Edebiyat öncesi kültür, yeni olan yazılı kültür anlayışına çok yavaş geçmiştir. Yazı tarafından ihtiyaç duyulan söz sanatının formlarının yanında, eski sözlü formlar da varoluşlarını sürdürürler. Toplumun anlayış ve algılayışında zamanla aşama kaydeden yazılı kültür bir süre daha sözlü kültür formları ile birlikteliğini devam ettirmiştir. Metinlerdeki yazı ile sözlü kültür arasındaki fark en fazla okuryazarların ümmîlerden daha yüksek bir sosyal tabakaya ait olduğu formlarda görülmektedir. Burada sözlü şairlik giderek daha alt tabaka- larla özdeşleştirilir. En alt tabakalar dahi yazıyı öğrendikleri anda yazısız şairlik, daha üst seviyedekilerden talep edilmediği müddetçe gereksiz olur. Böyle bir durum, yoğun bir şekilde yazılı kültür tabanlı klasik şiir ile sözlü kültür tabanlı halk şiiri için söylenebilir. Millî Kütüphane ve Türk Dil Kurumu el yazmaları kataloguna kayıtlı cönk ve mecmûalar arasında elli dört cönk ve otuz altı mecmûada Fuzûlî mahlaslı şiirler bulunmak- tadır. Bu şiirler incelendiğinde çalışma için karşılaştırmada esas alınan 16. asır klasik edebiyat şairi Fuzûlî ve onun eserlerinden çok farklı bir görüntünün ortaya çıktığı söylenebilir. Fuzûlî’nin bilinen eserlerinde yer almayan şiirler olduğu gibi Fuzûlî’nin eserlerindeki şiirlerin de oldukça değişti(rildi)ği hatta varyantlarının oluştuğu bu varyantların kollar oluşturup buradan da şiirlerin çoğaldığı görülmektedir. Bu makalede 16. asır- da yaşamış klasik şiir ve yazılı kültür temsilcisi olan Fuzûlî’nin cönk ve mecmûalarda yer alan ancak kendisi- nin bilinen hiçbir eserinde yer almayan kendi mahlasını taşıyan şiirler, varyantlaşma temelinde değerlendiri- lecektir. Cönk ve mecmûalardan tespit edilen Fuzûli’nin olmayan Fuzûli mahlaslı yirmi dört şiirin kimisinin bilinen başka bir şairi olduğu tespit edilmişken kimisinin de geniş edebiyat külliyatı içerisinde şairleri tespit edilememiştir. Bu sebeple sözlü kültür ortamında yaşayan başka “Fuzûlî”lerden bahsetmek de mümkün gö- rünmektedir. Sözlü kültür ve yazılı kültürün zıtlığı arasında kalan Fuzûlî mahlası, cönk ve mecmûalardaki şiirler ile sözlülüğe; divandaki şiirleri ile yazılılığa gönderme yapmaktadır.

Culture before literature has passed to the understanding of written culture, which is new, very slowly. Besides the forms of rhetoric, which is needed by writing, old oral forms continue their existence. Written culture, which has made progress in the understanding and perception of society in time, continued to be together with oral cultural forms for some more time. The difference between written and oral culture in texts are most obviously seen in forms in which literate people are in higher social classes than the illiterate. Here, oral poetry is identified with lower classes. Even when the lowest classes learn writing, oral poetry becomes unnecessary unless higher classes demand it. It can be said that this situation is frequently seen in classical poetry, intensely based on written culture and folk poetry which is based on oral culture. There are poems with Fuzûlî penname in fifty four cönk and thirty six mecmua among the cönk and mecmua registered to handwrit- ten manuscript catalogue of National Library and Turkish Language Society. It can be said that when these poems are analyzed, there seems to be frame that is very different from 16th century classical literature poet Fuzûlî and his works, which is basis for the comparison of the study. For instance, while there are some poems that can not be found in the known works of 16th century classical literature poet Fuzûlî, there are some sig- nificant changes in the poems in his works, some different versions are created, these new versions have some different branches and some new poems are created according to these branches. In this article, poems with the penname of Fuzûlî, which are in cönk and mecmua but aren’t in any of the works of him, will be analyzed on the basis of variation. Out of the poems that don’t belong to the poet in these cönk and mecmua, it is deter- mined that there are twenty four poems with the penname of Fuzûlî, but while some of these belong to another poet, it wasn’t possible to find the poet of some of them in the related literature. This is why, it seems possible that there are some other “Fuzûlî” living in the oral written environment. Fuzûlî penname, caught in between the opposition of written and oral culture, refers to oral form with the poems in cönk and mecmuas, refers to written form in the poems in Ottoman poetry. Key Words