KADIN SANATÇILARIN TOPLUMSAL CİNSİYET KODLARINA KARŞI SANATSAL İFADELERİNDEKİ DÖNÜŞÜME YÖNELİK BİR DEĞERLENDİRME

Modernizm öncesi kadının sanatla olanilişkisi eril tahakkümün altında ve toplumsalcinsiyet normlarının yörüngesindebiçimlenmiştir. Sanatçılar, sanat pratiklerinikendilerine biçilen rollerin boyunduruğundaoluşturmak zorunda kalmışlardır.Günümüzde savaş ve siyaset gibi usa dayalıkonular hakkında söz sahibi olmayı başarankadın sanatçıların sanattaki bu yenikonumunu anlamak için bu sürecin altındayatan söylemlerin önemli olduğudüşünülmektedir.Bu çalışmada feminizmin toplumsalcinsiyet rollerini sarsmasıyla birlikte kadınsanatçıların sanatsal ifadelerindekideğişimleri incelemek amaçlanmıştır.Nitel araştırma modelinin kullanıldığı buçalışmanın yöntemi literatür taramasıdır.Literatür taraması sonucu elde edilen verilerışığında konuya ilişkin çıkarımlar yapılmıştır.Eser çözümlemelerde ise konu ve temsilbakımından incelemeler yapılarakyorumlamalara yer verilmiştir. Bu kapsamda Modernizm sonrasındangünümüze kadar uzanan süreçte, toplumsalcinsiyetin kadın sanatçılar üzerindekietkisine, feminizmle yıkılan kimlik rollerininyeniden inşasına ve sanatlarında eril konularıişleyen kadın sanatçı örneklerine bakılarak budeğişim yakından incelenmiştir. MagdalenaAbakanowicz, Marina Abromavic, MarthaRosler, Zofia Kulik, Jenny Holzer, MonicaBonvicini gibi yabancı sanatçıların yanı sıraTürk sanatçılardan Gülsüm Karamustafa veHale Tenger’e yer verilmiştir.Çalışmanın sonucunda, günümüzde kadınsanatçıların sanat ifadelerine eril olaraknitelendirilen tavır, konu, malzemelerde dahaözgürlükçü ve yenilikçi yaklaşımlar kattığıgörülmüştür.

WOMEN ARTISTS AGAINST GENDER CODES AN ASSESSMENT OF THE TRANSFORMATION IN ART EXPRESSIONS

Before modernism, women's relationship with art was shaped under masculine domination and in the orbit of gender norms. Artists had to create their art practices under the yoke of the roles assigned to them. It is thought that the discourses underlying this process are important in order to understand the new position of women artists, who have managed to have a say in rational issues such as war and politics today. In this study, it is aimed to examine the changes in the artistic expressions of women artists as feminism shakes up gender roles. The method of this study, in which the qualitative research model is used, is the literature review. Inferences were made on the subject in the light of the data obtained as a result of the literature review. In the analysis of the work, the interpretations were made by examining the subject and representation. In this context, this change has been closely examined by looking at the effect of gender on women artists, the reconstruction of identity roles destroyed by feminism, and the examples of women artists who have worked on masculine subjects in their art from postmodernism to the present. In addition to foreign artists such as Magdalena Abakanowicz, Marina Abromavic, Martha Rosler, Zofia Kulik, Jenny Holzer, Monica Bonvicini, Turkish artists Gülsüm Karamustafa and Hale Tenger were featured. As a result of the study, it has been seen that today women artists have added more liberal and innovative approaches to art expressions, in attitudes, subjects and materials that are described as masculine.

PDF

___

Antmen, A. (2014). Kimlikli Bedenler Sanat, Kimlik, Cinsiyet. İstanbul: Sel Yayınları.

Barrett, T. (2014). Sanatı Eleştirmek Günceli Anlamak. (Çev. Gökçe Metin) İstanbul: Hayalperest Yayınevi.

Barrett, T. (2015). Neden Bu Sanat? Çağdaş Sanatta Estetik ve Eleştiri. (Çev. Esra Ermert). İstanbul: Hayalperest Yayınevi.

Cevizci, A. (2013). Paradigma Felsefe Sözlüğü. (Ed. Hüsamettin Arslan, Ekrem Ayyıldız). İstanbul: Paradigma Yayınları.

Demir, Z. (2014). Modern ve Postmodern Feminizm. İstanbul: Sentez Yayınevi.

Direk, Z. (2009). “Simone de Beauvoir: “Abjeksiyon ve Eros Etiği.” (Ed. Şeyda Öztürk). Cogito Üç aylık Düşünce Dergisi (Feminizm). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, Sayı: 58, 11- 38.

Donovan, J. (2016). Feminist Teori. (Çev. Aksu Bora, Meltem Ağduk Gevrek, Fevziye Sayılan). İstanbul: İletişim Yayınları.

Fineberg, J. (2014). 1940’ tan Günümüze Sanat Varlık Stratejileri. (Çev. : Simber Atay Eskier, Göral Erinç Yılmaz). İzmir: Karakalem Kitabevi Yayınları.

Harris, J. (2013). Yeni Sanat Tarihi Eleştirel Bir Giriş. (Çev. Evren Yılmaz). İstanbul: Sel Yayıncılık.

Hopkins, D. (2018). Modern Sanattan Sonra 1945- 2017. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.

Huntürk, Ö. (2016). Heykel ve Sanat Kuramları. İstanbul: Hayalperest Yayınevi.

İKSV. (2017). 15. Uluslararası İstanbul Bienali Kataloğu, (Editörler: Ömer Albayrak, Anita Lannacchione, Sofie Krogh Christensen, Erim Şerifoğlu). İstanbul: İKSV Yayınları.

Jarvis, H. , Kantor, P. , Cloke, J. (2015). Kent ve Toplumsal Cinsiyet. (Çev: Yıldız Temurtürkan). Ankara: Dipnot Yayınları.

Öğüt, H. (2017). “Kadınlık Maskemi Kurgu mu, Aidiyet mi Performans mı; sahiplenmeli mi, Yıkılmalı mı?.” (Ed. M. Emin Önder). Psikeart Kadınlık. Mayıs- Haziran. Sayı: 51, 72- 79.

Salecl, R. (2016). Savaş Sanatları ve Sanatların Savaşı, Sanat Siyaset Kültür Çağında Sanat ve Kültürel Politikalar. (Ed. Ali Artun). İstanbul: İletişim Yayınları.

Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkânsız İktidar Ailede, Piyasada ve Sokakta Erkekler, İstanbul: Metis Yayıncılık.

Sönmez, A. (2009). Haksız Tahrik. (Ed. Ayşegül Sönmez). (Çev. Alican Azeri, Çiçek Öztek). İstanbul: Graphis Matbaa.

Whitham, G. , Pooke, G. (2018). Çağdaş Sanatı Anlamak. (Çev. Tufan Göbekçin). İstanbul: Optimist Yayınevi.

Comstock, O. (2017). “Gender Roles in Abstract Expressionism”, https://uiwomenscenter.wordpress.com/2017/02/11/gender-roles-in-abstractexpressionism/ (Erişim Tarihi: 05.08.2021).

Gülsün Karamustafa, http://www.ilkrauntsergi.com/gulsun-karamustafa-sahne/ (Erişim Tarihi: 09.08.2021).

Martha Rosler, https://saltonline.org/tr/337/martha-rosler (Erişim Tarihi: 18. 01. 2021).

Mary Wollstonecraft: https://tr.wikipedia.org/wiki/Mary_Wollstonecraft (Erişim Tarihi:10. 08. 2021).

Keane, T. (2019). “Lee Krasner’s Early Prophecies”, https://hyperallergic.com/512762/lee-krasners-early-prophecies/ (Erişim Tarihi: 05.08.2021).

Kılıç, M. (2019). “İnsanın Kendini Keşfinin Temsil Yüzeyi Olarak Deri ya da Cephe - JennyHolzer’in İşleri Üzerinden Bir Okuma Denemesi.” Tasarım Kuram. 15 (27):142- 155. https://jag.journalagent.com/tasarimkuram/pdfs/DTJ_15_27_142_155.pdf (Erişim Tarihi: 21. 08. 2020).

Görsel 1. Magdalena Abakanowicz, Zadra, 125 x 485 x 55 cm, Ahşap, Demir, Çuval Bezi, 1987- 89, 91- 93.http://www.abakanowicz.art.pl/wargames/Zadra.php.html. (Erişim Tarihi:18. 01. 2021).

Görsel 2. Martha Rosler, Bringing the War Home, 1967- 1972. https://www.moma.org/collection/works/150119. (Erişim Tarihi: 18. 01. 2021).

Görsel 3. Gülsüm Karamustafa, Sahne, Dijital baskı ve projeksiyon, 110 x 130 cm, 1998 http://www.ilkrauntsergi.com/gulsun-karamustafa-sahne/ (Erişim Tarihi: 09. 08. 2021).

Görsel 4. Marina Abromavic, Balkan Baroğu, 1997. https://www.salto.bz/it/article/06022016/i-gesti-che-hanno-ridefinito-la-donna. (Erişim Tarihi: 18. 01. 2021).

Görsel 5. Zofia Kulik, Aslında Bütün Füzeler bir, 300 x 950 cm 1993. http://kulikzofia.pl/archiwum/wszystkie-pociski-sa-jednym-pociskiem/. (Erişim Tarihi:18. 01. 2021).

Görsel 6. Hale Tenger, Böyle Tanıdıklarım Var II, 1992 https://archives.saltresearch.org/handle/123456789/8905. (Erişim Tarihi: 09. 08. 2021).

Görsel 7. Jenny Holzer, Lustmord (Seks Cinayetleri), 1993. https://publicdelivery.org/jenny-holzer-lustmord/. (Erişim Tarihi: 21. 08. 2020).

Görsel 8. JennyHolzer, Lustmord (Seks Cinayetleri), 1993. https://www.artsy.net/artwork/jenny-holzer-lustmord-table. (Erişim Tarihi: 21. 08. 2020).

Görsel 9. Monica Bonvicini, Bayıltılmış, MDF, Ayna, erkek kemerleri, 150 x 240 x 240 cm, 2017. https://bienal.iksv.org/tr/bienal-arsivi/15-istanbul-bienali. (Erişim Tarihi: 08. 09. 2020).