ALACA BOĞA” ADLI İRLANDA MASALINDA DOĞU – BATI İLİŞKİSİ VE BÜYÜ

Sosyal bir varlık olarak insanın anlatma ve dinleme ihtiyacının en önemli tanığı halk anlatılarıdır. Halk anlatılarının işlevleri; hoş vakit geçirmek, sosyal değerleri ve kurumları desteklemek, toplumu eğitmek ve kültürün sonraki kuşaklara aktarımını sağlamaktır. Halk anlatılarının bu işlevleri, anlatının içinde yaratıldığı ve yaşatıldığı toplumun düşünce, değer ve algılarını ortaya koyan kültür unsurları ile anlamlıdır. Masallar, tüm bu unsurların başlangıca ait olan zamandan bu güne, içinde yaşatıldığı çağa uzanışına tanıklık etmektedir. Bu çalışmada amaç, Doğu-Batı etkileşimini, masallar ve masallarda sıklıkla karşılaştığımız büyü motifi aracılığıyla ortaya koymaktır. Masallar, kültürün çağlar boyu süren ve bu güne ulaşan serüvenini motifler aracılığıyla ortaya koyar. Bu nedenle motifler; inançların, toplumsal değerlerin ve algıların yoğun izlerini taşır. “Alaca Boğa” masalında Doğu ve Batı’yı ortak paydada buluşturan en belirgin motif büyüdür. Batı’da büyüye maruz kalan kahraman, Doğu’da karşı büyü uygulamasıyla özgürlüğüne kavuşur. Karşı büyü uygulamasının sunduğu bu özgürlük, aynı zamanda kahramanın erginlenmesini de sağlayan uzun bir yolculuk sonucunda elde edilir. Anlatıda büyünün varlığına ve gerçekliğine dair inanç ortaktır. Bu inanç Doğu ile Batı’yı birbirine bütünleyen, tamamlayan bir unsur olarak ön plana çıkmaktadır. Bu bağlamda “Alaca Boğa” masalında büyü motifinin Doğu ile Batı arasında bir köprü görevi üstlendiği görülmektedir. Bu çalışmada, bir İrlanda masalı olan “Alaca Boğa”da Doğu-Batı ilişkisi büyü motifi ekseninde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Alaca Boğa, büyü, Doğu-Batı, İrlanda, masal

EAST-WEST RELATIONSHIP AND MAGIC IN AN IRELAND TALE CALLED AS “THE SPECKLED BULL”

Folk narratives are the most important witnesses of the need to tell and listen of human as a social entity. Having a good time, supporting social values and foundations, educating public and providing transfer of culture to the next generations are the functions of folk narratives. These functions become meaningful with the cultural elements which reveal thoughts, values and senses of society in which folk narratives have been created and sustained. Tales have witnessed the journey of all the elements from their beginning to now- the century they are being existed. In this study, the aim is to reveal the interaction of east and west by tales and magic motive. Tales reveal the culture adventure via motives. Therefore, motives carry the deep traces of beliefs, social values and senses. The most distinct motive which meets East and West on common ground in The Speckled Bull is magic. The hero who is charmed in West wins his freedom and also his initation in East by being broken the spell. The belief about existence and authenticity of magic is common. This belief is an element which complements East and West. In this context, the magic motive in The Speckled Bull functions as a bridge between East and West. In this study, the East-West relationship will be evaluated in The Speckled Bull, an Ireland tale, in the context of magic motif.

Keywords:

The Speckled Bull, magic, East-West, Ireland, tale,

PDF

___

Aça, Mehmet (2017). “Kültür ve Dayatma: Türk Kültüründe Sol El Tabusu”, International Conference: The West of The East, The East of The West Proceedings, Prague/Czechia 4-6 July, 205-212.
Arslan, Ahmet Ali (2000). Kuzey Doğu Anadolu (Kars) Türk ve Kuzey Britanya Halk Edebiyatlarında Masallar II. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Ateş, Mehmet (2001). Mitolojiler ve Semboller Ana Tanrıça ve Doğurganlık. İstanbul: Aksiseda Matbaası.
Aydın, Mehmet (1995). “Fal”. TDV İslam Ansiklopedisi, cilt 12, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 134-138.
Bozkurt, Nebi (2007). “Peçe”. TDV İslam Ansiklopedisi, cilt 34, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 210-212.
Campbell, Joseph (2013). Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. (Çev.: Sabri Gürses), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Demirci, Kürşat (2001). “Kabir”. TDV İslam Ansiklopedisi, cilt 24, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 33-35.
Eliade, Mircea (1991). Kutsal ve Dindışı. (Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara: Gece Yayınları.
Eliade, Mircea (2003). Dinler Tarihine Giriş. (Çev.: Lale Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
Ergun, Pervin (2004). Türk Kültüründe Ağaç Kültü. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
Himmetoğlu, M. Fazıl (2018). “Neolitik Dönem ve Eski Çağ Anadolu'sunda Kutsal Boğa ve Fırtına Tanrısı İlişkisinin Kökeni Hakkında Yeni Değerlendirmeler”. Tarih Okulu Dergisi, 2018, 11 (XXXIII), 1-21.
Ögel, Bahaeddin (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş V Türklerde Giyecek ve Süslenme Göktürklerden Osmanlılara. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Öztürk, Özhan (2009). Folklor ve Mitoloji Sözlüğü. (Edt.: Elif Çelik), Ankara: Phoenix Yayınevi.
Tanyu, Hikmet (1988). “Ağaç”, TDV İslam Ansiklopedisi, cilt 1, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, 456-457.
Türk, Vahit (2004). “Sağ, Oň, Sol Sözleri ve Kavram Alanları”. Türkbilig, 2004, 7, 125-136.
URL–1: https://www.ancient.eu/Apis/ (Erişim: 25.07.2018)