Alev YEMENİCİ

Ardıl çeviri eğitiminde dikkat yönetimi ve çalışma belleği dinamikleri

Ardıl çeviri, çevirmenin yukarıdan-aşağıya dikkatini, aşağıdan-yukarıya dikkatini, dinlenme durumu ağlarını ve çalışma belleğini yetkin biçimde yönetmesini gerektiren son derece zorlayıcı bir süreçtir. Çalışma belleğine bilginin girmesi ve işlenmesi ancak yukarıdan-aşağıya dikkatinin odaklanması sonucu gerçekleşir. Bilginin işlenmesi sürecinde, çevirmenin kulağına gelen bilginin tanınması, çözümlenmesi ve anlamlandırılması üzerine çevirmen konuşmaya ilişkin bir kavrayış elde eder. Çevirmen yukarıdan-aşağıya dikkatini konuşmaya odaklanmak amacıyla korumaya çalışırken belleği olumsuz yönde etkileyebilecek dinlenme durumu ağlarını ve aşağıdan-yukarıya dikkatini de denetlemek durumundadır. Ancak bu şekilde çalışma belleğine girecek bilgi işlenerek artalan bilgisiyle bütünleştirileceğinden akıcı ve güvenilir bir çeviri yapılabilir. Bu makalede, sözlü çeviride yetkinlik noktasına ulaşabilmek için bilinmesi gereken bellek dinamikleri ve dikkat türleri üzerinde durulmakta, hem bilginin kodlanması hem de geri çağrılmasında çevirmenin işini kolaylaştıracak stratejilere değinilmekte, ayrıca ardıl çeviri sırasında ortaya çıkabilecek beklenmedik sorunlara bağlı olarak yaşanabilecek dikkat kaybının engellenmesine yönelik öneriler üzerinde durulmaktadır. Bu makalede dikkat ve bellek yönetiminin yanında ardıl çeviri eğitiminde önemli yer tutan ve hem bellek işleyişini hem de dikkat sistemlerini yöneten yürütücü biliş, stres ve sorunlarla başa çıkma stratejilerine de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

ardıl çeviri öğretimi, yukarıdan-aşağıya dikkati, aşağıdan-yukarıya dikkati, dinlenme durumu ağları, bellek yapıları

Management of attention and dynamics of working memory in consecutive interpreting training

The process of consecutive interpreting is an extremely challenging process that requires the interpreter to control and manage her top-down attention, bottom-up attention, default-mode network along with the working memory so that information can enter the working memory to be processed effectively. Thus, the interpreter perceives the speech while the information is being analyzed and recognized in the brain and comes to an understanding of what it means. While making every effort to control her top-down processing to focus only on the speech, the interpreter has to manage her default-mode network and bottom-up attention so that these two types of attention would not negatively affect her verbal output. Only then can the incoming information enter the working memory to be processed and integrated with the interpreter's prior knowledge, which leads to fluent and reliable translation of the speech. Main points of focus in this article are dynamics of memory and attention, with strategies that help the interpreter encode and retrieve information, and suggestions that will assist the interpreter to avoid/manage loss of attention that may result from unexpected problems. Within the context of the dynamics of memory and attention and how to manage them, factors such as stress, strategies to cope with problems, and metacognitive awareness, which is essential in the management of memory systems and attention, are also examined.

Keywords:

Consecutive interpreting training, top-down attention, bottom-up attention, default-mode processing, memory systems,

PDF

___

Bremner, J. D. (2005). Does stress damage the brain? Understanding trauma-related disorders from a mind-body perspective. New York: W. W. Norton & Company. Broadbent, D. E. (1958). Perception and communication. New York: Pergamon. Brown, H. D. (1994). Teaching by principles: An interactive approach to language pedagogy. NY: Longman. Doğan, A. (1999). Ardıl çeviri eğitiminde not almanın önemi ve not alma duyarlılığının pekiştirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Çeviribilim ve Uygulamaları, 55-63. Doğan, A. ve Kafadar, H. (1998). Mütercim-Tercümanlık bölümü öğrencilerinin kısa süreli bellek düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Çeviribilim ve Uygulamaları, 197-205. Doğan, A. (2011). Sözlü çeviri çalışmaları ve uygulamaları. Ankara: Siyasal Kitabevi. Doğan, A., Arumi Ribas, M. ve Mora-Rubio, B. (2009). Metacognitive tools in interpreting training: A pilot study. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26(1), 69-84. Drevets, W. C. ve Raichle, M. E. (1998). Reciprocal suppression of regional cerebral blood flow during emotional versus higher cognitive processes: Implications for interactions between emotion and cognition. Cognition and Emotion, 12(3), 353-385. Gile, D. (1995). Basic concepts and models for interpreter and translator training. Amsterdam: John Benjamins Publishing Company. Jensen, E. (1998). Teaching with the brain in mind. Alexandria: ASCD. Jensen, E. (2000). Brain-based learning. San Diego: The Brain Store. Katrancı, M. ve Yangın, B. (2013). Üstbı̇lı̇ş stratejı̇lerı̇ öğretı̇mı̇nı̇n dı̇nledı̇ğı̇nı̇ anlama becerı̇sı̇ne ve dı̇nlemeye yönelı̇k tutuma etkı̇sı̇. Adıyaman Ünı̇versı̇tesı̇ Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü Dergı̇sı̇ Türkçenı̇n Eğı̇tı̇mı̇ Öğretı̇mı̇ Özel Sayısı, 11, 733-771. Lupien, S. J., Wilkinson, C. W., Briere, S., Menard, C., Ng Ying Kin, N. M. K., ve Nair, N. P. V. (2002). The modulatory effects of corticosteroids on cognition: Studies in young human populations. Psychoneuroendocrinology, 27(3), 401-416. Madigan, R. (2015). How memory works and how to make it work for you. Bellek nasıl çalışır: Belleğinizi değerlendirmenin yolları. Y. Yemenici & A. Yemenici, Çev.. New York: The Guilford Press. McCraty, R., ve Childre, D. (2003). The appreciative heart: The psychophysiology of positive emotions and optimal functioning. Boulder Creek, CA: Institute of HeartMath. McCraty, R., ve Childre, D. (2004). The grateful heart: The psychophysiology of appreciation.In R. A. Emmons ve M. E. McCullough (Eds.), The psychology of gratitude ss. 230-255. New York: Oxford University Press. Morgan, C. T. (2004). Psikolojiye giriş. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü Yayınları. Morris, C. G. ve Maisto, A. A. (2002). Psychology: An introduction. Prentice Hall College. Olff, M., Brosschot, J. F., ve Godaert, G. (1993). Coping styles and health. Perspectives on Individual Differences, 15(1), 81-90. Reiche, E.M., Nunes, S.O. ve Morimoto, H.K. (2004) Stress, depression, the immune system, and cancer. Lancet Oncology, 5(10), 617-625. Roche, N. (1999). Roche on notes: Note-taking for consecutive interpretation Video file. Retrieved from https://www.youtube.com/watch?v=1Z-AmvDMDN8 Sapolsky, R. M. (2004). Why zebras don't get ulcers? NY: Holt Paperbacks. Seligman, M. (1992). Helplessness. New York: W. H. Freeman. Terry, W. S. (2006). Learning and memory: Basic principles, processes, and procedures. New York: Pearson. Treisman, A. M. (1964). Verbal cues, language and meaning in selective attention. American Journal of Psychology, 77, 206-219. Veenman, M. V. J., Hout-Wolters, B. H. A. ve Afflerbach, P. (2006). Metacognition and learning: Conceptual and methodological considerations. Metacognition and Learning, 1, 3-14. Vincent, J.D. (1990). The biology of emotions. Cambridge, MA: Basil Blackwell. Wolfe, P. (2001). Brain matters: Translating research into classroom practice. Virginia, USA: ASCD. Yalçın, P. (2003). Çeviri dersinde öğrencilerin karşılaştıkları belli başlı problemler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(4), 463-469.