Beyaz Adam’ın yazar söyleminin “Doğumu” ve “Ölümü”nün politiği ve çeviribilimdeki izdüşümleri
Çeviribilimde yazara karşın çevirmenin “ikincil”
bir konumda olması uzun yıllardır tartışılagelen bir sorunsaldır. Bu “asimetrik
güç ilişkisi”nin metni tek bir anlama sahip, “kapalı” bir birim ve yazarı
anlamın belirleyicisi olarak gören edebiyat kuramlarından kaynaklandığı
bilinmektedir. Söz konusu eşitsizlik, “yazarın ölümü” tartışmalarıyla sarsılmış
ve yapısalcılık sonrası bakış açısıyla
“söküme uğratılmaya” çalışılmıştır. Ancak bu yazar söylemi daha geniş bir
bakış açısıyla irdelenmelidir çünkü söz konusu söylem sadece Çeviribilim’e ya
da edebiyata ait olmadığı gibi son dönem sömürgecilik faaliyetleriyle de
başlamamıştır ve yazarı öldürerek yerine konulan “çoğulcu”, bireyci
yapısalcılık sonrası söylem de aslında yazarı doğuran söylemin (politik ve
ekonomik temelleri açısından) yeniden vücut bulmuş hali olarak görülebilir.
Coğrafi keşiflerle ve Rönesans’la kendini “bilen, düşünen özne” olarak dünyanın
merkezine koyan “Batılı beyaz adam”, “keşfeden,
hükmeden ve belirleyen” bir söylemle karşımıza çıkmış ve politik ve
ekonomik temellere dayanan bu söylemini hayatın her alanına, her tür disipline
taşımıştır. Dünyayı “keşfeden batılı adam” kendini “yaratıcı” olarak
tanımlayınca karşısındaki tüm ötekiler ona “sadakat” göstermekle yükümlü olan
“nesne”lere dönüşmüştür. Bunun edebiyata izdüşümü ise “kadirimutlak” yazar
olmuştur. Öte yandan, herkesin yazar olabileceği “sınırsız”, “parçalanmış” ve
“çoğulcu” bir ortam sunma iddiasındaki yapısalcılık sonrası bakış daha örtük
güç ilişkileriyle kurulmuş yeni bir siyasal projenin düşünsel ayağı olarak
görülebilir. Bu bildiri, kuramlardan, betimleyicilik gibi kuramsal temelli
yöntemlerden kopan ve disiplinlerarasılıkla dizginsiz bir açılıma giden
Çeviribilim’in bir disiplin olarak geleceği ve çeviribilim araştırmalarının
yöntembilimsel sorunlarını yazar söyleminin doğumu ve ölümünün politiğini temel
alarak incelemeye çalışacaktır.
The politics of the “Birth” and the “Death” of “White Man’s” author discourse and their projections into translation studies
Translators’ “secondary” position has been
problematized for decades in Translation Studies. It is known that this
“asymmetrical power relation” stems from the literary theories which consider
text as a “closed” unit with an attained meaning and author as the determiner
of this very meaning. The asymmetry has tried to be “deconstructed” by the
declaration of the death of the author and poststructuralism. However, this
author discourse entails a wider perspective because it is not confined to only
Translation Studies or Literature and also it did
not start with the late colonialism. What is more, the “pluralistic”,
“individualistic” and poststructuralist new discourse can be seen as the
reincarnated form of the previous one. The “white western man” who positions
himself at the center of the world after the geographical discoveries and
Renaissance appeared with a discourse of “discoverer”, “ruler” and “determiner”
ultimate subject and carried this discourse to every field of life and every
discipline. As the western man defined himself as creator, all others turned
into objects which were obliged to show fidelity/loyalty to him. This situation
has projected into literature as “omnipotent author”. The poststructuralist
approach which claims to offer a “limitless, fragmented and pluralistic”
context can be seen as the intellectual basis of a new political project with
implicit power relations. Based on these politics of the “birth” and the
“death” of the author, this paper tries to analyze the methodological problems
and the future of Translation Studies which has experienced an unbridled
expansion for the sake of being interdisciplinary having broken apart from
theories and theory-based methodologies such as descriptivism.
___
- Ahmad, A. (1992). In theory: classes, nations, literatures. Londra; New York: Verso.
Ahmad, A. (2005). “Postkolonyalizm: Bir ad neyi ifade eder?”. Felsefe Logos. İstanbul: Bulut Yayınevi. s.3-4. 119-135.
Allen, G. (2000). Intertextuality. Londra: Routledge.
Arrojo, R. (1997). “The Death of the Author and the Limits of the Translator’s Visibility”. Translation as Intercultural Communication. ed. Mary Snell-Hornby, Zuzana Jettmarová, Klaus Kaindl. Amsterdam & Philadelphia: J. Benjamins.
Arrojo, R. (2008). “Yazarın ‘Ölümü” ve Çevirmenin Görünürlüğünün Sınırları”. Çev. Esra Birkan Baydan. Boğaziçi Üniversitesi Çeviribilim Bölümü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Barthes, R. (2006a). Yazı Üzerine Çeşitlemeler & Metnin Hazzı. çev. Şule Demirkol. İstanbul: YKY.
Barthes, R. (2006b). S/Z. çev. Sündüz Öztürk Kasar. İstanbul: YKY (2. basım).
Barthes, R. (1977/1988). “The Death of the Author”. Modern Criticism and Theory: A Reader. Ed. David Lodge. Londra & New York: Longman.
Belsey, C. (2002). Poststructuralism: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Benneth, A. (2005). The Author. Londra, New York: Routledge.
Callinicos, A. (2001). Postmodernizme Hayır: Marksist Bir Eleştiri. çev. Şebnem Pala. Ankara: Ayraç.
Çotuksöken, B. (2013). Felsefe:Özne-Söylem. İstanbul: Notos.
Deleuze, G. & Félix Guattari. (1980). A Thousand Plateaus. Trans. Brian Massumi. London and New
York: Continuum, (2004). Vol. 2 of Capitalism and Schizophrenia. 2 vols. (1972-1980). Trans. of Mille Plateaux. Paris: Les Editions de Minuit. ISBN 0-8264-7694-5.
Derrida, J. (1978). Writing and Difference. çev. Alan Bass. Chicago: University of Chicago Press.
Dirlik, A. (2005). Postkolonyal Aura: Küresel Kapitalizm Çağında Üçüncü Dünya Eleştirisi. çev. Galip Doğduaslan. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
Foucault, M. (1977). Discipline and Punish: The Birth of Prison. Çev. Alan Sheridan. New York: Vintage Books,
Foucault, M. ( 1979). “Foucault Examines Reason in Service of State Power”, Campus Report. s.6.cII.
Foucault, M. (1991). “What is an Author”. The Foucault Reader. ed. Paul Rabinow. New York: Penguin Books. (ilk basım 1984). 101-120.
Jameson, F. (1982). The Political Unconscious: narrative as a socially symbolic art. Ithaca, New York: Cornell University Press.
Jameson, F. (1991). Postmodernism, or, The cultural logic of late capitalism. Durham: Duke University Press.
Jameson, F. (1998). The cultural turn: selected writings on the Postmodern. Londra; New York: Verso.
Koskinen, K. (1994). “(Mis)translating the Untranslatable-The Impact of Deconstruction and Post-structuralism on Translation Theory”, Meta, X, XXIX, 3.
Koskinen, K. (1997). “Çevrilemez Olanı (Yanlış) Çevirme: Yapıbozuculuğun ve Yapısalcılık Sonrasının Çeviri Kuramları Üzerindeki Etkisi”. çev. Özcan Kabakçıoğlu. Kuram Dergisi, s.15.
Öner-Bulut, S. (2018). “Sadakat-Merkezli Çeviri Söylemini Lacancı Psikanaliz Çerçevesinde Yeniden Düşünmek,” RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 266-273. DOI: 0.29000/rumelide. 454277.
Wood, E. M & John Bellamy Foster. (2000). Marksizm ve Postmodern Gündem. çev: Ahmet Fethi. Ankara: Ütopya.
http://dogangocmen.blogspot.com/2009/12/pdf-ozne-felsefesinde-iki-donum-noktas.html