CÖNK İMLÂSI

Bu makalenin amacı, halk edebiyatı ve halk biliminin vazgeçilmez kaynakları arasında yer alan cönklerin, standart yazıldığı varsayılan klasik metinler karşısındaki imlâ kullanımını belirlemek ve değerlendirmektir. Standart bir imlâ ile kaleme alınan eserler, imlâ bakımından daha az hatalı örnekler barındırırlar. Söz konusu metinler ile karşılaştırıldığında, cönklerde daha fazla imlâ yanlışı bulunma olasılığı yüksektir. Bununla birlikte, cönkleri karalama defterleri gibi görmek de bu metinler için oldukça ağır bir hükümdür. Cönklerin tamamının yazım yanlışları ile dolu olduğunu söylemek de mümkün değildir. Bir kere imlâ yanlışı oranı cönkten cönke değişiklik gösterir. Kimi cönkler, standart yazım bakımından mecmualardan farksızdır. Hatta kimi cönklerin müzeye konulacak kadar güzel ve doğru yazı ile kaleme alındığı da görülmektedir. Aslında cönkleri okumak mecmualara göre daha kolaydır. Buna mukabil cönklerin okunmasındaki güçlükler, standart imladaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Eski yazılı metinlerde müstensihin aldığı eğitimin, özellikle yazı eğitiminin, metnin imlâsına yansıyacağı muhakkaktır. Bu standart yanlışların tespiti, o metni okumada kolaylık da sağlayacaktır

Cönk Ortography

This article aims to determine and assess the usage of spelling in cönks, which are indespensable sources for folk literature and folklore, with regard to classical texts, that are thought to be written in standard ortography. The literary works in standard ortographies have less mistakes in spelling. It is a fact that the probability for a cönk to have more spellling mistakes is higher than a classical text. Nonetheless it is also a mistake to consider cönks as some kind of drafts. It is impossible to claim that all cönks are full of spelling mistakes. The percentage of mistakes from a cönk to another changes considerably. Some cönks aren't so different from mecmuas in regard to standard spelling. Moreover some cönks were written so beautifully and correctly that they are kept in museums. In fact it is easier to read a cönk than reading a mecmua. The difficulties about reading a cönk originates from the differences in the standard ortography as well. It is certain that the education that a scribe had on spelling reflects on the spelling of the text. The determination of the standard mistakes will be useful at reading that text

___

  • Aksoyak, İ. Hakkı. "Gelibolulu Mustafa Âlî'nin "Dölek" Redifli Gazeli ve "Dölek" Kelimesi Üzerine", Milli Folklor. Ankara 2005, S. 65, 46-48.
  • Aksoyak, İ. Hakkı. Osmanlı Türkçesi Okuma Ki- tabı. Ankara 2016, 11. Baskı.
  • Aksoyak, İ. Hakkı. "Hafız Divanı'ndaki İlk Bey- tin Osmanlı Edebiyatına Etkisi", Söylenme- miş Sözler. Ankara 2016, 11-15.
  • Arslan, Mehmet. Türk Edebiyatı'nda Sûrnâmeler. Âlî, Câmiü'l-Buhûr Der-Mecâlis-i Sûr. Anka- ra 1999.
  • Bağcı, Serpil. "Kitap Sanatları ve Mustafa Âlî", Gelibolulu Mustafa Âlî Çalıştayı Bildirileri. Ankara 2013, 27-43.
  • Cumbur, Müjgân. "Folklor Araştırmalarında Cönklerin Yeri", I. Uluslararası Türk Folklo- ru Semineri Bildirileri. Ankara 1974.
  • Cumbur, Müjgân-Dursun Kaya-Niyazi Ünver. Milli Kütüphane Yazmalar Katalogu VII: Cönkler, Ankara 2002.
  • Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatı Araştırmaları I. Ankara 1997, 2. Baskı.
  • Elçin, Şükrü. Halk Edebiyatına Giriş. Ankara 2001, 7. Baskı.
  • Gökyay, Orhan Şaik. "Cönk maddesi", Türkiye Diyanet Vakfı, İslam Ansiklopedisi, 1993.
  • Gökyay, Orhan Şaik. "Cönkler Üzerine", Seçme Makaleler 1, Eski, Yeni ve Ötesi. İstanbul.