ÜLGENER’İN ORTAÇAĞ İKTİSAT AHLAKI VE ZİHNİYET TAHLİLİNİN TEORİK TASNİFİ

Ülgener, Osmanlı iktisat zihniyeti ve ahlakı üzerine çalışma konusunda çığır açan çalışmalara sahiptir. Bu makale, onun zihniyet tahlilini ortaya koymayı ve bu tahlile dair teorik bir tasnif takdim etmeyi hedeflemektedir. Eserlerinde dağınık halde bulunan yaklaşımının tam olarak anlaşılabilmesi ve net biçimde belirginleşmesi böyle bir çabayı gerekli kılmıştır. Ülgener’in iktisat ahlakı ve iktisadî zihniyet konusundaki genel yaklaşımı bu ahlakın temelini, şark fatalizmi Ortaçağ siyaset ve cemiyet ahlakının oluşturduğu şeklindedir. Durgun bir hayat telakkisi zemininde ise ona göre feodal zihniyet ve maddeleşmemiş dünya görüşünün büyük bir etkisi vardı. Mistik tasavvuf telakkisinin de bu süreçte büyük katkısı olmuştu. Müslüman’ın dünyadan nasibinin sadece bir kefen olduğuna dair dinî yorum ona göre genel kabul görmüş bu sebeple ortaya çıkan iktisadî ahlak ve zihniyet, sadece rızık bekleyen ve birikim yapmak için herhangi bir çaba harcamayan insan tipini oluşturmuştur.

Ülgener has groundbreaking work on studying Ottoman economic mentality and morality. This article aims to demonstrate its mentality analysis and to present a theoretical classification of this analysis. Such an effort has been made necessary that the disorganized approach to his works can be fully understood and clearly articulated. Ülgener’s general approach to economic ethics and economic mentality is the basis of this morality, the oriental fatalism of medieval politics and the morality of society. According to him, the feudal mentality and the calm worldview have a great influence on a calm life. Mystical mysticism has also been a major contributor to this process. According to him, the religious interpretation that Muslims are only a shroud from the world is generally accepted. The economic ethics and mentality that emerged for this reason have become a type of people who are just waiting for sustenance and not making any extra effort to accumulate.

PDF

___

ABDULLAH b. Mübarek, ez-Zühd ve’r-Rekâik, I-II, Riyad, 1995

CALVİN, John, Institutes of the Christian Religion, I-II, Edinburgh, 1845

CALVİN, John, Kutsal Kitap Hıristiyanlığı, I-III, http://www.presbiteryen.org

DENİZ, Ergün, Sabri Fehmi Ülgener’in İktisadi-Felsefi Anlayışı, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Ankara, 2009

DENİZ, Osman Murat, “John Calvin’nin Teolojisi ve Özgünlüğü Üzerine” Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 33 Kasım – Aralık 2012, 1-16

HANKS, Merry E. Wiesner, Erken Modern Dönemde Avrupa 1450-1789, terc. Hamit Çalışkan, İstanbul, 2012, 255-258

HAZARD, Paul, Batı Düşüncesindeki Büyük Değişme, terc. Erol Güngör, İstanbul, 1999

KALLEK, Cengiz, “Mâverdî” DİA, XXVIII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 2003, 180-186

KALLEK, Cengiz, Asr-ı Saadette Piyasa-Yönetim İlişkisi, İstanbul, 1997

KATİP Çelebi, Mîzânül-Hak fî İhtiyâri’l-Ehakk, sadeleştirenler: Süleyman Uludağ-Mustafa Kara, İstanbul, 2001

KINALIZÂDE, Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâî, haz. Mustafa Koç, İstanbul, 2007

KÜNDEYİ, Fatma Zehra, Ülgener’de Din ve Kapitalizm, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Afyon, 2009

MÂVERDÎ, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed, Edebü’d-dünyâ ve’d-dîn, Beyrut, 2008

MEKKÎ, Ebû Tâlib, Kûtu’l-kulûb, I-IV, terc. Muharrem Tan, İstanbul, 1999

MEZ, Adam, Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti, terc. Salih Şaban, İstanbul 2000

OCAK, Ahmet Yaşar, “Fütüvvet” DİA, XIII, Türkiye Diyanet Vakfı, İstanbul, 1996

ÖZKİRAZ, Ahmet, Sabri F. Ülgener’de Zihniyet Analizi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara, 1999

PROUDHON, Pierre-Joseph, Mülkiyet nedir?, terc. Vedat Gülşen Üretürk, İstanbul, 1969

SAYAR, Ahmet Güner “Prof. Dr. Sabr. F. Ülgener Hayatı ve Eserlerine Dair Özet Bir Sergileme” İş Ahlak Dergisi, İGİAD 2008, Cilt 1, Say 1, 123- 136.

SAYAR, Ahmet Güner Sayar, Osmanlı İktisat Düşüncesinin Çağdaşlaşması, İstanbul, 2000

SAYAR, Ahmet Güner, Bir İktisatçının Entelektüel Portresi: Sabri F.Ülgener, İstanbul, 2007

SERAHSÎ, Şemsüleimme, el-Mebsût, I-XXX, Beyrut, 1993

ŞAHİN, Lütfü, Sabri Fehmi Ülgener’in Ekonomi Politik Anlayışı ve Türk Düşüncesine Katkıları, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2009

ŞEYBÂNÎ, Muhammed b. Hasan, Kitâbü’l-Kesb İslam İktisadında Helal Kazanç, terc. Mustafa Baktır, İstanbul, 1993

TARAKÇI, Muhammet, “Kalvinizm’de Kader Anlayışı” Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2, 2010, s. 93-119;

TAŞKÖPRÜZÂDE, Ahmed bin Muslihuddin Mustafa, Mevzûâtu’l-ulûm, I-II, İkdam Matbaası, Dersaâdet, 1313.

ÜLGENER, Sabri Fehmi, İktisadi Çözülmenin Ahlak ve Zihniyet Dünyası, İstanbul, 2006

ÜLGENER, Sabri Fehmi, Makaleler, İstanbul, 2006

ÜLGENER, Sabri Fehmi, Tarihte Darlık Buhranları, İstanbul, 2006

ÜLGENER, Sabri Fehmi, Zihniyet Aydınlar ve İzm’ler, İstanbul, 2006

ÜLGENER, Sabri Fehmi, Zihniyet ve Din İslam Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlakı, İstanbul, 2006

YAVUZ, Sefer, Sabri F. Ülgener’e Göre “Din - İktisat Ahlakı” ilişkisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2002

YÜKSEL, Ahmet Turan, İslam’ın İlk Döneminde Ticarî Hayat, İstanbul, 1999