Kültürel bellek aktarıcısı olarak ninni

Ninniler bebeklerin uyumalarına yardımcı olmak için söylenen ezgili sözlerdir. Ait oldukları kül- türün sözlü ürünlerinden olan bu ezgili sözlerin biçimleri çoğu zaman değişkenlik gösterebilir ve kesin kurallar içermez. Bu nedenle ninniler biçim yönünden sözlü kültür ürünlerinin en özgürlerindendir. Biçim olarak serbestlik arz eden ninnilerde asıl bakılması gereken onların ne söylediğidir. Ninniler çoğunlukla kadınlar tarafından icra edilir. Kadın ninnide kendi duygu ve düşüncelerini söylerken aynı zamanda mensubu olduğu topluluğun temel özelliklerini bebeğine aktarır. Bu bağlamda ninniler sadece bebekleri uyutmak için okunan türküler değil, aynı zamanda toplumun değerlerini yansıtması sebebiyle gelecek nesillerin kültürel yapısının temel taşıdır. Nesiller arası kültürel devamlılığın sağlanması için gereken kimlik oluşturma bellek vasıtasıyla olur. Kültürel bellek davranış taklidi, nesneler üzerinden hatırlama ve diğer insanlarla iletişim içinde olmadan müteşekkil bir anlam aktarımıdır. Kültürel bellek gelenek ve iletişimden beslenerek sürekliliği ve kimliğin devamını sağlar. Doğum, sünnet, askerlik, düğün, ölümle ilgili anlayış ve uygulamalar; meslek tercihi, yemek, giyim kuşam, ev bark düzeni, maddi kültür unsurları ve eğitim gibi kültürel sürekliliği sağlayan unsurlar ninniler vasıtasıyla geleceğe taşınır. Böylelikle kültürel belleğin aktarıcısı olan ninnilerden kültürel doku analizinde kullanılacak malzemeler tespit edilebilir. Bu çalışmada ninni türünün kültürel belleği aktarma özelliği, Türk Dünyası kültür geleneğindeki ninnilerde kullanılan beslenme, giyim-kuşam, barınma, maddi kültür unsurları ve eğitim gibi kültürel alanların tespit edilmesi suretiyle ele alınacaktır. A

Lullaby as cultural memory transmitter

Lullabies are melodious dixits which help babies to sleep. Lullabies are the products of their own verbal culture. These melodious dixits forms can generally vary from one another and doesn’t include precise rules. For this reason, from a stylistics point of view the lullaby is one of the most independent verbal cultural product in freestanding form. Yet, what we should concern with lullabies is what they tell us rather than their form. Lullabies are generally sung by women. When a woman expresses her own feelings and thought via lullabies, she also transfers her community’s basic features to baby. Within this context, lullabies are not only folk songs for putting babies to sleep but also base of posterity which enables to reflect community’s values. Identity formulation which is essential for the cross-generational cultural persistence takes place through memory. The behavioral imitation of cultural memory is a transmission of meaning which comprises communication with other people and a recall through materials. Cultural memory, which makes use of tradition and communication, provides persistence and continuity of identity. Components that enable the cultural continuity, such as birth, circumcision, military service, wedding, practices and perceptions about death, choice of profession, eating, clothing, household, elements of material culture and education, are transferred to future thro- ugh lullabies. In this way, lullabies, which are transmitters of cultural memory, are used to identify materials to be employed in the cultural pattern analysis. This study intends to investigate the feature of ‘cultural memory transmission’ of lullabies through identification of cultural aspect used in the lul- labies of the cultural tradition of the Turkish World such as nourishment, clothing, sheltering, aspect of material culture and education.

___

  • Akman, Eyüp (2007). Kastamonu Ninnileri ve Taş Bebek Efsanesi. Ankara: Gazi Kitabevi. Altun, Işıl (2004). Kandıra Türkmenlerinde Doğum. Evlenme ve Ölüm. Kocaeli.
  • Assmann, Jan (1997). Kültürel Bellek (Çev. Ayşe Tekin). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • Atalay, Besim (1986). Divanü Lügati’it Türk Tercümesi. 3 Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Cansız, Songül Çek (2011). Ninnilere Bağlam Merkezli Bir Yaklaşım. Turkish Studies, İnternational Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. Volume 6/4 Fall 2011, p. 61-75, Turkey
  • Cansız, Songül Çek (2010). Ninnilerde Kadın Anlatıcının Sesi. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Çankırılı, Tahsin Nahit (1932). Çankırı Halk Edebiyatı. Kastamonu.
  • Çelebioğlu, Amil (1982). Türk Ninniler Hazinesi. İstanbul: Ülker Yayınları.
  • Çelik, Hülya (1989). “Gaziantep’ten Derlenen Ninniler”, Türk Folklorundan Derlemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Çığ, Muazzez İlmiye (2002). Ortadoğu Uygarlık Mirası. İstanbul: Kaynak Yayınları.
  • Elçin, Şükrü (1981). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Emir, Dursun Ali (1992). Folklorumuzda Ninniler, Sevmelikler, Okşamalıklar. Sivas.
  • Ergin, Muharrem (1989). Dede Korkut Kitabı. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • Frayliç, Mühendis Ravling (2008). Türkmen Aşiretleri. (hzl. Ali Cin, Haluk Kortel, Haldun Eroğlu). İstanbul: IQ Sanat Yayıncılık.
  • Güngör, M. Nasih (1944). Kastamonu Ninnileri. Kastamonu: Kastamonu Halkevi Neşriyatı.
  • Kadirhacıev, Kalsın S. (2002). Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Başlangıcından Günümüze). 20. Cilt, Kumuk Edebiyatı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Karakaya, Zeki (2004). “Göstergebilimsel İşlevler Açısından Ninniler”, Millî Folklor. 61, Bahar, 44-57.ss
  • Kaya, Azat (1989). “Rize’de Söylenen Ninniler”, Türk Folklorundan Derlemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Kılıç, Ayşe Yüksel (2007). Türkmenistan Türkle- rinin Sözlü Edebiyatında Hüvdiler (Ninniler). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
  • Köksal, Hasan (1989). “İspir Yöresinden Derlenmiş Ninnilerimiz”, Türk Folklorundan Derlemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Kunos, Ignacz (1925). Halk Edebiyatı Nümuneleri: Türkçe Ninniler. İstanbul: Orhaniye Matbaası.
  • Kurtuluş, Meriç (2010). “Ninnilerde Kadın Sorununa Bakış”, Millî Folklor, 88, Kış, 44-52.
  • Nora, Pierre (2006). Hafıza Mekânları (Çev. Mehmet Emin Özcan), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
  • Özçörekçi, Nilüfer Zeynep (1993). “Çorum Merkez ve İskilip İlçelerinde Çocuk Ninnileri”, Türk Halk Kültüründen Derlemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Pamirli, Osman Turgut (1943). Tirebolu Manileri, Giresun Bilmeceleri, Atasözleri, Ninniler. Yyy: Bulancak Halkevi Yayınları.
  • Safarov, Ohuncan (1999). Özbek Halk Allaları. Taşkent: Okıtuvçı.
  • Sevindik, Hüseyin (1989). “Nevşehir Yöresi Ninni Derlemesi”, Türk Folklorundan Derlemeler. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
  • Şapolyo, Enver Behnan (1938). Halk Ninnileri. İstanbul: Muallim Ahmet Halit Kitapevi.
  • Uğurlu, Emine (2012). Türk Dünyasında Ninni. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
  • Ungan, Suat (2009). İşlevsel Yönleriyle Ninniler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
  • Weisner, Sjofn (2000). The mythology of infancy: lullabies from a Jungian perspective, Pacifica Graduate Institute, Degree of Doctor of Philosophy in Clinical Psychology.