CUMHURİYETİN İLANINDAN GÜNÜMÜZE TÜRKİYE’DE MÜZE EĞİTİMİ: TARİHSEL GELİŞİM VE GELECEK TASARILARI

21. yüzyılda müze, kültür sektöründe yaşanan gelişim ve değişimlerin birincil kaynağı ve kültürün sürdürülebilirliğinin izlendiği bir kurumdur. Geleneksel ve çağdaş yaklaşımlarla işlevlerini çeşitlendiren müzeler yalnızca kültürel mirasın toplanması, korunması, kuşaklararası aktarımı, çağdaş yöntem ve tekniklerle sergilenmesiyle değil, aynı zamanda yaşatılması, yeniden canlandırılarak tanıtılması, çağ-daş eğitim yaklaşımları doğrultusunda kullanılması ve kültürün sürdürülebilirliğini sağlama stratejileri geliştirmek için de önemli kurumlardır. Çağdaş müzecilik işlevleri bağlamında müze eğitiminin temel amacı, toplumda müze kültürü oluşturarak, müzelere eğitim işlevi kazandırmak, müzeye ilişkin bireysel ve toplumsal farkındalığı geliştirmek ve müze eğitimi disiplininin ulusal ve uluslararası bağlamda tanı-nırlığını sağlamaktır. Dünyada müzeciliğin gelişimine paralel olarak Türkiye’de özel ve kamusal müze sayısında ve çeşidinde kayda değer bir artış yaşanmaktadır. Çağdaş müzeciliğin yeni işlevlerle çok sayıda yeni kavramı kullandığı bu dönemde Türkiye müzelerinde eğitim başta olmak üzere toplumsal işlevler ve tanıtım çalışmaları dikkat çekmektedir. Müzelerin tüm öğretim düzeyindeki çocuk ve gençler için öneme sahip eğitsel kaynaklar olduğu 20. yüzyıldan itibaren kültür ve sanat eğitimine ilişkin ulusal ve ulus-lararası alan yazında vurgulanmaktadır. Müzenin Türkiye’de okul dışı bir öğrenme ve öğretme çevresi olarak kabul edilmesi ve kullanımı 20. yüzyılın ilk çeyreğinde başlamış ancak 1990’dan itibaren hız kaza-narak Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Millî Eğitim Bakanlığı’nın resmi çalışmalarında yer bulmuştur. Bu çalışmada Türkiye’de müze eğitiminin tarihini araştırmak ve alanın geleceğine ilişkin tasarıları ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma Cumhuriyet Dönemi ilk yıllar (1923-1960), 1960-2000 yılları arası ve 2000 sonrası dönem alt başlıklarıyla sınırlandırılmış; Türkiye’de müzeciliğin çağdaş işlevlerle uyumu, müze türleriyle eğitim ilişkisi, müzeciliğe ilişkin akademik gelişmelerin müze eğitimine etkisi ve müze eğitiminin eğitim politikaları ve uygulamalarına yansımalarına ilişkin gelecek tasarıları tartışılmıştır.

Museum Education in Turkey from the Proclamation of the Republic to the Present: Historical Development and Future Projections

In 21st century, the museum is the primary source of development and an institution which fol-lows the change in the cultural industry. Museums, diversify their functions through traditional and contemporary approaches, are not only responsible for preservation, conservation and display through contemporary methods and education but also to revitalize and promote cultural heritage in the direc-tion of innovative educational approaches, and to develop strategies to ensure cultural sustainability. In the context of inclusive museological functions, the main purpose of museum education is to estab-lish museum culture in society, to develop individual and social awareness to museum and to provide recognition of museum education. The number and variety of private and public museums in Turkey, has increased notably. The significance of museums in education is emphasized in the national and international literature on culture and arts education since the 20th century. Museum have been used as learning environments in Turkey since 1990 and one of the official areas of cooperation of the Mi-nistry of Culture and Tourism and Ministry of Education. This study purposes to explore the history of museum education in Turkey and to put forward variable proposals on the future of discipline. In this context, the study is limited to the three subtitles: Early years in the Republican Period (1923-1960), the period between 1960-2000 and the period after 2000. Study discusses the future designs of museum education reflecting on education policies and practices the impact of academic developments in the field of museology and compliance with museums of contemporary function in Turkey.

PDF

___

Akmehmet, Tezcan Kadriye. “Müzelerin Eğitim Amaçlı Kullanımı Projesi”. Eğitim ve Müze Semineri. der. Prof. Dr. İnci San. Ankara: Kök Yayıncılık, 2007: 175-188.
Ambrose, Timothy ve Crispin Paine. Museum Basics. London: Routledge, 2012. Amerikan Müzeler Birliği. “Museum Facts” (2017) 23.06.2017
Antikiteler ve Tarihi Eserlerden Derslerde Nasıl İstifade Edileceği Hakkında Andıç. Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı Yayınları, İs-tanbul: Devlet Basımevi, 1935.
Aslanoğlu, İnci. Erken Cumhuriyet Dönemi Mi-marlığı 1923-1938. Ankara: ODTÜ Mimarlık Fakültesi Yayınları, 2001.
Atagök, T. “Türkiye’de Çocuk – Müze İlişkileri-nin Dünü ve Bugünü”. Cumhuriyet ve Çocuk, 2. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirile-ri, der. Bekir Onur. Ankara: Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 1999: 95-101.
Ayas, Nevzat. Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitimi Kuruluşlar ve Tarihçeler. Ankara: MEB Basımevi, 1948.
Bishop, Shannon ve Cheryl Mcallum. “Suppor-ting Parents as Teachers: Foundations of Family Education at the Children’s Museum of Houston”. Journal of Applied Research on Children: Informing Policy for Children at Risk 5 (2014): 20-31.
Bozkuş, Barlas Şeyda. “Kültür ve Sanat İletişi-mi Çerçevesinde Türkiye’de Sanal Müzelerin Gelişimi”, The Journal of Academic Social Science Studies 26 (2014): 329-344.
Canko, M. Dilek. “Bir Arkeoloğun Oyuncak Sev-dası: Musa Baran Oyun ve Oyuncak Müzesi”. Müzeler, Oyunlar, Oyuncaklar ve Çocuk-lar. der. Dilek Maktal Canko. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, 2014: 317-331.
Çıldır, Zekiye. “Türkiye’de Bir Eğitim Ortamı Olarak Müzelerin Kullanımına İlişkin Eği-timciler Tarafından Hazırlanan Raporlar”. Folklor Edebiyat 20 (2014/3): 179-188.
Demir, Sema. Sözel Belleğin Müzede Sergilenişi: İktidarın Nesnesi, Nesnenin İktidarı. İstan-bul: Fanus Kitap, 2017.
Demirdelen, Halil. “Anadolu Medeniyetleri Müzesi Eğitim Etkinlikleri”. Müzebilimin ABC’si. der. Nevra Ertürk ve Hanzade Ural-man. İstanbul: Ege Yayınları, 2012: 209-227.
Demirtaş, Nuray. “Dünyada ve Türkiye’de Gezici Müze Uygulamaları ve Cumhuriyet Treni”. Yayımlanmamış bitirme projesi. Ankara: Ankara Üniversitesi, 2003.
Dewey, John. Türkiye Maarifi Hakkında Rapor. İstanbul Devlet Basımevi (1939) (Erişim Tarihi: 30.05.2017)
Erbay, Fethiye. “Müzecilik Eğitiminin Kırılma Noktası”. SAYED: Kültür ve Sanat Dergisi 2 (2009): 20-23.
Erbay, Fethiye. “Türkiye’de Müzecilik Eğitimi-nin Üniversitelerde Kurumsallaşması”. Milli Eğitim Dergisi 46 (2017): 105-122.
Ersoy, Uğur. “Türk Müzeciliğinde Mevcut Du-rum Analizi” (2016) 25.05.2017 http://cag-dasmuzebilim.ankara.edu.tr/wp-content/ uploads/sites/384/2017/02/Q1. Mevcut -Du-rum-Analizi.pdf>
Eski, Mustafa. Cumhuriyet Dönemi’nde Bir Dev-let Adamı: Mustafa Necati. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1999.
Etike, Serap. Sanat Eğitimi Yazıları. Ankara: İlke Kitabevi Yayınları, 1995.
Falk, John ve Lynn Dierking. Lessons Without Limit: How Free-choice Learning is Trans-
forming Education. Walnut Creek, CA: Alta-Mira Press, 2002.
Gaskins, Suzanne. “Çocuklar için Bir Öğrenme Çevresi Olarak Müzeler (Museums as Lar-ning Environment for Children)”. Çocuk ve Çevre(si). der. Eylem Gökçe Türk. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araş-tırma ve Uygulama Merkezi Yayınları, 2017:111-137.
Gerçek, Ferruh. Türk Müzeciliği. Ankara. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları Başvuru Kitap-ları Dizisi, 1999.
Hollanda Müzeler Birliği-DSP-GROEP “More Than Worth It. The Social Significance of Museums” (2011) 23.09.2017
İlhan, Çakır Ayşe ve diğer. “Museum Training Programme in Turkey: Story of Friendship Train and Children’s Education Rooms in the Museums”. Creative Education 5 (2014): 1725-1732.
İpek, Önder ve Meral Yılmaz (2015). “Çorum Müzesi Müze Eğitimi Çalışmaları”. 5. Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Der. Önder İpek. Çorum: Çorum Va-liliği Yayınları, 2015:1-10.
Johnson, Anna. “Museum Education and Muse-um Educators in the Museum”. Educator’s Manual: Educators Share Successful Tech-niques. eds. Anna Johnson, Kimberly A. Hu-ber, Nancy Cutler, Melissa Bingmann, Tim Grove. United Kingdom: Alta Mira Press, 2009: 7-15.
Kubat, Zahid Ömer (2012). “Sanal Müze Ara yüz Tasarımı (Ressam Ahmet Yakupoğlu Sanal Müze Uygulaması)”. Yayımlanmamış yük-sek lisans tezi. Kütahya: T.C. Dumlupınar Üniversitesi.
Labeskind, Daniel. Lineage: the Architecture of Daniel Labeskind. Melbourne: Royal Melbo-urne Institute of Technology and National Gallery of Melbourne. 1999.
Mercin, Levent. “Kültür ve Sanat Değerlerinin Yaşatılmasında Müzelerin Rolü”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 2 (2003): 106-114.
Millî Eğitim Bakanlığı Okul Müzeleri Yönerge-si (1986) (Erişim Tarihi: 01.06.2016)
Oğuz, M. Öcal. “Somut Olmayan Kültürel Mira-sın Korunması ve Halkbilimi”, II. Halkbilimi Sempozyumu Halkbiliminde Ergenlik ve Erginlik Olgusu Bildiriler Kitabı, der. Öcal M. Oğuz. Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Yayınları, 2006:1. Onur, Bekir. Çağdaş Müze, Eğitim ve Gelişim: Müze Psikolojisine Giriş. Ankara: İmge Kita-bevi Yayınları, 2012.
Orr, Noreen. “Museum Volunteering: Heritage is Serious Leisure”. International Journal of Heritage Studies, 12 (2006): 194-210.
Özünel, Ö., Evrim. Camekândan Canlı Perfor-mansa Somut Olmayan Kültürel Miras ve Müzeler. Somut Olmayan Kültürel Mirasın
Geleceği: Türkiye Deneyimi. der. Öcal Oğuz, Evrim Ölçer Özünel, Selcan Gürçayır Teke. Ankara: UNESCO Türkiye Milli Komisyonu, 2012: 65-71.
Sandell, Richard ve Nightingale, Eithne. Muse-ums, Equality and Social Justice. Routledge: London and New York, 2012.
Simon, Nina. The Participatory Museum. US: Museum 2.0, 2014.
Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi (2003) Fr. Çev.: M. Öcal Oğuz, İng. Çev: Yeliz Özay, Düz.: Pulat Tacar. 15.10.2017
Şimşek, Muzaffer. “Denetim Tebliğlerine Göre Okullarda Müzecilik Eğitimi”, Yaşadıkça Eğitim 30 (2016): 21-30.
Üçüncü Kültür Şurası Raporu (2017) 01.05.2017
Üstünipek, Mehmet. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Çağdaş Türk Sanatında Sergiler,1850- 1950. İstanbul: Artes Yayınları, 2007.
Yılmaz, Ahmet. “İlköğretim Okulları Seçmeli Halk Kültürü Dersi Öğretim Programlarının Sınıflar Düzeyinde Karşılaştırılması”. Milli Folklor 93 (2012): 112-124.