SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN PERSPEKTİFİNDE ORTAOKULLARDA VATANDAŞLIKEĞİTİMİNDE YAŞANAN SORUNLAR

Eğitim politikalarıyla şekillenen Vatandaşlık eğitimi ile bireylere istenilen tutum ve davranışlar kazandırılarak, bireyin aktif bir vatandaş olması hedeflenmektedir. Bu araştırmanın amacı Diyarbakır ilindeki ortaokullarda görev yapan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin, Vatandaşlık eğitimine ilişkin ders içinde yaşadıkları sorunları tespit etmek ve bu sorunlara ilişkin önerilerde bulunmaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması ile şekillenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu Diyarbakır ilinde yer alan ortaokullarda 2016-2017 yılında görev yapan 97 Sosyal Bilgiler öğretmeni oluşturmaktadır.Çalışma grubunu oluşturan Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık eğitimine ilişkin görüşlerini belirlemek amacıyla 5 açık uçlu sorudan oluşan yarı yapılandırılmış görüşme formu tekniği kullanılmıştır.Öğretmenlerden elde edilen verileri analiz etmek için içerik analizi yapılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda ders içinde verilen vatandaşlık eğitimi ile ilgili kazanımların toplumsal algıdaki farklılıklardan dolayı (vergi verme, elektrik ve su tüketimi, kaçakçılık) öğrenciler tarafından benimsenmediği, ayrıca yaşanan bölgesel sorunlar ve toplum içi güvensizliğin vatandaşlık eğitimini olumsuz etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

___

Acemoğlu, H.,Ceylan, A., Saka, G., & Ertem, M. (2005). Diyarbakır’da erken yaş evlilikleri. Aile ve Toplum, 2(9), 115-120.

Akyol, A. K. (2003). Drama ve dramanın önemi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(2), 179-190.

Alıcı, O. V. & Özaslan, K. (2018).Yerel yönetimlerdealtyapı sistemlerinin sayısallaştırılması ve su kayıplarının önlenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi,3(1), 204-218.

Arslan, A. (2004). Medyanın birey, toplum ve kültür üzerine etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1 (1), 1-12.

Arslan, S. (2014). Çok kültürlü Toplumlarda vatandaşlık eğitimine yönelik öğretmen ve öğrenci düşüncelerinin incelenmesi(Doktora Tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 372250).

Aybay, R. (2003). Vatandaşlık hukuku.(5.Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniveristesi.

Bakioğlu, A. & Kurt, T. (2016). Eğitimde demokrasi vatandaşlık ve vatanseverlik. Ankara: Nobel.

Banks, J.A. (2004). Introduction: Democratic citizenship education in multicultural societies. J.A. Banks. (Edt.). Diversity and citizenship educationiçinde (ss. 3-17). San Francisco: Jossey-Bass.

Başaran, İ. E. (2007) Eğitime Giriş. Ankara: Ekinoks.Bayrakcı, M. (2007). Sosyal öğrenme kuramı ve eğitimde uygulanması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,14, 198-210.

Berkant, H. G. & Sürmeli, Z. (2013). Sosyal Bilgiler dersindeki değerleri kazandırmada öğretmenlerin güçlük yaşama durumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 334-348.

Bilgin, R. (2014).Çatışma ve şiddet ortamında büyüyen çocuklar sorunu.Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,24 (1), 135-151.

Bloemraad, İ., Korteweg, A. & Yurdakul, G.(2008). Citizenship and ımmigration: multi-culturalism, assimilationand challenges to the nation-state. In: Annual Review of Sociology, Vol. 34, 153–179.

Çelik, H. (2009). Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin vatandaşlık eğitiminin bugünkü durumu ve geleceğine ilişkin görüşleri(Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 250924)Çetin, H. C. & Duru, H. (2015). Bitmeyen savaş: Diyarbakır’da terör-uyuşturucu ilişkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 33–44.

Çiftçi, O. (1991). Çocuğun sosyalleşmesinde ailenin rolü. Aile ve Toplum Dergisi, 1(2), 19-22.

Damgacı, F. K. (2016). Vatandaşlık, çeşitlilik ve çoğulculuğun tarihsel süreç içerisinde Türk Eğitim Sistemi’ndeki yeri. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5 (13), 223-238.

Damgacı, F. K. (2016). Vatandaşlık, çeşitlilik ve çoğulculuğun tarihsel süreç içerisinde Türk Eğitim Sistemi’ndeki yeri. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5 (13), 223-238.

Davies, I., Fülöp, M. (2010). ‘Citizenship’: what does it mean to trainee teachers in England and Hungary? Napredak. 151 (1), 8-32

Demir, İ. C. & Ciğerci, İ. (2016). Vergi bilincinin oluşumunda eğitimin rolü: İlköğretim öğrencileriyle ampirik bir çalışma.Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadive İdari Bilimler Fakültesi Dergisi,23 (1), 127-143.

Demir, S. B. (2016). Sosyal Bilgiler eğitimi ve vatandaşlık bilgisi. S. B. Demir. (Ed.). Vatandaşlık bilgisiiçinde (ss. 2-14). Ankara: Anı

Demirkol, M. & Kılıç, D. (2017). Sınıf Öğretmenlerinin Vicdan Algısı. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 32,853-864

Dicle Elekrik Dağıtım A.Ş.(2017). 2016 Faaliyet Raporu. https://www.dedas.com.tr/content/fotosfiles/D%C4%B0CLE%20EDA%C5%9E%20Faaliyet%20Raporu%202016.pdf. adresinden edinilmiştir.

Doğan, V. (2012). Türk vatandaşlık hukuku. Ankara: Seçkin

Doğanay, A. (2005). Sosyal bilgiler öğretimi. C. Öztürk & D. Dilek (Edt.). Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler öğretimi(5. baskı) içinde (ss.18-54). Ankara: Pegem Akademi.

Doğanay, A. (2012). Degerler egitimi. C. Öztürk (Ed.). Sosyal Bilgiler öğretimi demokratik vatandaşlık eğitimi(3. Baskı) içinde (ss. 226-258). Ankara: Pegem Akademi.

Ercins, G. (2012).Türkiye’nin demokratikleşmesinde toplumsal sorun alanları. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1), 79-102.

Ereş, F. (2009). Toplumsal bir sorun: suçlu çocuklar ve ailenin önemi. Aile ve Toplum, 11 (5), 88-96.

Ersoy, A.F. (2016). Vatandaşlık ve demokrasi eğitimi dersine ilişkin Sosyal Bilgiler öğretmenleri ve öğrencilerinin algısı. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 67-83, doi: 10.17679/iuefd.17345163

Glesne, C (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. A.Ersoy & P. Yalçınoğlu (Çev.). Ankara: Anı.

Gordon, A. & Stack, T. (2007). Citizenship beyond the state: thinking with early modern citizenship in the contemporary world. Citizenship Studies, 11 (2), 117-133

Güven, S. (2010). İlköğretim birinci kademede vatandaşlık eğitimi üzerine bir durum çalışması (Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 278273)

Hancock, B. (1998). Trent focus for research and development in primary health care: an ıntroduction to qualitative research. Trent Focus Group

İlkaracan, P. (1998). Doğu Anadolu’da kadın ve aile. Bilanço-98, 75. Yılda kadın ve aile, İstanbul: Türk Tarih Vakfı.

Kepenekci, Y. K. (2014). İnsan hakları ve vatandaşlık. (2. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi

Keser, İ. (2011). Çocuk cinsel istismarı Diyarbakır örneği.Ankara: Karahan Kitabevi.

Kızmaz, Z. & Bilgin, R.(2010).Sokakta çalışan/yaşayan çocuklar ve suç: Diyarbakır örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 269-311.

Koçoğlu, E. (2014).Sosyal Bilgiler dersi kazanımlarının kültürel yaşam üzerindeki etkilerine ilişkin öğretmen algıları. Akdeniz İnsan Bilimleri Dergisi, 4 (2), 191-205

Lambert, D.,& Machon, P. (2001). Citizenship through secondary geography. London: Routledge/ Falmer.

Leenders, H., Veugelers, W. & Kat, E.D. (2008).Teachers’ views on citizenship education in secondary education in The Netherlands.Cambridge Journal of Education,38 (2), 155–170.

Levinson, M. (2014). Citizenship and civic education. In Encyclopedia of Educational Theory and Philosophy, ed. Denis C.Phillips. Thousand Oaks, CA: Sage.

Palabıyıklıoğlu, R. (1997). Medya ve şiddet. Kriz Dergisi, 5, 123-126.

Polat, İ. & Kılıç, E. (2013). Türkiye’de çokkültürlü eğitim ve çokkültürlü eğitimde öğretmen yeterlilikleri. Yüzünci Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 352-372

Solmaz, B., Tekin, G., Herzem, Z. & Demir, M. (2013). İnternet ve sosyal medya kullanımı üzerine bir uygulama. Selçuk İletişim, 7 (4), 23-32

Sosyal Bilgiler öğretimi(5. baskı) içinde (ss.18-54). Ankara: Pegem Akademi.

Şişman, M. (2013). Eğitim bilimine giriş.(11. Baskı). Ankara: Pegem.

T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı(2012). Yazılı soru önergesi. http://www2.tbmm.gov.tr/d24/7/7-10022c.pdf.

Taytak, M. (2010). İlköğretim II. kademe öğrencilerinde vergi bilincinin tespiti: amprik bir araştırma. Maliye Dergisi, 158, 496-512.

Tezgel, R. (2008). Yeni ilköğretim programlarında insan hakları vatandaşlık ve kentlilik eğitimi. (2.Baskı). Ankara: Araştırma

Tonga, D. & Keleş, H. (2014). Evaluation of the citizenship consciousness of the 8th year students. Mevlana International JournalOf Education (Mıje). 4(2), 59-72, doi: 10.13054/mije.14.10.4.2

Türkiye İstatistik Kurumu.(2013). İllere göre umut düzeyi raporu. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelistadresinden alınmıştır.

Türkiye İstatistik Kurumu.(2013). İllere ve cinsiyete göre mutluluk düzeyi raporu. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelistadresinden alınmıştır.

Uğurlu, C. T. (2011). Avrupa Birliği ülkelerinde ve Türkiye’de vatandaşlık eğitimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 153-169.

Ulusoy, K. &Yelken, T. Y. (2009). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin Atatürkçülük ile ilgili kavramları algılamaları. Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 213-223.

Yavuz, N., Duman, T.& Karakaya, N. (2016). İnsan Hakları ve Demokrasi -Vatandaşlık bilgisi-. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.

Yazıcı, F. & Yazıcı, S. (2010). Yurtseverlik eğitimi: Tarih ve Sosyal Bilgiler öğretmenlerinin algı, tutum ve eğitimsel uygulamalarına yönelik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi.10 (3), 649-660

Yılmaz, K. (2013). İlköğretim öğrencilerinin vatandaşlık eğitimi ile ilgili temel kavramlara ilişkin algılarının incelenmesi.Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28 (1), 453-463

Yiğit, M. F. (2014). Çok kültürlü toplumlarda değer yargıları, vatandaşlık ve demokrasi eğitimi: Türkiye örneği.(Doktora tezi). Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nden edinilmiştir. (Tez No. 422609).