“Hayat efsaneyi tekrar eder!”: Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın adlı romanına Jungçu bir bakış

Orhan Pamuk’un Kırmızı Saçlı Kadın (2016) adlı romanı, doğu-batı ayrımına baba-oğul ilişkisi üzerinden ayna tutar. Yazar, Sofokles’in Kral Oidipus ve Firdevsi’nin Rüstem ile Sührâb anlatılarını, romandaki olay akışının ve ana karakter psikolojisinin temeline oturtarak, bir yandan özgün birey olma tartışmasına çift yönlü bakış açısıyla yaklaşır; diğer taraftan ise kaderin kaçınılmazlığı görüşünü, gerçeğe dönüşen efsanelerle yansıtır. Rastlantının, geçmişte karşılık bularak anlam kazandığı, tekrara dönüştüğü ve romanın ana karakteri Cem Çelik’in duygularını, düşüncelerini ve davranış biçimini etkilediği bu bakış açısı, Carl Gustav Jung’un, analitik psikoloji kapsamında ortaya attığı kolektif bilinç dışı ve arketip kavramları ile açıklanabilir. Jung’a göre her birey, tüm insanlık tarafından paylaşılan ve zihnin kolektif bilinç dışı alanında yer alan reflekslere, eğilimlere ve içgüdülere sahiptir. Jung, kolektif bilinç dışının ilkel ve evrensel nitelikte olduğunu, kendini rüyalarda ve efsanelerde arketiplerle gösterdiğini ve istem dışı şekilde bireyin davranış ve düşünce sistemini etkilediğini ileri sürer. Kırmızı Saçlı Kadın’da Cem’in baba-oğul ilişkisi bağlamında hissettikleri, düşündükleri ve aldığı kararlar kolektif bilinç dışının bir yansımasıdır. Cem’in başından geçenler, ilkel şekliyle hissettiği aşk ve kıskançlık gibi duygular, insanlık tarihi boyunca, kültürel değişiklikler geçirerek tekrarlanmış, Kral Oidipus ve Rüstem ile Sührâb gibi eserlerde açığa çıkmış tecrübeler olarak sunulur. Bu nedenle, bu çalışma, Kırmızı Saçlı Kadın’daki olay örgüsünü ve karakter psikolojisini, Jung’un görüşleri ile açıklamayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Orhan Pamuk, Kırmızı Saçlı Kadın, Jung, kolektif bilinç dışı, arketip

“Life follows myth!”: A Jungian reading of Orhan Pamuk’s The Red-Haired Woman

The Red-Haired Woman (2016) by Orhan Pamuk mirrors the east-west dichotomy by father-son relationship. The author integrates the narratives of King Oedipus and Rostam and Sohrab in the nucleus of the text and the protagonist’s experiences; thereby, he not only brings a dual approach to the question of becoming an individual but manifests the inevitability of fate via myths turning into reality. Pamuk's literary modus operandi in the novel lets coincidence find a palpable meaning and become the repetition of past incidents. Carl Gustav Jung’s concepts of collective unconscious and archetype, in this respect, shed considerable light on the ways in which Pamuk’s characters are led by some collectively shared entities. According to Jung, every individual possesses some reflexes, tendencies and instincts shared by all humanity and stored in the very depth of human mind. Jung argues that collective unconscious, being of primitive and universal quality, appears in dreams and myths and latently influences the way man thinks and behaves. Cem Çelik, the protagonist of The Red-Haired Woman, acts so as to exhibit this holistic influence particularly in terms of father-son relationship; to a great extent, his experiences are presented as recurrences of historical/mythical situations and occurrences that have been repeated throughout human history with cultural changes and manifested in myths. Hence, this paper aims to elucidate Pamuk’s use of myths and discourses of patricide/filicide in The Red-Haired Woman through Jungian perspective.

Keywords:

Orhan Pamuk, The Red-Haired Woman, Jung, collective unconscious, archetype,

PDF

___

Davis, Douglas A. (2008). Freud, Jung, and psychoanalysis. The Cambridge Companion to Jung. 39-56. NY: Cambridge University Press. Freud, Sigmund. (2003). Psychopathology of Everyday Life. Translated by A. A. Brill. NY: Dover Publications. Jones, J. Freudian Slips and Mistakes: Definition and Examples. Accessed on 14 June 2019 http://www.freudfile.org/psychoanalysis/freudian_slips.html Jung, Carl Gustav. (2014a). C. G. Jung The Collected Works Volume Nine, Part I: The Archetypes and The Collective Unconscious. [E-Pub]. Translated by R.F.C. Hull. NY: Routledge. Jung, Carl Gustav. (2014b). The Collected Works of C. G. Jung, Volume Eight: Structure & Dynamics of the Psyche. [E-Pub]. Translated by R.F.C. Hull, Princeton, NJ: Princeton University Press. Jung, Carl Gustav. (2014c). The Collected Works of C. G. Jung, Volume Ten: Civilization in Transition. [E-Pub]. Translated by R.F.C. Hull, Princeton, NJ: Princeton University Press. Jung, Carl Gustav. (2015). C. G. Jung Letters: Volume I 1906-1950. Edited by Gerhard Adler. NY: Routledge. Pamuk, Orhan. (2017a) The Red-Haired Woman. [E-Pub version]. NY: Alfred A. Knopf. Pamuk, Orhan. (2017b). I Don’t Write My Books to Explain My Country to Others. Interview with Orhan Pamuk by Isaac Chotiner. August 18, 2017. Accessed on August 25, 2019. https://slate.com/news-and-politics/2017/08/orhan-pamuk-on-writing-about-turkey-his-work-process-and-his-daily-swim.html Pamuk, Orhan. (2016 ). “Orhan Pamuk: Bizi terk eden bir babayla büyüdüm.” [Orhan Pamuk: I grew up with a father who abandoned us]. Interview by Çınar Oskay, 30.01.2016, Hürriyet Kelebek. Accessed on 18 May 2019. http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/orhan-pamuk-bizi-terk-eden-bir-babayla-buyudum-40047198 Thasneem, O. Umer. (2019). Orhan Pamuk and the Poetics of Fiction. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.