Çameli Halk Eğitimi Merkezi Yöresel Kilim-Bez Dokuma Atölyesinde Üretilen Çameli Kilimleri

Çameli Halk Eğitim Merkezi Yöresel Kilim-Bez Dokuma Atölyesi Çameli Elmalı mahallesinde 2017 yılında faaliyetine başlamıştır. Elmalı mahallesi ile Çameli arası 18 km’dir. Yöresel Kilim-Bez Dokuma Atölyesi 2022 yılından itibaren Çameli Halk Eğitim Merkezi kapsamında kurulmuş döner sermayeye bağlanmıştır. Bu atölyede üretilen dokumalar kamu kurumlara satılarak elde edilen gelirden kursiyerlere ücret verilmektedir. Çameli Halk Eğitimi Merkezi Yöresel Kilim-Bez Dokuma Atölyesi Çameli Elmalı mahallesinde Çameli kilimi ve Elmalı bezi dokuma kurslarıyla halen faaliyetlerine devam etmektedir. 2020 yılında, Çameli kilimleri coğrafi işaret kapsamına alınmıştır. Çameli kilimi, ıstar adı verilen sarma (ağaç) kilim tezgâhlarında el emeği ile dokunur. Dokumalardaki renk çeşitliliği ve motif zenginliği oldukça dikkat çekicidir. Mavi, sarı, beyaz, pembe, mor, kırmızı, sarı, bordo, turuncu, zümrüt yeşili, mint yeşili, krem, lacivert, kahverengi ve siyah kullanılan renkler arasındadır. Atölyede yapılan kilim dokumalarında yıldız/pardı motifleri, cicim dokumalarında ise, papatya, salyangoz, çakmak, balık kılçığı, ulgamacık, pıtrakcık, kelebek, eğri su, bengü, kabak çiçeği, kule, bereket, rüzgar gülü ve pencere yanışları uygulanmaktadır. Araştırma kapsamında incelenen dokumalarda kilim ve cicim teknikleri kullanılmıştır. Çameli Halk Eğitimi Merkezi Yöresel Kilim-Bez Dokuma Atölyesinde kilim ve cicimler tersten dokunur. Dokumanın ön yüzü tezgâhın ters tarafındadır. Atkı çözgü ve desen ipliklerinde yün malzeme kullanılmaktadır. Cicim dokumalarında desen ipliği olarak 3 katlı atkı iplikleri kullanılmaktadır. Yaygı, seccade, paspas, kırlent, çanta, pano dokuma örneklerinin yüzey şemaları incelendiğinde, birçoğunda enine bantlı kompozisyon şeması uygulanmıştır. Bu çalışmada Çameli Halk Eğitim Merkezi Yöresel Kilim-Bez Dokuma Atölyesinde üretilen Çameli kilimlerinin dokuma tekniği, kullanılan malzeme, renk, motif ve kompozisyon açısından incelenmesi amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çameli Halk Eğitim Merkezi, Kilim, Cicim., Dokuma

Çameli Kilims Manufactured At Çameli Public Education Center Local Kilim-Cloth Weaving Workshop

Çameli Public Education Center Local Kilim-Cloth Weaving Workshop started its activities in Çameli Elmalı neighborhood in 2017. The distance between Elmalı and Çameli is 18 km. Local Kilim-Cloth Weaving Workshop has been connected to the revolving fund established within the scope of Çameli Public Education Center since 2022. Students who attend the course are paid a fee from the income obtained by selling the fabrics produced in this workshop to public institutions. Çameli Public Education Center Local Kilim-Cloth Weaving Workshop continues its activities in Çameli Elmalı neighborhood with Çameli Kilim and Elmalı Cloth weaving courses. In 2020, Çameli kilims were included in the geographical indication. Çameli Kilim is woven by hand on looms of wrapping (wood) rugs called ıstar. The variety of colors and the richness of motifs in the weavings are quite remarkable. Blue, yellow, white, pink, purple, red, yellow, burgundy, orange, emerald green, mint green, cream, dark blue, brown, black colors are used. In kilim weavings, star motifs are used, while in cicim weavings, daisy, snail, lighter, fishbone, ulgamacık, pıtrakcık, butterfly, curved water, bengu, pumpkin flower, tower, abundance, wind rose and window motifs are applied. Kilim and cicim techniques were used in the weavings examined within the scope of the research. At Çameli Public Education Center Local Kilim-Cloth Weaving Workshop, Kilims and cicims are woven backwards. The front of the weaving is on the reverse side of the loom. Wool material is used in weft warp and pattern yarns. 3-ply weft yarns are used as pattern yarn in cicim weavings. When the surface diagrams of the mat, prayer rug, mat, pillow, bag, panel weaving samples were examined, the composition scheme with transverse bands was applied in most of them. In this study, it is aimed to examine Çameli kilims produced in Çameli Public Education Center Local Kilim-Cloth Weaving Workshop in terms of weaving technique, material used, color, motif and composition.

Keywords:

Çameli Public Education Center, Weaving, Kilim, Cicim.,

PDF

___

Acar, B. B. (1982). Kilim-Cicim-Zili-Sumak Türk Düz Dokuma Yaygıları, İstanbul.
Akbil, F. (1977). “Bergama Dokumaları Cicim-Sili”, Türkiyemiz, S: 21, s.12-16.
Barışta, H. Ö. (1998). Türk El Sanatları, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Deniz, B. (1998). Ayvacık (Çanakkale) Yöresi Düz Dokuma Yaygıları (Kilim-CicimZili), Duman Ofset, Atatürk Kültür Merkezi Yayını: 169, Ankara.
Durul, Yusuf (1985). Anadolu Kilimlerinden Örnekler, Ak Yayınları Türk Süsleme Sanatları Serisi: 10, İstanbul.
Kaya A. M.- Karagöz, H. (2014). “Denizli ve çevresinde Avşar Türkmenleri”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 32, s. 29-66.
Okca, A., K., (2016). “Denizli’de Kaybolmaya Yüz Tutmuş Kimi Geleneksel Meslekler”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı 58, Kırgızistan, s. 204-219.
Öztürk İ. (2007). Dokumaya Giriş, Mor Fil Yayınları, Ankara.
Semerci, A. (2020). “Denizli ili Çameli bölgesinin deterministik yöntem kullanarak yeni nesil azalım modelleri:(NGA-W1) ile Türkiye için geliştirilmiş kuvvetli yer hareketi modellerinin karşılaştırılması”, 2. Uluslararası Afet ve Dirençlilik Kongresi, s. 305-313.
Soysaldı, Aysen. (2009). Düz Dokuma Teknikleri ve Teknik Desen Çizimleri (Kilim, Cicim, Zili-Sili, Sumak vb.), Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilatı Destanları, Ankara: Ankara Üniversitesi.
Sökmen, S. (2021). “Denizli Çameli İlçesi Ölümlük Kilimleri”, Arış Dergisi, (19) , s.108-129.
Sökmen, S. (2021). “Denizli Çameli İlçesi Namazlık Dokumalarından Örnekler”, Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14 (36) , s. 1399-1413.
Şimşek C. (2022). “Arkeolojik Yönden Çameli Coğrafyası”, I. Çameli Sempozyumu, Denizli.
Tokat, F. (2014). “Denizli Ağzındaki El Dokumacılığı İle İlgili Terimler”, Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl:2, Sayı:4 , s.171-196.
Türktaş, Z. ve Çakmaktepe M. F. (2011). “Sivas Yıldızeli İlçesi Tülü Dokumalarının Özellikleri”, Arış Dergisi, (6), s.100-111.
Yıldırım, N. (2006). “Çameli İlçesinin Sosyo-Ekonomik Yapısı ve Potansiyeli”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 16, Sayı:2, s. 315-340.
Firdevs Eriş, Sözlü Görüşme, Yaş: 36, Usta Öğretici, Çameli Elmalı Mahallesi, 2023.
Murat Yaylalı, Sözlü görüşme, Yaş: 40, Çameli Halk Eğitim Merkezi Müdür Yardımcısı, Çameli, 2023.
Huriye Sönmez, Sözlü Görüşme, Yaş: 27, Usta Öğretici, Çameli Elmalı Mahallesi, 2023.
Hatice sönmez, Sözlü Görüşme, Yaş: 50, Kursiyer, Çameli Elmalı Mahallesi, 2023.