20580

Türkiye’de Ev Eksenli Çalışan Kadınların Hukuki Durumları

Ev eksenli çalışma, aile içi çalışma şeklinde özellikle kadın çalışanlar arasında oldukça yaygın bir istihdam şeklidir. Ancak belirtilen çalışma şeklinde ev eksenli çalışanların bağımsız mı çalıştığı yoksa bir işveren için mi bağımlı çalıştıkları önem taşımaktadır. Belirtilen çalışma şekillerinde ev eksenli çalışan kadınların hukuki durumlarının ne olduğunun ortaya konulması amaçlanmaktadır. Çalışmamızda, ev eksenli çalışan kadınların mevzuatlar dahilindeki hukuki hakları değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme İş Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Türk Borçlar Kanunu ve İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki değerlendirmelerden oluşmaktadır. Bir işveren hesabına ev eksenli çalışan kadın işçilerin İş Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında oldukları, bu çerçevede Kanunlardan yararlanma haklarının bulunduğu açıktır. Ancak, özellikle işyerinin ev olması ve aldıkları işleri aracılar vasıtasıyla almalarından dolayı çalışmaları kayıt dışı olmaktadır. İşverenlerin evlere verdikleri işlerde çalışanları Kuruma bildirmemeleri iş ilişkisini görünmez kılmaktadır. Diğer yandan bağımsız olarak ev eksenli çalışan kadınlar için hiçbir Kanun ve sosyal korumadan yararlanmak söz konusu değildir. Ülkemizde yaygın bir şekilde yapılan ev eksenli çalışmalarda, çalışanların korunması için ayrı ve özel düzenlemeler yapılması gerektiği açıktır. Ev eksenli çalışmadaki temel sorun, kayıt dışılık olarak ifade edilebilir. Görünmez olan çalışmaların görünürlüklerinin sağlanması gerekmekte ve sosyal devletin bir gereği olarak, sosyal korumanın ev eksenli çalışanları kapsaması gerekmektedir

Legal Positions for Home-based Working Women in Turkey

Home-based working is a very common type of employment in the domestic working sector particularly among women. However, for this type of working, it is crucial whether those working houseoriented are working independently or under an employer. This paper aims to reveal the legal conditions of the home-based working women in either type of working. The study has evaluated the legal rights stated under Labor Law, Social Security and General Health Insurance Law, Turkish Code of Obligations, and Occupational Health and Safety Law with regards to the legal perspective of home-based working. Consequently, it is clear that women working home-based for account of an employer are subject to Labor Law, Turkish Code of Obligations, Social Security and General Health Insurance, therefore they have the right to utilize such laws. However, because the workplace is a house and they accept the jobs through the intermediaries, they are considered to work informally. The fact that employers do not inform the authorized bodies of the workers for the works in houses causes this work relationship to be invisible. On the other hand, for the women working home-based independently, there is no way of benefiting any law or social security. In home-based works which are very common in our country, individual and special regulations are certainly required to secure the workers. The basic problem of the home-based working is informal employment. Hence, these invisible works must be determined and relevant social security must cover the home-based workers as a requirement of being a social state

PDF

___

Akyiğit, Ercan (2014), İş Hukuku, (Ankara: Seçkin Yayıncılık).
Aktay, A. Nizamettin; Arıcı Kadir ve E. Tuncay Senyen Savaş (2013), İş Hukuku, (Ankara: Gazi Kitabevi).
Alp, Elif ve Özge Alev Sönmez (2011), “ILO: Uluslararası Çalışma Örgütünün 177 Sayılı Evde Çalışma Sözleşmesi”, TÜHİS İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 23, 5-6, 16- 27.
Alp, Elif (2012), Türk İş Hukukunda Evde Çalışma, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baloğlu, Cem (2014), "İşverenlerin İş Kazalarından Doğan Hukuki Sorumluluğu", Kamu-İş Dergisi, 13, 3, 107-123.
Bulut, Mehmet (2011), Hizmet Sözleşmesiyle Çalışanlar ve İşverenler İçin Hizmet Tespit Davaları, (Ankara: Bilge Yayınevi).
Centel, Tankut (1994), “Türkiye’de Yeni İstihdam Türleri ile İş İlişkilerinin Esnekleştirilmesi”, Çalışma Hayatında Esneklik. İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfınca Düzenlenen Çeşme Seminer Yayını.
Centel, Tankut (2011), “Türk Borçlar Kanunu’nda Hizmet Sözleşmelerinin Tanımı ve Kurulması”, TİSK Akademi, 6, 12, 6-24.
Civan, E. Orhan (2010), “İş Hukuku’nda Uzaktan Çalışma (Evde Çalışma/Tele Çalışma)”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 26, 525-573.
Coşkun, Gülsüm; Kösem, Güncay, Senem Özdemir ve Dilek Hattatoğlu (2008), Ev Eksenli Çalışmada İş Sağlığı ve Güvenliği, 5. Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Bölgesel Konferansı, 1-3 Kasım 2008, İstanbul.
Çarhoğlu, Emine (2011), Bir Esnek Çalışma Biçimi Olarak Evde Çalışma ve Evde Çalışan İşçilerin Korunması Sorunu, (Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Teftiş Kurulu Başkanlığı).
Çelik, Adnan (2008), “Ev Eksenli Çalışan Kadınlar ve Kulp Örneği”, [http://www.bianet.org/bianet/siyaset/1041 47-ev-eksenli-calisan-kadinlar-ve-kulpornegi], (20.11.2016).
Çelik, Nuri (2008), İş Hukuku Dersleri, (İstanbul: Beta Yayınları).
Çelik, Nuri; Caniklioğlu, Nurşen ve Talat Canbolat (2014), İş Hukuku Dersleri, (İstanbul: Beta Yayınları).
Çolak, Mahmut ve Ercüment Öztürk (2006), Hizmet Tespit Yöntemleri ve Çözüm Yolları, (Ankara: Yaklaşım Yayıncılık).
Demircioğlu, A. Murat ve Tankut Centel (2010), İş Hukuk, (İstanbul: Beta Yayınları).
Engin, E. Murat (2000), “Türk İş Hukukunda Evde Çalışma”, Kamu-İş Dergisi, 5, 3, 269-287.
Erdut, Tijen (2005), “İşgücü Piyasasında Enformelleşme ve Kadın İşgücü”, Çalışma ve Toplum, 3, 6, 11-49.
Eyrenci, Öner ve Kadriye Bakırcı (2000), Dünya'da ve Türkiye'de Evde Çalışma ve Eve İş Verme, İstanbul: İstanbul Ticaret Odası, (İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 2000-32).
Güven, Ercan ve Ufuk Aydın (2007), Bireysel İş Hukuku, (Eskişehir: Nisan Kitabevi).
Güzel, Ali; Okur, A. Rıza ve Nurşen Caniklioğlu (2016), Sosyal Güvenlik Hukuku, 16. Baskı, (İstanbul: Beta Basım).
Kandemir, Murat (2014), “Evde Çalışma ve 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun Evde Hizmet Sözleşmesi'ne İlişkin Hükümleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, LXXII, 2, 143-166.
Karadeniz, Oğuz (2012), “Dünya'da ve Türkiye'de İş Kazaları ve Meslek Hastalıkları ve Sosyal Koruma Yetersizliği”, Çalışma ve Toplum, 3, 34, 15-75.
Karadeniz, Oğuz (2004), “Türkiye’de Evde Çalışanların Sosyal Güvenliği”, Sosyal Güvenlik Dünyası, 5, 23, 25-42.
Karadeniz, Oğuz (2011), “Türkiye'de Atipik Çalışan Kadınlar ve Yaygın Sosyal Güvencesizlik”, Çalışma ve Toplum, 2, 29, 83-127.
Karakışlak, Sahra (2012), “Yeni Borçlar Kanunu Kapsamında Evde Çalışma”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, 89-90, Ocak-Şubat 2012.
Keskin, Doğan (2012), “Bağımlı Ev Eksenli Çalışanların Hukuki Konumu”, Türk Tabipleri Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 16, 16-25.
Kılıçoğlu, Mustafa ve Kemal Şenocak (2013), İş Kanunu Şerhi, Güncellenmiş ve Genişletilmiş 3.Baskı, (İstanbul: Legal Yayınları).
Metin, Şahin (2011), Kayıt Dışı İstihdam ve Esnek Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Durumu: Türkiye'de Ev Eksenli Çalışma Uzmanlık Tezi. (Ankara: T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü).
Mollamahmutoğlu, Hamdi; Astarlı, Muhittin ve Ulaş Baysal (2014), İş Hukuku, (Ankara: Turhan Kitabevi).
Narmanlıoğlu, Ünal (2014), İş Hukuku Ferdi İş İlişkileri, I. Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 5.Baskı, (İstanbul: Beta Yayınları).
Okur, A. Rıza (2004), “Ev Hizmetlerinde (İşlerinde) Çalışanların Sigortalılığı”, Kamu-İş Dergisi, 7, 3, 1-22.
Özdemir, Burhan (1997), “Ev Çalışması”, Kamu-İş Dergisi, 4, 2, 127-150.
Öztepe, Nagihan Durusoy (2012), “Ev Eksenli Çalışanların Karşılaştığı Kazalar Hastalıklar ve Tehlikeler”, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, Nisan, Mayıs, Haziran, 26-31.
SGK (Sosyal Güvenlik Kurumu) (2017), Ev Hizmetlerinde On Günden Az Çalışanlar İçin Sıkça Sorulan Sorular, [http://www.sgk.gov.tr/wps/wcm/connect/ 5f49468a-60e0-4a4e-b669- 473db7d79a0e/soru_cevap01.pdf?MOD= AJPERES], (08.10.2017).
Sözer, A. Nazım (2013), Türk Sosyal Sigortalar Hukuku, (İstanbul: Beta Yayınları).
Süzek, Sarper (2001), “İş Akdinin Türleri”, Mercek Dergisi, 6, 22, 17-35. Süzek, Sarper (2014), İş Hukuku, (İstanbul: Beta Yayınları).
Topgül, Seda (2012), “Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Kadının Durumu”, Yönetim ve Ekonomi, 19, 2, 301- 319.
Tuncay, A., Can ve Ömer Ekmekçi (2016), Sosyal Güvenlik Hukuku Dersler, (İstanbul: Beta Yayınları).
Uşan, M. Fatih (2000), “Parça Başına Çalışmanın Hukuki Niteliği ve Parça Başına Çalışan İşçinin Sorumluluğu”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4, 1- 2, 90-116.
Uşan, M. Fatih (2003), İş ve Sosyal Sigorta Hukuku Uygulamasında Parça Başına Ücret, (Ankara: Seçkin Yayıncılık).
4857 sayılı İş Kanunu.
6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu.
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu.