Merkezîleşme Politikaları Sürecinde Yurtluk-Ocaklık Sisteminin Değişimi” Tarih Araştırmaları Dergisi, Sayı: 49, 2011.

FAHMY, Khaled, Paşanın Adamları Kavalalı Mehmet Ali Pasha, Ordu ve Modern Mısır,(Çev. Deniz Zarakolu), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2010

MOLTKE, Helmuth von, Moltke'nin Türkiye Mektupları, (Çev. Hayrullah Ors), Remzi Kitapevi, İstanbul 1999.

ŞEREFHAN, Şerefname Kürt Tarihi, (Çev. M. Emin Bozarslan), Hasat Yayınları, İstanbul 1990.

SHIELDS, Sarah D., Mosul before Iraq, State University of New York Press, Albany 2000.

The Missionary Herald, Reports from Northern Iraq 1833-1870, I, (Ed. Kamal Salibi-Yusuf K. Khoury), Royal Institute for Inter-Faith Studies, Amman 1997.

TORAMAN, Ömer, Tanzimat’ın Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancaklarında Uygulanması (1839-1864), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Elazığ 2010.

YILDIZ, Gültekin, Neferin Adı Yok Zorunlu Askerliğe Geçiş Sürecinde Osmanlı Devleti’nde Siyaset, Ordu ve Toplum (1826-1839, Kitapevi Yayınları, İstanbul 2009.