II. ABDÜLHAMİD DÖNEMİNDE BİR KADIN MUHALİF: PRENSES NAZLI

XIX. yüzyılın dünya ve Türk tarihi açısından en önemli simalarından biri Sultan II. Abdülhamid’dir. II. Abdülhamid’in saltanat dönemi Osmanlı Devleti’nin içeride ve dışarıda birçok baskı ve sorunla karşı karşıya kaldığı bir dönemdir. Kendisine dolayısıyla Osmanlı yönetimine muhalefet eden her türlü yapılanmayı ortadan kaldırarak devleti korumaya çalışan Sultan’ın gayretlerine rağmen muhalefet şiddetini giderek artırmıştır. Bu muhalifler içerisinde siyasetçiler, sanatçılar, yazarlar bulunmaktadır. İçlerinde en renkli ve farklı bir kişilik olarak Mustafa Fazıl Paşa’nın kızı Prenses Nazlı bulunmaktadır. Dönemin aydın kadın tipleri içerisinde de öncü bir kimliği temsil eden Nazlı Hanım’ın Sultan Abdülhamid’le münasebeti, muhalif karakteri, Jön Türklerle ilişkileri belgelere yansımıştır. Bu belgeler döneme başka bir açıdan bakmayı sağlar niteliktedir.

PDF

___

OA. Y. PRK. ZB. 12-4, 17 Temmuz 1309-29 Temmuz 1893.

OA. BEO., 300-22444, 12 Teşrin-i Evvel 1309, 24 Ekim 1893.

OA. İ. MTZ. 05-29-1572, 14 Rebi’ül-Âhir1311, 12 Teşrin-i Evvel 1309, 24 Ekim 1893.

OA. Y.PRK.ZB. 12-42, 14 Rebiyü’lÂhir 1311, 12 Teşrin-i Evvel 1309, 24 Ekim 1893.

OA. Y. PRK. EŞA. 30-43, 13 Haziran 1314-25 Haziran 1898

OA. Y.EE. 15-105, Paris fi 26 Haziran Efrenci Sene 1314, 8 Temmuz 1898.

OA. HR. SYS. 926, 6-7, 28 Haziran 1896

OA. Y. PRK. EŞA. 30-43, 25 Haziran 1898.

OA. İ.MTZ. (05), 27-1380, 10 Temmuz 1889.

O.A. İ.DH. 780-63446,27 Ocak 1879.

Prenses Nazlı Sultan Hanımefendi Tarafından Abdülhamid’e Mektup, Ahmed Rıza, 12 Cemazielahir1314, Meşveret, cilt: I, sayı: 22, sayfa: 2-3.

Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmani yahud Tezkire-i Meşâhir-i Osmâniyye, C. II, Yay. Haz. Mustafa Keskin, Ayhan Öztürk, Ramazan Tosun, Sebil Yayınevi, İstanbul, 1996.

Muhammed Ferid, Mısır Mısırlılarındır İngiliz İşgaline Karşı Osmanlı Hilafeti,Çev. Ali Benli, Macit Karagözoğlu, İstanbul, 2007.

Muhammed Mahzumi Paşa, Cemaleddin Afganî’nin Hatıraları, Çev. Adem Yerinde, İstanbul, 2006.

Tahsin Paşa’nın Yıldız Hatıraları Sultan Abdülhamid, Boğaziçi Yay., İstanbul,1999.

Akçura, Yusuf; Türkçülük Türkçülüğün Tarihi Gelişimi, İstanbul, 2012.

Ataman, Bora; “Türkiye’de İlk Basın Yasakları ve Abdülhamid Sansürü”, Marmara İletişim Dergisi, Sayı 14, Ocak 2009, İstanbul, s. 21-49.

Bozpınar, Şit Tufan; “Mustafa Fazıl Paşa 1830-1875”, TDV. İA. C. 31, İstanbul, 2006.

Çetin, Atilla; Mısırlı Prenses Nazlı Hanım’ın Hayatı 1853-1913, 100. Ölüm Yıldönümü Münasebetiyle, İzmit, 2013.

Dumont, Paul; Osmanlıcılık, Ulusçu Akımlar ve Masonluk, Çev. Ali Berktay, YKY. Yay., İstanbul, 1999.

Karal, Enver Ziya; Osmanlı Tarihi, Islahat Fermanı Devri (1861-1876), C. VII, TTK. Ankara, 2003.

Kızıltoprak, Süleyman;Mısır’da İngiliz İşgali 1882-1887), Tarih Vakfı yurt Yay., İstanbul, 2010.

Lewis, Bernard;Modern Türkiye’nin Doğuşu, TTK.,Ankara, 2000

Mardin, Şerif;Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, İletişim Yay., İstanbul, 2014.

Roberts, Mary; “Karşıtlıklar, Said, Sanat Tarihi ve 19. Yüzyıl İstanbul’unda Osmanlı Kimliğini Yeniden Keşfetmek”, Uluslararası Oryantalizm Sempozyumu Kitabı, 9-10 Aralık 2006, İstanbul, 2007.

Sağ, Vahap; “Tarihsel Süreç İçerisinde Türk Kadını ve Atatürk” C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 2, Sayı 1 Doç. Dr. Feramuz AYDOĞAN’ın Anısına.

Şahin, Emine; “Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Osmanlı’da Mizah Basını”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 7, Sayı 2.Topuz, Hıfzı; 100 Soruda Türk Basın Tarihi,İstanbul, 1973.