1912

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ’NDE MEKTEB-İ MÜLKİYEDE BİR ISLAHAT GİRİŞİMİ: MEHMED HİKMET BEY’İN LAYİHASI

Osmanlı Devleti’ndeki bürokratik sistemin nitelikli kadrolar ile yürütülebilmesi adına Sultan Abdülmecid’in saltanatı zamanında, 1859 yılında, İstanbul’da açılan Mekteb-i Mülkiye Türk eğitim tarihinin en önde gelen, iz bırakan okulları arasında yer almaktadır. Bu okuldan yetişen öğrenciler zamanla Osmanlı bürokrasi ve eğitim sistemi içerisinde önemli vazifeler üstlenmişlerdir. Bununla birlikte farklı tarihlerde alınan kararlarla Mekteb-i Mülkiyede öğrenci kabulü, eğitim düzeni, müfredat gibi başlıklarda birçok kez düzenlemeye gidilmiştir. Bu nedenle Mekteb-i Mülkiyenin, kurucusu Sultan Abdülmecid zamanında farklı, Sultan II. Abdülhamid zamanında farklı, II. Meşrutiyet Dönemi’nde daha başka bir eğitim anlayışı ve müfredat ile hizmet verdiği dikkati çekmektedir. 1908 yılında II. Meşrutiyet’in ilan edilmesinin ardından Sultan II. Abdülhamid devrinin etkilerini azaltmak için Mekteb-i Mülkiyede bir kez daha düzenlemelere gidilmişse de istenilen düzen tam anlamıyla oturtulamamıştır. Çalışmada 1911 yılında Mekteb-i Mülkiyeye müdür olarak atanan Mehmed Hikmet Bey’in hazırlayarak 28 Mayıs 1912 günü Dâhiliye Nezâretine sunduğu bir rapor ele alınmaktadır. Mehmed Hikmet Bey, okulun geçmişten gelen bazı problemlerine dikkat çekmekte ve bu sorunların aşılması için birtakım önerilerde bulunmaktadır. Bununla birlikte Mekteb-i Mülkiye için yeni bir eğitim müfredatının uygulanması gerektiğini savunan Mehmed Hikmet Bey bu konuda kapsamlı bilgiler vermekte ve öğrencilerle ilgili de bazı düzenlemeler yapılması yolunda görüş bildirmektedir. Bu kapsamda söz konusu çalışmada okulun daha faydalı hâle getirilmesi adına müdür Mehmed Hikmet Bey’in kaleme aldığı görüş ve düşünceler, okulda uygulanması önerilen müfredat ile idare-eğitim modeli hakkında bilgiler verilmekte, son bölümde ise layihanın hayata geçirilme durumu ile okul üzerindeki etkileri üzerine değerlendirmelerde bulunulmaktadır

A Reforming Attemption At Mekteb-i Mülkiye In The Second Constitutional Era: Report Of Mehmed Hikmet Bey

PDF

___

Bâb-ı Âlî Evrâk Odası (BEO.): 3906/292887; 3933/294929; 4236/317649.
Dâhiliye – Defterler (DH. SAİDd.): 25/251.
İrâde – Maârif (İ. MF.): 18/2; 18/25.
İrâde – Taltîfât (İ. TAL.): 80/38.
Maârif Nezâreti – Mektûbî Kalemi (MF. MKT.): 1174/57; 1198/70.
Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV.): 183/2.
Sadâret – Mukâvelenâmeler (A.} DVN. MKL.): 56/72.
Satın Alınan Belgeler – Hacı Âdil Bey Evrâkı (HSD. HADB.): 5/47.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerîdesi, Devre: 3, İçtima Senesi: 1, C. 1, İnikad: 17, 4 Haziran 1330.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerîdesi, Devre: 3, İçtima Senesi: 1, C. 1, İnikad: 18, 7 Haziran 1330.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerîdesi, Devre: 3, İçtima Senesi: 4, C. 3, İnikad: 65, 9 Mart 1334.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerîdesi, Devre: 3, İçtima Senesi: 4, C. 3, İnikad: 70, 16 Mart 1334.
Meclis-i Mebusan Zabıt Cerîdesi, Devre: 3, İçtima Senesi: 4, C. 3, İnikad: 71, 18 Mart 1334.
Salnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye, 66. Sene, Selanik Matbaası, 1327.
Salnâme-i Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye, 67. Sene, Selanik Matbaası, 1328.
Akyıldız, Ali; “Mekteb-i Mülkiyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. Ek-2, web: https://islamansiklopedisi.org.tr/mekteb-i-mulkiyye, (E.T.: 05.12.2018)
Akyüz, Yahya; “Mülkiye Mektebinden İlk Çıkanların Bazı Eğitimsel Çabalarına İlişkin Bir Belge”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 16, S. 1, 1983, s. 151- 9.
Baskıcı, M. Murat; “Mekteb-i Mülkiyeden Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne 150 Yılın Kronolojisi”, Mülkiye Dergisi, C. 33, S. 265, 2009, s. 249-65.
Baskıcı, M. Murat; “Mektep Nizamnâmelerindeki Bilgiler Işığında Mülkiye (1877-1892)”, Mülkiye Dergisi, C. 35, S. 270, 2011, s. 119-39.
Çankaya, Ali, Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, C. I-II, Örnek Matbaası, Ankara 1954.
Çetinsaya, Gökhan; “Mekteb-i Mülkiye 1915’te Niçin Kapatıldı?”, Mülkiye Dergisi, C. 26, S. 237, 2002, s. 225-31.
Doğan, Adem; Osmanlı Eğitiminde Mülkiye Mektepleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi SBE, Konya 2007.
Ergin, Osman; Türkiye Maarif Tarihi, C. I-II, Eser Matbaası, İstanbul 1977.
Findley, Carter V.; Kalemiyeden Mülkiyeye Osmanlı Memurlarının Toplumsal Tarihi, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yay., İstanbul 1996.
Güran, Tevfik (Haz.); Osmanlı Devleti’nin İlk İstatistik Yıllığı 1897, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yay., Ankara 1997.
Hayta, Necdet–Ünal, Uğur; Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri, Gazi Kitabevi, Ankara 2018.
Koçer, Hasan Ali; Türkiye’de Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi (1773-1923), MEB Yay., Ankara 1991.
Serin, Necdet; “Mekteb-i Mülkiyeden Siyasal Bilgiler Fakültesi’ne 125. Yıl”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 40, S. 1, 1985, s. 9-16.
Timur, Taner; “Mekteb-i Mülkiye, Modernleşme ve Özgürlük Kavgası 1859-1923”, Mülkiye Dergisi, C. 33, S. 265, 2009, s. 181-218.
Ünal, Uğur; “III. Selim’den Meşrutiyet’e Osmanlı’da Eğitim (1789-1876)”, Türk Eğitim Tarihi El Kitabı, Grafiker Yay., Ankara 2016, s. 151-72.
Yavuz, Mehmet; “Klasik ve Modern Dönem Yönetici Yetiştirme Sistemlerinin İncelenmesi: Kurumlar ve Kişiler”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 31, S. 2, 2017, s. 433-540.
Yavuzyiğit, M. Hikmet; Mülkiye Tarihi (1859-1999), Yeni Aydoğdu Ofset, Ankara 1999.
Yücel, Hasan Âli; Türkiye’de Orta Öğretim, T.C. Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1994.