BİR ARNAVUT MİLLİYETÇİSİ: ŞAHİN KOLONYA (1867-1917)

1877-1878 Osmanlı-Rus Harbi, Arnavut milliyetçiliğinin gelişimindeki önemli kırılma noktalarından biridir. Bu tarihten sonra bir yandan mensupları tarafından Arnavut kimliğinin benimsenmesine çalışılırken bir yandan da inşası gerçekleştirilen bu kimliğin Avrupa ülkeleri tarafından tanınmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Siyasî ve kültürel alanlarda yoğunlaşan bu faaliyetler çoğu zaman Osmanlı ülkesindeki yükseköğretim kurumlarından mezun olarak devletin çeşitli kademelerinde görev üstlenen Arnavut milliyetçileri tarafından yürütülmüştür ki onlardan biri de Şahin Kolonya’dır. Bu çalışmada Mekteb-i Mülkiyeden mezun olduktan sonra bir müddet öğretmenlik, müdürlük ve kaymakamlık gibi idarî ve mülkî bir takım görevlerde bulunan Şahin Kolonya’nın hayatı ile Arnavut milliyetçiliğine yönelik siyasî ve kültürel faaliyetleri üzerinde durulmuştur. 1901- 1908 yılları arasında Sofya’da çıkarmış olduğu Drita isimli gazete dönemin en popüler Arnavutça süreli yayını olmuştur. Meşrutiyetin ikinci defa ilanından sonra Meclis-i Mebusana Görice mebusu olarak giren Şahin Kolonya, Arnavut alfabesinin tespiti için toplanan Manastır Kongresi’nde önemli bir rol üstlenmiştir.

An Albanian Nationalist: Shahin Kolonja (1867-1917)

The Ottoman-Russian War (1877–1878) was one of the most significant breaking points for Albanian nationalism. In the period that followed, while trying to adopt their new Albanian identity, the Albanian people were also striving to have this identity that they were trying to create recognized by the European countries. These political and cultural oriented activities were generally carried out by Albanian nationalists who had graduated from higher education institutions across the Ottoman Empire, and who worked at different levels in public institutions. Shahin Kolonja was one such person. The main focus of this study is the life and Albanian nationalism- oriented political and cultural activities of Shahin Kolonja, who graduated from the Mekteb-i Mülkiye and who took on administrative and such civilian duties as teacher, school principle and district governor. The “Drita” daily newspaper, published by Kolonja in Sofia between 1901 and 1908, was the most popular Albanian periodical at the time. After the declaration of the second constitutional monarchy, he became a member of the Chamber of Deputies (Meclis-i Mebusan) as the deputy for Görice (Korça), and took up an important role in the Congress of Manastir that was established to come up with an Albanian alphabet.

PDF

___

Meclisi-i Mebusan Zabıt Ceridesi, C. 1.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA),
Bâbıâlî Evrak Odası (BEO)
1081/81012, Hicri (H.) 25.09.1315 (17 Şubat 1898), 1458/109293, H. 17.11.1317 (19 Mart 1900), 1574/117992, H. 09.07.1318 (2 Kasım 1900), 1843/138152, H. 28.01.1320 (7 Mayıs 1902).
Kalem-i Mahsus Müdüriyeti (DH.KMS)
DH.KMS, 39/40, H. 27.12.1335 (14 Ekim 1917).
Dâhiliye Nezâreti Mektubi Kalemi (DH.MKT)
2162/10, H. 09.09.1316 (21 Ocak 1899), 2186/144, H. 27.11.1316 (8 Nisan 1899), 2224/119, H. 16.03.1317 (25 Temmuz 1899), 2301/58, H. 05.10.1317 (6 Şubat 1900), 2325/38, H. 27.11.1317 (26 Mart 1900), 2328/120, H. 04.06.1318 (29 Eylül 1900), 2328/77, H. 04.12.1317 (5 Nisan 1900), 2332/45, H. 16.12.1317 (17 Nisan 1900), 2346/86, H. 18.01.1318 (18 Mayıs 1900), 2409/80, H. 06.06.1318 (1 Ekim 1900), 2434/132, H. 12.08.1318 (5 Aralık 1900), 2436/4, H. 15.08.1318 (8 Kasım 1900), 2587/25, H. 03.11.1319 (11 Şubat 1902), 2598/55, H. 01.12.1319 (11 Mart 1902), 461/28, H. 19.12.1319 (29 Mart 1902), 505/60, H. 08.02.1320 (17 Mayıs 1902), 515/47, H. 23.02.1320 (1 Haziran 1902), 775/38, H. 08.07.1321 (10 Ekim 1903).
Dâhiliye Nezâreti Sicill-i Ahvâl Defterleri (DH. SAİD.d)
78/53, H. 29.12.1284 (22 Nisan 1868).
Dahiliye Nezâreti Şifre Kalemi (DH.ŞFR)
230/88, Rumî (R.) 19.10.1314 (1 Aralık 1898), 244/64, R. 13.11.1315 (25 Ocak 1900), 245/1, R. 29.11.1315 (10 Şubat 1900), 276/22, R. 23.11.1317 (5 Şubat 1902), 283/54, R. 21.02.1318 (4 Mayıs 1902).
Fotoğraflar (FTG.f) 82.
Hariciye Nezâreti Sofya Sefareti (HR.SFR.04),
384/87, Miladi (M.) 24.06.1904.
Hariciye Nezareti Siyasi Kalemi (HR.SYS)
1811/27, M. 26.12.1900, 1803/7, M. 22.02.1902.
İrâde Dâhiliye (İ.DH),
1352/57, H. 19.09.1315 (11 Şubat 1898), 1378/60, H. 04.07.13018 (28 Ekim 1900).
Maârif Nezareti Mektubî Kalemi (MF.MKT),
177/118, H. 29.01.1311 (12 Ağustos 1893), 177/127, H. 29.01.1311 (12 Ağustos 1893), 220/29, H. 18.02.1312 (21 Ağustos 1894), 234/59, H. 25.04.1312 (26 Ekim 1894), 290/63, H. 14.05.1313 (2 Kasım 1895), 372/34, 26.05.1315 (14 Kasım 1895), 621/38, H. 08.01.1320 (17 Nisan 1902).
Rumeli Müfettişliği Kosova Evrakı (TFR.I.KV)
196/19595, H. 10.04.1326 (12 Mayıs 1908).
Rumeli Müfettişliği Makamât Evrakı (TFR.I.MKM),
28/2742, H. 29.03.1326 (11 Mayıs 1908)
Rumeli Müfettişliği Umum (TFR.I.UM)
9/831, H. 16.06.1323 (18 Ağustos 1905), 12/1146, H. 09.02.1324 (26 Mart 1906).
Sadâret Eyalet-i Mümtâze Bulgaristan (A.}MTZ.(04))
119/54, H. 16.05.1322 (29 Temmuz 1904), 120/42, H. 10.06.1322 (22 Ağustos 1904), 153/28, H. 10.01.1325 (23 Şubat 1907).
Tahrirât-ı Hariciye Odası (HR.TH)
255/104.
Yıldız Esas Evrakı Sadrazam Kâmil Paşa Evrakı, (Y.EE.KP)
20/1929, H. 18.07.1321 (10 Ekim 1903).
Yıldız Mütenevvi Maruzât Evrakı (Y.MTV),
185/114, H. 27.08.1316 (10 Ocak 1899), 188/43, H. 10.11.1316 (22 Mart 1899), 225/110, H. 20.10.1319 (30 Ocak 1902), 271/95, H. 20.12.1322 (25 Şubat 1905).
Yıldız Perakende Adliye ve Mezahip Nezareti Maruzâtı (Y.PRK.AZN)
22/5, H. 04.02.1319 (23 Mayıs 1901).
Bilmez, Bülent, “Arnavut Dil Ulusçuluğu ve Alfabe Tartışmalarında İlk Zirve 100. Yılında Manastır Kongresi (14-22 Kasım 1908)”, Toplumsal Tarih, S. 179, Kasım 2008, s. 22-31.
Birinci, Ali, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Dergah Yay., 2. Baskı, İstanbul Haziran 2012.
Clayer, Nathalie, “The Albanian Students of the Mekteb-i Mülkiye ‘Social Networks and Trends of Thought’”, Late Ottoman Society: The Intellectual Legacy, Ed. Elisabeth Özdalga, RoutledgeCurzon, London and New York 2005, s. 291-343.
Clayer, Nathalie, Arnavut Milliyetçiliğinin Kökenleri, çev. Ali Berktay, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., 1. Baskı, İstanbul 2013.
Çankaya, Ali, Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, .C. 3, Mars Matbaası, Ankara 1969.
Çelik, Bilgin, “Üç Kimlikli Bir Jön Türk Aydını: Dr. İbrahim (Ethem) Temo (1865-1945)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 12, S. 1, Y. 2010, s. 77-98.
Elsie, Robert, “Kolonja, Shahin (12.1865-1919)”, A Biographical Dictionary of Albanian History, I. B. Tauris, New York, 2012, s. 248.
İbrahim Temo, İttihad ve Terakki Cemiyetinin Teşekkülü ve Hidemat-ı Vataniye ve İnkılâb-ı Milliye Dair Hatıratım, Biz İttihatçılar, Yay. Haz. Nurer Uğurlu, Örgün Yay., İstanbul Haziran 2009.
Kadıoğlu, Sevtap, “Osmanlı Döneminde Türkiye’de Ziraat Okulları Üzerine Notlar ve ‘Tedrisatı Ziraiye Nizamnamesi’”, Kutadgubilig, S. 8, İstanbul Ekim 2005, s. 239257.
Kaya, Gökhan, “II. Meşrutiyet Dönemi Demokratları: Osmanlı Demokrat Fırkası (Fırka-i İbad)”, Kebikeç, S. 31, 2011, s. 97-147.
Kaya, Gökhan, II. Meşrutiyet’in Siyasal Hayatında Osmanlı Demokrat Fırkası (Fırka-i İbâd), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmış Doktora Tezi, Ankara 2009.
Leskovikli Mehmet Rauf, İttihat ve Terakki Ne İdi?, Yay. haz. Bülent Demirbaş, Arba Yay., 2. Baskı, İstanbul 1991.
Olgun, Said, “Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Konsoloslarının Arnavutluk Coğrafyasındaki “Muzır Faaliyetlerine” Bazı Örnekler”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 10, s. 50 (Haziran 2017), s. 245-255.
Olgun, Said, “Bayram Fehmi Bey / Bajo Topulli (1867-1930): Öğretmenlikten Çeteciliğe Çetecilikten Kaymakamlığa Bir Arnavut Milliyetçisinin Sıra Dışı Hayat Öyküsü”, History Studies, Volume 10, Issue 1, February 2018, p. 125-145.
Olgun, Said, “Contributions Albanian Diaspora in Romania to the Development of Albanian Nationalism in the Last Quarter of Nineteenth Century”, Gimpses of Balkan Cultural History, Gece Kitaplığı, Ankara 2017, s. 27-42.
Olgun, Said, Arnavut Milliyetçiliğinin Gelişiminde Mektepler, Gece Kitaplığı, Ankara, 2016.
Skendi, Stavro, The Albanian National Awakening 1878-1912, Princeton University Press, New Jersey 1967.
Sönmez, Banu İşlet, II. Meşrutiyette Arnavut Muhalefeti, Yapı Kredi Yay., 1. Baskı, İstanbul Nisan 2007.
Şemseddin Sami, Arnavutluk, Ne İdi, Nedir, Ne Olacak? (Vatan-ı Mukaddesimiz Olan Arnavutluk’u İhâta Eden Tehlike ve Muhâtıralardan Tahlisine Dair Efkâr ve Mutâlaât), çev. Şahin Kolonya, Sofya 1907.
Tunaya, Tarık Zafer, Türkiye’de Siyasal Partiler, C. 1, I. Baskı, İletişim Yay., İstanbul 1998.