İşçi Sigortaları Kurumunun Kuruluşu

Sosyal politika ve sosyal güvenliğe ilişkin kurumsal oluşumlar tarihsel bir deneyim ve birikim sonucunda ortaya çıkmaktadır. Türkiye'de de bu tarihsel birikim Osmanlı ve Cumhuriyet'in ilk yıllarında oluşmuş ve 1936 yılında modern sosyal güvenlik kurumlarına ilişkin hükümler içeren 3008 sayılı İş Kanunu çıkarılmıştır. Fakat dönemin koşulları nedeniyle sosyal güvenliğe ilişkin bu kurumsallaşma ancak İkinci Dünya Savaşı sonrasında gerçekleşmeye başlamıştır. İşçi Sigortaları Kurumu ise bu kurumsallaşmanın önemli ve ilk adımıdır. Bu çalışmada, söz konusu tarihsel birikim ışığında İşçi Sigortaları Kurumunun kuruluş ve kurumsallaşma süreci ve ilk yıllardaki faaliyetleri incelenmektedir. Tarihsel boyutu itibariyle sosyal güvenlik alanındaki ekonomik, toplumsal ve siyasi dinamiklere odaklanılırken, kuruluş ve kurumsallaşma sürecinde ise yasal süreçler ayrıntılı olarak ele alınmaktadır. Çalışma bu dinamiklerin İşçi Sigortaları Kurumunun yapısı ve işleyişindeki etki düzeylerini ve etki biçimlerini değerlendirmeyi amaçlamaktadır

Foundation of Worker’s Insurance Institution

Institutional structures relating social policy and social insurance emerge in consequences of the historical experience and accumulation. Such a historical accumulation in Turkey emerged during the late Ottoman era and early years of Republic. Labor Law no. 3008 was introduced in 1936 that includes judgments related to modern social insurance institutions. However, as a result of conditions of the period, institutionalization of social insurance was actualized as late as the period after the Second World War. The Institution for Worker’s Insurance (İşçi Sigortaları Kurumu) is the first step, and an important one, of this institutionalization. This study examines establishment, institutionalization period, and activities during the early years of the Institution for Worker’s Insurance in light of the aforementioned historical accumulation. For the historical context, I focused on the economic, social, and political dynamics of social insurance and for the periods of establishment and institutionalization, I discussed legal processes in detail. This study aims to evaluate levels and manners of influence of these dynamics on the structure and mechanism of the Institution of Worker’s Insurance

PDF

___

Alpar, M. Bülent (2002), “İşverenin Ödeme Güçlüğü Halinde İşçi Alacaklarının Korunmasına İlişkin 173 sayılı ILO Sözleşmesi ile İlgili Çalışma Hayatı Mevzuatı”, Kamu-İş, Cilt 6, Sayı 3, 75-88.
Boratav, Korkut (1988), Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, (İstanbul: Gerçek Yayınevi).
Çalışma Bakanlığı (1947), Çalışma Bakanlığı ve Kurumları Çalışma Raporları 1946-1947, (Ankara: Çalışma Bakanlığı Yayınları).
Dilik, Sait (1971), Türkiye’de Sosyal Sigortalar-İktisadi Açıdan Bir Tahlil Denemesi, (Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları).
Eryurt, Mehmet Ali; Canpolat, Şebnem Beşe ve İsmet Koç (2013), “Türkiye’de Nüfus ve Nüfus Politikaları: Öngörüler ve Öneriler”, Amme İdaresi Dergisi, Sayı 46/4, 129-156.
Fındıkoğlu, Z. Fahri (1952), “İşçi Sigortalarında Müessese Şuurunun Gelişme Şartları”, Memleketimizde Sosyal Güvenliğin Gelişimi, (Ankara: İşçi Sigortaları Kurumu Yayını), 55- 60.
Fişek, Gürhan; Özşuca, Şerife Türcan ve Mehmet Ali Şuğle (1998), Sosyal Sigortalar Kurumu Tarihi 1946-1996, (Ankara: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı, Sosyal Sigortalar Kurumu Yayın No: 598).
Güzel, Ali (1986), 3008 sayılı İş Yasasının Önemi ve Başlıca Hükümleri, Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı 35-36, 165- 222.
Güzel, Ali (1998a), “İş Hukuku / Ferdi İş Hukuku”, Türkiye’de Sendikacılık Ansiklopedisi, Cilt 2, 85-88.
Güzel, M. Şehmus (1988), “Çalışma Bakanlığının Kuruluşu-Çalışma Hayatında İngiliz Etkisi”, Tarih ve Toplum, Cilt 9, Sayı 50, 52-56.
Güzel, M. Şehmus (1998), İkinci Dünya Savaşı Boyunca Sermaye ve Emek, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine İşçiler (Derleyenler: Donald Quataert, Erik Jan Zürcher (Çev. Cahide Ekiz), İstanbul, İletişim Yayınları, 197-224.
Hiç, Süreyya (2012), “Türkiye’de Ücretlerin Seyri ve Uygulanması Gerekli Ücret Politikası”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 33, Sayı 1-4, 187-219.
Irmak, Sadi (1945), “Beveridge Planına Göre Sosyal Dayanışma”, Çalışma Dergisi, Sayı 1, 24-25.
Irmak, Sadi (1947), “Sosyal Sigortalarımızda Gelişme”, Çalışma Dergisi, Sayı 16, 1-2.
“İşçi Sigortaları Kurumu Genel Kurul Toplantısı” (1946), Çalışma Dergisi, Sayı 4, 51-54.
İşçi Sigortaları Kurumu (1948), 1947 Yılı Çalışma Raporu ve Bilançosu, (Ankara: Recep Ulusoğlu Basımevi).
“İşçi Sigortaları Kurumunun Beş Yıllık Faaliyeti” (1952), Demokrat Cephe, Sayı 2, 12.
“İşçi Sigortaları” (1953), Çalışma Vekaleti Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, 74-78.
İşçi Sigortaları Kurumu 1953 Yılı Çalışma Raporu ve Bilançosu (1954), (Ankara: y.y.).
Koçak, Cemil (1998), “1940’ların İkinci Yarısında Sosyal Politika-Devlet, Sınıflar, Partiler ve Dayanışmacı/Vesayetçi İdeooloji”, Osmanlı’dan Cumhuriyete - Problemler, Araştırmalar, Tartışmalar (İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları), 222-271.
Makal, Ahmet (1999), Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri: 1920- 1946, (Ankara: İmge Kitabevi).
Makal, Ahmet (2002), “Türkiye’nin Sanayileşme Sürecinde İşgücü Sorunu ve Sosyal Politika”, Toplum ve Bilim, Sayı 92, 34-70.
Martal, Abdullah (2000), “Osmanlı İmparatorluğu’nda Emeklilik”, Kebikeç, Sayı 9, 35-42.
Metinsoy, Murat (2007), İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye-Savaş ve Gündelik Yaşam, (İstanbul: Homer Kitabevi).
MMTD (Millet Meclisi Tutanak Dergisi ) (1944), “İş Kazaları ve Mesleki Hastalıklar ve Analık Sigortaları Hakkında Kanun Tasarısı ve Geçici Komisyon Raporu”, Sıra Sayısı: 120.
Özbek, Nadir (2006), Cumhuriyet Türkiye’sinde Sosyal Güvenlik ve Sosyal Politikalar, (İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları).
Özbek, Nadir (2002), “Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Sosyal Devlet”, Toplum ve Bilim, Sayı 92, 7-33.
Saymen, Ferit Hakkı (1949), “İşçi Sigortaları Kurumu Dördüncü Genel Kurul Toplantısı” Sosyal Hukuk ve İktisat Mecmuası, Sayı 10, 440-455.
“Sendika Yöneticilerinin İşçi Sigortaları Kurumu Hakkındaki Görüşleri” (1962), Mediko Sosyal Sağlık Dergisi, Sayı 9, 15- 16.
Talas, Cahit (1953a), Sosyal Güvenlik ve Türk İşçi Sigortaları, (Ankara: Güney Matbaacılık).
Talas, Cahit (1953b), “Sosyal Sigorta Fonlarının Yatırımları Memleketimizde Hangi Sahalarda Daha Faydalı Olabilir”, Çalışma Ve aleti Dergisi, Cilt 1, Sayı 2,15-30.
Talas, Cahit (1992), Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, (Ankara: Bilgi Yayınevi).
TBMMTD (Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi) (1945a), Cilt: 18, Dönem VII, 73. Birleşim.
TBMMTD (Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi) (1945b), Cilt: 19, Dönem VII, 84. Birleşim.
TBMMZC (Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi) (1936), Cilt 12, Devre V, İçtima 1.
Tuna, Orhan (1951), “İşçi Sigortaları Kurumunun Yedinci Genel Kurul Toplantısı”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 12, Sayı 3-4, 156-161.
Tuna, Orhan (1969), “Türkiye’de Sendikacılık ve Sendikalarımız”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı 20, 255-279.
“Türkiye’nin Çalışma Hayatına Umumi Bir Bakış” (1949), Çalışma Dergisi, Sayı 27, 24-53.
Zadil, Ekmel (1950), “Sosyal Sigortaların Mahiyet ve Vazifeleri” Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı 3, 36-64.
Zaim, Sebahaddin (1974), Türkiye’de Ücret ve Gelirler Siyaseti, (Ankara: Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu Yayını).
Zorlu, Mihrican (2014), Milli Korunma Kanunu Versus 3008 sayılı İş Kanunu: Emeği Denetim Altına Alan ve Sermaye Birikimini Destekleyen Bir Kanun”, Sosyal Güvenlik Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 119-145.