HALK DİLBİLİMİ

Halk şiirinden esinlenilerek ortaya atılan halk dilbilimi, Henry M. Hoenigswald’in vurguladığı gibi, bir kavram olarak değişik disiplinlerde kullanılmıştır: Antropoloji, etnografya, mitoloji ve folk-lor bu disiplinler arasındadır. Halk dilbiliminin alanı ve nesneleri, zorunlu olarak dilbilimin profes-yonel temsilcilerince üretilmeyen, doğal, profan, sıradan, spontan vb. olarak nitelendirilen konuşan bir öznenin (ya da belli bir toplumsal grubun temsilcilerinin) kendisine/kendilerine yönelik bir üst-iletişimsellik (fr. métacommunication) düzeyinde işlerlik kazanan dil olgularını belirten, onlara gön-derme yapan sözceler, anlatımlar ve yorumlardır. Halk dilbiliminde, bir dilin birimlerinin sessel, an-lamsal, yapısal vb. nitelikleri açık ya da kapalı bir biçimde kullanılarak, dilin kendisi söylemin nesnesi yapılarak bir kişinin ya da toplumsal grubun toplumsal tutumuna ilişkin bilgiler elde edilmek istenir. Bir toplumun düşünce biçimini yansıtan özel kullanımlar yanında, dilsel müdahaleler, dilsel kusurlar, dilde yaratılan neolojizmler, dile aykırı ödünçlemeler, teknik sözcükler dil üzerine üretilen ve birer üstdil sayılan söylemler, konuşan bir öznenin şu ya da bu metin konusundaki spontane yorumları halk dilbiliminin akla hemen gelen konuları arasındadır. Bunlara konuşan öznenin dilsel bilinci, belleksel aktivitesi, kendi duygusal durumunu belirten iç-gözlem, düşüncenin ve bilincin dışa vurumu gibi özel konular, konuşucunun dil üzerinde kendi içgüdüsü eklenir. Ayrıca mitolojinin ve etnolojinin alanında sıklıkla rastlandığı gibi, dilin kökeni, yarattığı etkiler, diller arasındaki ayrımlar, söylenceler, ütopya-lar, fantasmalar, dilsel kurgular, dil konusundaki mitik söylemler, düşler, dilin konuşan özneler üze-rinde yarattığı büyü, dilin etkisi, özel isimlerin anlamlılığı, özel ismi diğer isimlerden ayıran toplumsal kullanımlar, simgesel çağrışımları halk dilbiliminin konuları arasında sayılır. Bu ve benzeri konularla, halk dilbilimi, aynı zamanda Anne-Marie Houdebine’in dilbilimsel imgelem olarak adlandırdığı, konu-şan bir öznenin, toplumsal bir öbeğin, dili kullanırken dışa vurduğu duygusal birikimi, dilsel kurgu’yu incelemeye dayanan yaklaşımla buluşur. Bu bakımdan, halk dilbilimi dilbilimsel imgelem ile, dilbi-limsel imgelem ise kültürel (ve toplumsal) imgelemle iç içe geçer. Bu yazıda, konuya bir giriş yapmak amacıyla, kısaca halk dilbiliminin tanımı, kapsamı, uygulamaları, ardından dilbilimsel imgelem ve bu kavramın kültürel imgelemle ilişkisi üzerinde duracağız.

Folk Linguistics

Formed by analogy to popular poetry, as Henry M. Hoenigswald points out, the neologism of popular linguistics has been used, most often implicitly, in several disciplines: anthropology, ethnogra-phy, mythology and folklore. The field / objects constituting popular linguistics are all the statements, the “natural” expressions - which do not come from the representatives of linguistics as an established discipline - which designate, or refer to language phenomena or which function at the level of the meta-communication. They are also statements in which the qualities (phonetic, semantic, etc.) of the units of a language are explicitly or implicitly used to produce results that are relevant to the social behavior of an individual or a social group. Excludes statements that are produced with the intention of commu-nicating knowledge about language facts for the sole purpose of increasing language proficiency. Such statements would therefore constitute statements forming part of linguistics as a scientific discipline. Popular linguistics is understood as a social practice, which on the one hand deals with the phenom-ena of language or languages, but at the same time uses these statements for social purposes. Such a linguistic practice ends up joining the “linguistic imaginary” proposed by Anne-Marie Houdebine, it consists in analyzing the emotional baggage, the linguistic fiction of a natural subject or a social group. Popular linguistics interpenetrates with the linguistic imagination, which, for its part, interpenetrates with the cultural (and social) imagination. In our work, we will define the popular linguistics, specify its domain and its applications, its relations with the linguistic imagination and the relation and the cultural imaginary.

PDF

___

Adamou, Evangeli. “De la stabilité de l’ima-ginaire linguistique”, Langage et société, 2002/1 (n° 99).
Achard-Bayle, Guy ve Paveau, Marie-Anne. “La linguistique ‘hors du temple’”, Pratiques, n° 139/140, 2008.
Achard-Bayle, Guy ve Cure, Amélie. “Abécédaire d’identité pop-folk à l’usage des linguistes, suivant l’usage profane et savant”, Pra-tiques, n° 139-140 | 2008.
Beacco, J.-C. (dir.). “Représentations métalin-guistiques ordinaires et discours”, Langages n° 154, 2004.
Béguelin, Marie-José. “Étymologie “populaire”, jeux de langage et construction du savoir lexical”, Semen, n° 15, 2002.
Brekle, Herbert. E., La «linguistique populaire» : est-elle un objet possible d’une historiogra-phie de la linguistique?, Archives et docu-ments de la Société d’histoire et d’épistémolo-gie des sciences du langage, n° 5, 1984.
Bourdieu, Pierre. “Vous avez dit «populaire»?”, Actes de la recherche en sciences sociales. Vol. 46, 1983.
Cornelius Castoriadis. L’Institution imaginaire de la société, Paris, Le Seuil, 1975.
Cornelius Castoriadis. L’Imaginaire comme tel, Paris, Hermann, 2007.
Cherta Maria Rosa Torras, Elsa Tragant Mestres , María Luisa Garcia Berme-jo. “Croyances populaires sur l’apprentissage précoce d’une langue étrangère”, Acquisition et interaction en langue étrangère, n° 10, 1997.
Damar, Marie-Ève. “De la polymorphie du pu-risme linguistique sur l’internet”, Langage et société, n° 131, 2010.
Devitt, Michael, Sterelny, Kim. “Linguistics: What‘s Wrong with the Right View”, in Tomberlin J. (ed.), Philosophical Perspec-tives n°3 1989.
Hardy, Stéphane. “Les réflexions métalinguis-tiques des profanes autour du phénomène de l’argot”, Argotica n° 1(5), 2016.
Hoenigswald, H. M. “A Proposal for the Study of Folk-linguistics”, Sociolinguistics: Proceed-ings of the UCLA Sociolinguistic Conference, 1964, ed. by W.Bright, The Hague, Mouton.
Houdebine, Anne-Marie. “De l’imaginaire lin-guistique à l’imaginaire culturel”, La linguis-tique n° 1, vol 51, 2015.
Houdebine, Anne-Marie. L’Imaginaire linguis-tique, Paris, L’Harmattan, 2002.
Karnoouh, Claude. “Prolégomènes philoso-phiques et historiques au savoir folklorique”, Revue des études slaves, tome 61, fascicule 4, 1989.
Korkmaz, Zeynep. Halk Etimolojisi ve Folklor, Türk Dili Üzerine Araştırmalar, İstanbul, TDK Yayınları, 1995.
Lavondès, Henri. “Magie et langage”, L’Homme,, tome 3, n°3, 1963.
Lecolle, Michelle, coord. “Métalangage et expres-sion du sentiment linguistique “profane”, Le Discours et la langue, t. 6.1, 2014
Molino, Jean. “Le nom propre dans la langue”, Langages, n° 66, 1982.
Niedzielski, Nancy A. ve Preston, Dennis R., Folk Linguistics, Berlin: Mouton de Gruyter, 2000.
Orr, John. “L’étymologie populaire”, Revue de linguistique romane, n° 18, 1954.
Paveau, Marie-Anne. “Linguistique populaire et enseignement de la langue: des catégories communes?”, Le français aujourd’hui, n° 151, 2005/4.
Paveau, Marie-Anne. “Les normes perceptives de la linguistique populaire”, Langage et société, n° 119, 2007/1.
Paveau, Marie-Anne. “Les non-linguistes font-ils de la linguistique?”, Pratiques, n° 139-140, 2008.
Preston, Dennis R., “Qu’est-ce que la linguistique populaire? Une question d’importance”, Pra-tiques, n° 139-140, 2008.
Rosier, L, “La circulation des discours à la lu-mière de “l’effacement énonciatif”: l’exemple du discours puriste sur la langue”, Langages n°156, Larousse, 2004.
Schmale, Günter. “Conceptions populaires de la conversation”, Pratiques, n° 139-140, 2008.
Sériot, Patrick, Bulgakova, Elena ve Eržen, Andreja. “La linguistique populaire et les pseudo savants”, Pratiques, n° 139-140, 2008.
Siblot, Paul. “De la signifiance du nom propre”, Cahiers de praxématique, n° 8, 1987.
Stegu, Martin, “Linguistique populaire, lan-guage awareness, linguistique appliquée: interrelations et transitions”, Pratiques, n° 139-140, 2008.
Todorov, Tzvetan. “Discours de la magie”, L’Homme, n°4, tome 13, 1973.
Yaguello, Marina. Hayali Diller, Söylenceler,
Ütopyalar, Fantazmalar, Kuruntular Ve Dil-sel Kurgular, çev. N.K. Sevil, İstanbul : YKY, 2008.