CUMHURİYET’İN İLK DÖNEMLERİNDE AĞRI’DA EĞİTİM (1923-1945)

Cumhuriyet’in kuruluşundan itibaren Türkiye’deki eğitimin temel hedefi, ülkenin eğitim ve öğretim alanında ilerlemesini sağlamak olmuştur. 3 Mart 1924’te kabul edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile bu amaca ulaşılmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda, Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde Ağrı’da Eğitim adlı çalışmanın hazırlanmasındaki amaç, vilâyet genelinde eğitim ve öğretim alanında ne gibi değişimlerin ve ilerlemelerin olduğunu ortaya çıkarmaktır. Dönem itibarıyla ülke genelinde olduğu gibi Ağrı vilâyetinde de okulların sayısı sürekli olarak artmış ve il genelinde hem kadınlar hem de erkekler arasında okullaşma oranı sürekli olarak yükselmiştir. 1923 yılında 1945 yılına kadar okulların sayısının yükselmesine bağlı olarak öğrencilerin sayısı da arttığı için, Ağrı ili eğitim ve öğretim açısından gelişme gösteren iller arasında yer almıştır. Bu kapsamda, Ağrı’da başta ilkokullar olmak üzere eğitim ve öğretim kurumlarındaki gelişmeler kapsamlı bir biçimde irdelenmiştir. Bu çalışma, başta TÜİK verileri olmak üzere araştırma ve inceleme eserlerinde yararlanarak oluşturulmuştur.

Education in Agri in the First Period of the Republic (1923-1945)

The primary target of education in Turkey since the establishment of the Republic has been to enable the development of the country in the area of education and training. The Law on Unity of Education (Tevhid’i Tedrisat Kanunu) was adopted on March 3, 1924 to achieve this objective. Within this context, the purpose of the study in the early days of the Republic, named Education in Ağrı, was to reveal the changes and progress in the education and training across the province. As seen in the rest of the country, the number of schools and the schooling rate among both women and men continuously increased throughout the Ağrı Province as well. As the number of students increased in parallel to the increase in the number of schools from 1923 to 1945, the province of Ağrı was among the progressing provinces in terms of education and training. The progress in educational institutions and specifically primary schools in Ağrı were examined thoroughly within this context. This study was conducted by reference to research and analysis literature, particularly to the Turkish Statistical Institute data.

PDF

___

COA, C.ML.577.23685, H.29.12.1268.
COA, İ.HR.359.85, H.27.03.1316.
COA, MF.MKT.396.35, H.03.01.1316.
COA, MF.MKT.396.35, H.03.01.1316.
COA, BEO,2523.189203, H. 04.01.1323.
CCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Yer No: 34.24.20.
CCA, Fon Kodu: 30.18.1.0, Yer No: 27.74.7.
CCA, Fon Kodu: 30.10.0.0, Yer No: 173.197.8.
CCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Yer No: 107.34.4.
CCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Yer No: 129.8.12.
CCA, Fon Kodu: 30.11.1.0, Yer No: 157.32.11.
AÇIK, Kerim, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadar Olan Dönemde Rüşdiye, İdadi ve Sultani Mekteplerindeki Arapça Derslerinin Yabancı Dil Öğretimi Açısından Değerlendirilmesi, EKEV Akademi Dergisi, 20/65 (2016), ss.313-342.
AKPINAR, Deniz- KANALGA, Recep, Kayseri Millet Mektepleri, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (2014), s.31-44.
AYVAZ, Saide- ŞAHİN, Mustafa, Cumhuriyet Dönemi Eğitim Bütçeleri, International Journal of Human Sciences, 11/1 (2014), ss.303-316.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1928-1933 Millet Mektepleri Faaliyeti İstatistiği, Devlet Matbaası, İstanbul 1934.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1931 İstatistik Yıllığı, İstatistik Umum Müdürlüğü Neşriyatı, Ankara 1935.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1929 İstatistik Yıllığı (İkinci Cilt), İstatistik Umum Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1929.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1930 İstatistik Yıllığı, İstatistik Umum Müdürlüğü Yayınları, Ankara 1931.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1932-1933 Maarif İstatistikleri, Devlet Matbaası, İstanbul 1934.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1933-1934 Muallimler İstatistiği, Devlet Matbaası, İstanbul 1935.
Başvekâlet İstatistik Genel Direktörlüğü (BİGD), Kültür(Milli Eğitim) İstatistiği 1935-1936, Mehmet İhsan Matbaası, Ankara 1937.
Başvekâlet İstatistik Genel Direktörlüğü, Kültür(Milli Eğitim) İstatistiği 1936-1937, Sakarya Matbaası, İstanbul 1938.
Başvekâlet İstatistik Genel Direktörlüğü, 1937-1938 Maarif İstatistiği, Suhulet Basımevi, İstanbul 1939.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1938-1939 Maarif İstatistiği, Ulusal Matbaa, Ankara 1940.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1939-1940 Maarif İstatistiği, Ulusal Matbaa, Ankara 1942.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1939-1940 Maarif İstatistiği, Ulusal Matbaa, Ankara 1942.
Başvekâlet İstatistik Umum Müdürlüğü (BİUM), 1940-1941 Maarif İstatistiği, Ankara Basım ve Ciltevi, Ankara 1943.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, Milli Eğitim İstatistikleri (1942- 1943), Ankara Basım ve Ciltevi, Ankara 1945.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, 1945-1946 Milli Eğitim İlköğretim İstatistikleri, Pulhan Matbaası, Ankara 1947.
Başbakanlık İstatistik Genel Müdürlüğü, 1945-1946 Milli Eğitim Ortaöğretim İstatistikleri, Pulhan Matbaası, Ankara 1947.
BORAN, Abdurrahman, Cumhuriyet Döneminde Eğitimde Meydana Gelen Gelişmeler, Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (2000), ss.303-312.
ÇELEBİ, Nurhayat- ASLAN, H. Tezer, Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Eğitimde Denetim Anlayışı, Asos Journal Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4/27 (2016), ss.18-31.
DEMİRTAŞ, Bahattin, Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler, Akademik Bakış Dergisi,1 /2 (2008), s.155-176.
ERDEM, Ali Rıza, Atatürk’ün Kadına ve Kadın Eğitimine Verdiği Önem, BELGİ Dergisi, 9 (Kış 2015), ss.1266-1277.
ERDEM, Ali Rıza, Atatürk’ün Eğitim Liderliğinin Başarısı: Türk Eğitim Devrimi, BELGİ Dergisi, 2/2 (2011), ss.163-181.
DÖNMEZ, Cengiz, Atatürk ve Cumhuriyet Döneminde Ortaöğretim, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2005), s.255-268.
HESAPÇIOĞLU, Muhsin, Türkiye’de Cumhuriyet Döneminde Eğitim Politikası ve Felsefesi, M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29 (2009), ss.121-138.
ÖNSOY, Rifat, Cumhuriyet’ten Bugüne İlk ve Ortaöğretimimiz ve Bazı Meseleler, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1991), s.6.
Resmi Gazete, 27 Mayıs 1934, Sayı:2711, s.3838.
Resmi Gazete, 24 Eylül 1936, Sayı: 3417, s.7165.
Resmi Gazete, 23 Mart 1939, Sayı:4164, s.11468.
Resmi Gazete, 19 Ekim 1942, Sayı: 5237, s.3867.
SARI, Muhammet- UZ, Esma, Cumhuriyet Döneminde Köy Eğitmen Kurslar, Turkish History Education Journal Dergisi, 6/1 (2017), ss.29-55.
TUNÇ, Bilal- YILDIRIM, Sefa, Ağrı’da Eğitim (1956-1960), Tarih Okulu Dergisi, 11 (2018), s.787-816.
Yurt Ansiklopedisi, İl İl Türkiye, Dünü, Bugünü, Yarını, “Ağrı Maddesi”, İstanbul 1981, s.378.