Bu çalışma Studia Islamica, No. 72 (1990), ss. 121-144'de yayınlanmıştır. Hazırlanma aşamasının çeşitli evrelerinde bu makaleyi okuyan ve yorum yapan, Tel Aviv Üniversitesi'nden Prof. Michael Winter, Hayfa Üniversitesi'nden Dr. Butrus Ebu Manneh, Kudüs İbrani Üniversitesi'nden Prof. Nehemia Levtzion ve ayrıca Prof. P. M. Holt'a teşekkür ederim. Arş. Gör., Ege Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü. R. S. Humphreys, From Saladinto the Mongols, Albany 1977, (buradan itibaren, Saladin), s. 1-13, 67-75. R. S. Humphreys, "The Emergemce of the Mamluk Army", StudiaIslamica 45, 1977, ss. 67-100; 46, 1977, ss. 147-182 (buradan itibaren, The Emergence). İbn Tagriberdi, Cemaleddin Yusuf, en-Nucûm ez-Zâhirefi Mulûk Mısrve'l-Kahire, Kahire 1963 (buradan itibaren, Nucûm), 6, s. 333, 335-6. hanedanının Mısır'daki iktidarını resmen kaybetmesine uzayan yolun taşlarını döşedi. II.)Eyyûbî Devletinin kurucusu Selahaddin'in ordusunun tertibi ikta sistemine dayanmaktaydı3. Komutanların çoğu yani emirler tevarüs edilebilen gelirler ile doğrudan (böylece bağlılıklarını garanti altına alan) Selahaddin tarafından atanıyor ve onlar bunun karşılığında seferler için asker tahsis ediyorlardı. Bu sistemde, sultanın özel muhafız birliği olan Halka hariç, Selahaddin'in ordusundaki askerlerin çoğu doğrudan emirlerin komutası altındaydı. Emir sınıfının çoğunlukla Türk veya Türk memlûkler, Kürt ve Selahaddin'in akrabalarından mürekkep heterojen yapısı da ordunun Selahaddin'e olan sadakatine katkı sağlıyor ve böylece, o askerî sınıfa mensup çeşitli etnik grupların hırsları arasında güç dengesini gayet akıllı bir şekilde sürdürmeye devam ediyordu. Selahaddin'in ölümünden sonra söz konusu dengeyi sağlayan bu ilkeler Eyyûbîlerin ordu kontrolünü mümkün kılan formülü haline geldi4. Es-Salih Eyyûb ordusunun çoğunluğunu memlûk unsuru üzerine kuran ilk Eyyûbî sultanıydı. Tahta çıkışından önce dahi, babası sultan el-Kamil hayatta olduğu sırada o, Mısır tahtının varisi olarak güçlü bir memlûk birliği oluşturmak için hazineyi kullanmak suretiyle bulunduğu konumdan istifade etti. İktidarı ele geçirme niyetinde olan kardeşi el-Âdil'in şikâyetine maruz kalan es-Salih, babası tarafından Hısn-ı Keyfa valisi olarak atandı ve kardeşi de Mısır tahtı varisi olarak onun yerini aldı. Ancak es-Salih gücünü arttırma noktasındaki çabalarını sürdürdü ve el-Kamil'in idaresi altında olan devletin kuzey bölgelerini, buraların valisi Şemseddin Savvâb el-Âdilî'nin ölümünden sonra kendi üzerine aldı. Ardından da, pek çok memlûk satın almak, Kürtler ve Harezmlileri ordusuna dâhil etmek suretiyle güçlü bir ordu kurdu5

Bu organizasyonun metoduyla ilgili olarak bakınız: C. Cahen, “L’évolution de I’iqta’ duIXeauXIIIesiécle”, Annales, Economics, Societies, Civilisations, C. 8, 1953, s. 45-48. Saladin, s. 16-17, 18, 34-35, 38. The Emergence, s. 89-90. H. A. R. Gibb, “TheArmies of Saladin”, Saladin: Studies in Islamic History, (ed.) Yusuf Ibish, Beyrut 1974, s. 140. C. Cahen, “ ‘La ChroniquedesAyyubids’ d’al-Makin b. al-Amid”, Bulletind’etudesorientales de l’Institut Français de Damas, C. XV, 1955-1957 (buradan sonra, el-Makîn), s. 139, 140, 142, 148-149. Ayrıca bakınız: El-Makrizî, Ahmed b. Ali, Kitâb es-Sulûk li Marifet-i Duvel el- Mulûk, ed., Mustafa Ziyade, Kahire 1934, (buradan itibare, Sulûk), C. I, s. 238, 240, 243, 247, 255, 339. İbn Devâdârî, Abdullah b. Aybek, Kenzed-Durer ve Câmi’ el-Gurar, Abdul fettah Aşûr, Kahire 1972, (buradan itibaren, ed-Devâdârî), C. 7, s. 308, 309, 316, 319