KAHRAMANMARAŞ TA GELENEKSEL YÖNTEMLERLE EDİK YAPIMI

Türk kültürünün zengin örneklerini yansıtan sanat dallarından biri olan dericilik insanoğlunun var olduğu dönemden bugüne kadar varlığını sürdürmektedir. Deri birçok farklı alanda kullanılmıştır. En önemli kullanım yerlerinden birisi ise ayakkabıdır. Esik kurganında bulunan altın elbiseli adamın yanında bulunan ayakkabı, verilen önemin bir göstergesidir. Türk kültür tarihinde ayakkabı biçimleri Orta Asya’dan başlayarak çeşitlenip değişik adlarla anılmıştır. Bunlardan biride eski adıyla “Edük”, günümüzdeki adıyla “Edik”tir. Daha çok manda ve sığır derisinden üretilen edik, tarihi ve kültürel özellikleri açısından oldukça önemlidir.  Edikin Anadolu’ nun farklı yörelerinde ve Kahramanmaraş civarında giyildiği bilinmektedir. Halen Kahramanmaraş'ta birkaç ayakkabı atölyesinde üretimi yapılmakta, yurtiçi ve yurtdışına pazarlanmaktadır. Bu çalışmada, dericilik el sanatları alanında önemli bir yeri olan edikin üretiminde kullanılan malzemeler ve üretim yönteminin belgelendirilmesi amaçlanarak, Kahramanmaraş ilinde üretim yapan çarık ustaları ile görüşülmüş, üretim aşamaları da fotoğraflanmıştır.

EDİK MAKING WITH TRADITIONAL METHODS IN KAHRAMANMARAŞ

Leather and leather products have an important place in the Turkish handicrafts which have a history of hundreds of years. Reflecting rich examples of the Turkish culture; leather trade has survived since the first years of humanity until the present day. Leather which had been used for protecting from the nature conditions, covering and sheltering in ancient times has developed, differentiated and been used in many areas in the course of time. One of its most important utilization areas is shoes. Due to the organic structure of leather, it is not possible to encounter leather findings from ancient times. However, the shoes of a man in golden suits in the Esik castle of Kazakhstan are an important leather antique proving that shoes had been regarded. In the history of Turkish culture, shoe styles have diversified starting from the Central Asia and been called by various names. One of these names is “Edik”, formerly known as “Edük”. Made mainly of buffalo and cattle leather; edik is highly important in regard to its historical and cultural characteristics. It is known that edik is worn in different regions of Anatolia and around Kahramanmaraş. It is still manufactured in a few shoe workshops in Kahramanmaraş and commercialized at home and abroad. In this study; it is aimed to document the materials and production methods used in the manufacturing of edik, which has an important place in the area of leather handicrafts. Accordingly, an interview was conducted with Mehmet Kopar, a sandal master in the province of Kahramanmaraş and the stages of manufacturing were photographed and documented for the purpose of handing down the next generations. 

___

  • BİCİ, Esra (2007). Aynı Ürün İki Farklı Disiplin: Endüstri Ürünleri Tasarımcıları ve Moda Tasarımı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
  • BLAXTER, Loraine ve Diğerleri (1996). How To Research Second Edıtıon. Philadelphia: Open University Press Buckingham.
  • KASTAN, Cengiz (2007). Modern Yöntemle Stampa Çıkarma. Bursa.
  • NASKALİ, E. Gürsoy. (2003). Ayakkabı Kitabı . İstanbul: Kitabevi Yayınevi.
  • ODABAŞI, Emine, ÖZDEMİR, Melda (2018). “Deri Yüzey Süslemede Kullanılan Dival İşi Tekniği İle Yapılmış Bazı Deri Ürünler”. Vocational Education (NWSAVE), 20016, 13 (3), 32-51.
  • ÖGEL, Bahaeddin (1991). İslamiyetten Önce Türk Kültür Tarihi, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. YELMEN, Hasan (2005). Türk Dericiliği 2400 Yaşında. Derimod. İstanbul: Kesişim Yayıncılık.
  • PARLAKPINAR, Murat. (2013). “Derleme Sözlüğü’nde Ayakkabı ve Ayakkabıcılıkla İlgili Söz Varlığı”. ANEMON Muş Alpaslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2013, 1 (1), 139-154.