II. ABDÜLHAMİD İMARI KARESİ İDADİ VE SULTANİSİNİN MİMARİ ANALİZİ VE RESTORASYON ÖNERİLERİ

Tanzimat Dönemi’yle birlikte Avrupa tarzında eğitim sistemine geçme çabaları başlamıştır. 1869 yılında Osmanlı eğitim sistemini ilk defa geniş anlamda düzenleyen Maarif-i Umumiye Nizamnamesi yayımlanarak yürürlüğe girdi. Nizamname ile orta öğretimin üst basamağını teşkil eden sultanilerin açılması düşünülerek, 6 yıllık öğretim verecek bu okulların ilk 3 yılında idadi derslerinin okutulmasına karar verildi. II. Abdülhamid döneminde uygulanan politikalarla idadilerin sayısının hızla artması sağlandı. Bu döneminde idadi binaları Nezaretçe hazırlanan planlarla, inşa edilecek yerin nüfusuna ve öğrenci sayısına göre hazırlanmaktaydı. Karesi İdadisi, binanın giriş kapısındaki onarım kitabesine göre Sultan II. Abdülhamid’in hilafeti döneminde 1895 yılında inşa edilmiştir. 1913 yılında Karesi Sultanisi adı altında eğitimini sürdürmüştür. 1923 yılına kadar sultani adı altında hizmet veren okul, daha sonra sultani okullarına lise adı verilince, Balıkesir (Karesi) Lisesine çevrilmiştir. Bu değişimlere yönelik hazırladığımız onarım önerileri, rölöve verileri ile eldeki belgelerden anlaşılan restitüsyon kararlarına dayanmaktadır. Amacımız, restorasyon projesinin hazırlanmasında yapının özgün hâline dönmek için gösterilen azami gayreti ortaya koymak ve yapıya öngörülen yeni fonksiyonu Kuva-yı Milliye ve Kent Müzesi olarak hizmet vermesi için yapılan yeni düzenlemeleri ele almaktır.

Architectural Analysis Of The ‘Karesi İdadi And Sultani’ Ordered To Be Built By The Abdulhamid II And The Restoration Proposals

Along with the Tanzimat reform era, the efforts to change to the European education system began accordingly. In 1869, the Statute on General Education, organizing the Ottoman educational system for the first time, was published, and entered into force. Upon the Statute, it was resolved to teach Secondary School (İdadi) education courses in the first three years of these schools, which will provide 6 years of education, considering the opening of the High Schools (Sultani) which constitutes the upper level of Secondary School education. With the policies implemented during the period of Abdulhamid II, the number of Secondary Schools increased rapidly. During this period, Secondary School buildings were prepared based on the plans prepared by Ministry, the population of the place to be built and the number of students. Karesi Secondary School, according to the inscription of the repair at the entrance of the building, it was built in 1895, during the reign of Sultan Abdülhamid II. In 1913, the school continued its educational activities under the name of Karesi High School. The school, which worked under the name of “Sultani” until 1923, was later converted to Balıkesir (Karesi) High School when the secondary schools were transformed to high schools. The recommendations for repair pursuant to these changes are based on the building survey data as well as the restitution decisions acknowledged by the visual and written documentation at hand. Purpose of the article, in the preparation and organization of the restoration project, maximum effort has been made to restore the structure to its original state and new arrangements have been made to serve as the new function for the structure, Kuva-i Milliye and the City Museum

___

  • Aydemir, Filiz Özkan, Sâlnâmelere Göre Balıkesir’de Eğitim ve Eğitim Kurumları (1876’Dan 1908’E), Balıkesir Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi), Balıkesir 2009.
  • Çetin, Osman, Hızlı Mefail, “Bursa Mekteb-i Sultanisi (Bursa Erkek Lisesi) ve Şeref Defteri”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 8, C. 8, 1999, s. 75-95.
  • Demirel, Fatih, “II. Meşrutiyetten Sonra Osmanlı’da Orta Öğretim: Sultaniler”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. XXVII, S. 2, Aralık 2012, s. 339-58.
  • Duymaz, A. Şevki, II. Abdülhamid Dönemi İmar Faaliyetleri (Türkiye Örnekleri), Süleyman Demirel Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Isparta 2003.
  • Ergün, Mustafa, İkinci Meşrutiyet Devrinde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara 1996.
  • İgüs, Esma, II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Sistemi, Eğitim Yapıları ve Askeri Rüştiyeler, Yıldız Teknik Üniversitesi FBE, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2008.
  • Karataşer, Büşra, “Sultan II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikası Hakkında Bir Değerlendirme”, International Journal of Social Science, Nu. 57, Summer I, 2017, s. 423- 34.
  • Kaya, Lütfiye Göktaş, Muhammet Özkurt “19.-20. Yüzyıl Osmanlı Dönemi Eğitim Yapıları Kastamonu Merkez Mekteb-i İdadi, Mekteb-i Sanayi, Rum Mektebi”, Akademik Sosyal Araştırma Dergisi, Yıl 6, S. 73, Temmuz 2018, s. 37-56.
  • Öztürk, Cemil, “İdâdî”, DİA, C. 21, İstanbul 2000, s. 464-6.
  • Sözlü, Halil, Balıkesir’de Türk Dönemi Mimari Eserleri, Yüzüncü Yıl Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Van 2014.
  • Şahin, Cemile, “Çanakkale Savaşları’nın Eğitim ve Öğretim Üzerindeki Etkisi: Karesi İdadisi ve Sultanisi Örneği”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ağustos 2012, S. 26, s.7-20.
  • Tekeli, İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Eğitim Sistemindeki Değişmeler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 2, İletişim Yay., İstanbul 1985, s. 456-75.
  • Uygun, Kamil, Karesi İdadisi ve Sultanisi, Afyon Kocatepe Üniversitesi SBE, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon 2006.