Gözde URAL, Gülümser GÜLTEKİN AKDUMAN, Merve ŞEPİTCİ SARIBAŞ

Okul Öncesi Çocuklarının Akran Zorbalığına Maruz Kalma Düzeylerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi

Araştırmanın amacı; cinsiyetin, yaşın, kardeş sayısının, ebeveynlerin yaşlarının, öğ- renim durumlarının, mesleklerinin ve aile türünün okul öncesi çocukların akran zor- balığına maruz kalma düzeylerini etkileyip etkilemediğini ortaya koymaktır. Bu bağ- lamda çalışmanın örneklem grubunu, 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Ağrı ilinin Patnos ilçesinde yer alan 48 ay üzeri 155 okul öncesi çocuğu oluşturmuştur. Çalış- mada veri toplama araçları olarak “Kişisel Bilgi Formu” ve “Akran Şiddetine Maruz Kalma Ölçeği” kullanılmıştır. Bu ölçme araçları ile toplanan veriler, SPSS progra- mında bağımsız değişkenlerin kategori sayısına göre analiz edilmiştir. Veriler, bağım- sız örneklemler için t Testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılarak değerlendirmeye alınmıştır. Araştırmanın sonucunda, çocukların akran zorbalığına maruz kalma düzeylerinin çocuğun aile yapısına ve babanın öğrenim durumuna göre anlamlı dü- zeyde farklılık gösterdiği; çocuğun cinsiyetine, yaşına ve kardeş sayısına, annelerin öğrenim durumlarına, anne-babaların mesleklerine ve yaşlarına göre anlamlı bir fark- lılık göstermediği ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda, öğretmenler tarafından aile eğitim etkinlikleriyle ebeveynlere akran zorbalığı ve zorbalığı engelleme yöntemleri konu- sunda bilgiler verilebilir. Öğretmenler, programlarında akran zorbalığını engelleyebi- lecek etkinliklere, çalışmalara ve oyunlara da yer verebilirler. Ayrıca benzer çalışma- lar, araştırmacılar tarafından farklı özelliklerdeki örneklem gruplarıyla farklı şehir- lerde de yapılabilir.

Investigation of Pre-school Children Peer Bullying Exposure Levels According to Some Variables

Purpose of the research; the aim of this study is to reveal whether gen- der, age, number of siblings, parents’ age, education level, occupation and family type affect the level of exposure to peer bullying of pre- school children. In this context, the sample group of the study consisted of 155 pre-school children over 48 months old in Patnos district of Ağrı province in the 2017-2018 academic year. “Personal Information Form” and “Peer Victimization Scale” were used as data collection tools in the study. The data collected with these measurement tools were analyzed in the SPSS program according to the number of categories of the independent variables. Data were evaluated using t Test for inde- pendent samples and one-way analysis of variance. As a result of the research, it was found that the level of exposure to peer bullying of chil- dren differed significantly according to the family structure of the child and the educational status of the father; it has been found that there is no significant difference according to the gender, age and number of siblings of the child, the education level of the mothers, the professions and ages of the parents. In this context, parents can be informed about peer bullying and methods of preventing bullying through family edu- cation activities by teachers. Teachers can also include activities, stud- ies and games that can prevent peer bullying in their programs. In addi- tion, similar studies can be carried out by researchers in different cities with sample groups with different characteristics.

PDF

___

Aslan, Ö. M. (2013). Anaokuluna devam eden çocukların oyun davranışları ve oyun- larında ortaya çıkan zorbalık davranışlarının incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Atış-Akyol, N. ve Akman, B. (2018). Öğretmenlerin akran zorbalığına ilişkin görüş- leri ve zorbalıkla baş etme stratejileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 439-459.
Bakırcıoğlu, R. (2002). Çocuk ruh sağlığı ve uyum bozuklukları. Ankara: Anı.
Baumeister, A. L., Storch, E. A. ve Gefken, G. R. (2008). Peer victimization in child- ren with learning disabilities. Child Adolescent Social Work Journal, 25, 11- 23.
Chapell, M. S., Hasselman, S. L., Kitchin, T., Lomon, S. N., MacIver, K. W. ve Sa- rullo, P. L. (2006). Bullying in elementary school, high school and college. Adolescence, 41(164), 633-647.
Çevirgen, B. D. (2018). Geleneksel akran zorbalığı, sanal zorbalık ve ebeveyn izle- mesinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Çıngı, H. (2009). Örnekleme kuramı. Ankara: Bizim Büro.
Çolak, R. (2020). Ortaokul öğrencilerinde akran zorbalığının demografik değişken- lere göre yordanması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yakın Doğu Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Davidson, L. M. ve Demaray, M. K. (2007). Social support as a moderator between victimization and internalizing-externalizing distress from bullying. School Psychology Review, 36(3), 383-405.
Doğan, A. (2010). Ekolojik sistemler kuramı çerçevesinde akran zorbalığının incelen- mesi. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(3), 149-162.
Eliot, M. (1992). Bullying-a practical guide to coping for schools. Essex: Longman.
Eslea, M. ve Smith, P. K. (2000). Pupil and parent attitudes towards bullying in pri- mary Schools. European Journal of Psychology of Education, 15(2), 207-219.
George, D. ve Mallery, P. (2003). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Allyn & Bacon.
Griezel, L., Finger, L. R., Bodkin-Anderws, G. H., Craven, R. G. ve Yeung, A. S. (2012). Uncovering the structure of and gender and development differences in cyber bullying. The Journal of Educational Research, 105(6), 445-455.
Gülay, H. (2008). 5-6 yaş çocuklarına yönelik akran ilişkileri ölçeklerinin geçerlik güvenirlik çalışmaları ve akran ilişkilerinin çeşitli değişkenler açısından ince- lenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Gülay-Ogelman, H. ve Erten-Sarıkaya, H. (2016). Beş yaş çocuklarının akran şidde- tine maruz kalma ve akran şiddetini uygulama düzeylerinin izlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 187-203.
Gülay-Ogelman, H., Körükçü, Ö., Erten-Sarıkaya, H., Güngör, H. ve Ersan C. (2015). Ladd ve Profilet Çocuk Davranış Ölçeği, Akran Şiddetine Maruz Kalma Öl- çeği ve Resimli Sosyometri Ölçeği’nin dört yaş Türk çocukları için geçerlik güvenirlik çalışmaları. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 109-129.
Gültekin-Akduman, G. (2007). Suça karışan 12-15 yaş grubundakı̇ çocuklarda akran istismarı ve kendilik algısının karşılaştırmalı olarak incelenmesı̇ . Yayımlan- mamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Gültekin-Akduman, G. (2010). 7-14 yaş grubu çocuklarda akran istismarı ve kendi çözüm önerileri. Kuramsal Eğitimbilim, 3(2), 13-26.
Hawker, D. ve Boulton, M. J. (2000). Twenty years’ research on peer victimization and psychosocial maladjustment: A meta-analytic review of cross-sectional studies. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 41(4), 441-455.
Hoertel, N., Strat, Y. L., Lavaud, P. ve Limosin, F. (2011). Gender effects in bullying: Results from a national sample. Psychiatry Research, 200(3), 921-927.
Hortaçsu, N. (1991). Sosyo-ekonomik düzey, yaş ve cinsiyet ile benlik kavramı iliş- kisi. B. Dikeçligil ve A. Çiğdem, (Ed.), Aile yazıları III, birey, kişilik ve toplum içinde (417-425). Ankara: MN Ofset.
İkiz, S. ve Öztürk-Samur, A. (2016). Okul öncesı̇ dönem çocuklarında fiziksel ve iliş- kisel saldırganlığın ebeveyn tutumları açısından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35), 159-175.
Karamuk, A. (2015). 10-13 yaş grubu çocuklarının empati düzeyinin incelenmesi. Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti- tüsü.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi (24. baskı). Ankara: Nobel.
Kochenderfer-Ladd, B. ve Wardrop, S. L. (2001). Chnonicity and instability of child- ren’s peer victimization experiences as predictors of loneliness and social stis- faction trajectories. Child Development, 72(1), 134-151.
Larson, J. ve Lochman, J. E. (2002). Helping school children cope with anger. A cog- nitive-behavioral intervention. New York: The Guilford.
Mulis, A. K. ve Mulis, R. L. (1992). Cross sectional and longitudional comparisons of adolescent self esteem. Adolescence, 27(105), 15-17.
Nalbant, A. (1993). 15-22 yaşları arasında bulunan ıslahevindeki, gözetim altındaki ve suç işlememiş gençlerin benlik saygısı ve yaşam doyum düzeylerinin karşı- laştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Ogelman, H. G. (2016). Beş yaş çocuklarının akran şiddetine maruz kalma ve akran şiddetini uygulama düzeylerinin izlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37, 187-203.
Özbey, S. ve Alisinanoğlu, F. (2009). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60- 72 aylık çocukların problem davranışlarının bazı değişkenlere göre incelen- mesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 493-516.
Özdemir, A. N. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının akran şiddetine maruz kalma düzeyi, mizaç tarzı ve empatik becerilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yük- sek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Enstitüsü.
Özdemir, A. N., Gültekin-Akduman, G. ve Gündüz, A. (2018). Okul öncesi dönem çocukların akran şiddetine maruz kalma düzeylerinin çeşitli ailesel özellikler açısından incelenmesi. A. Solak (Ed.), Aile eksenli şiddet ve doğurduğu sosyal travmalar içinde (61-83). Ankara: Hegem.
Özdemir, A. N., Gültekin-Akduman, G. ve Gündüz, A. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının akran şiddetine maruz kalma düzeyleri ve empatik becerileri iliş- kisi üzerine bir inceleme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(64), 600-604.
Pektane-Gülmez, A., Gültekin-Akduman, G. ve Gündüz, A. (2019). Okul öncesi dö- nem çocuklarının annelerinin duygusal zekâ düzeyleri ile çocuklarının akran zorbalığı düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştır- malar Dergisi, 12(64), 605-611.
Perren, S., Stadelmann, S. ve von Klitzing, K. (2009). Child and family characteristics as risk factors for peer victimization in kindergarten. Schweizerische Zeitsch- rift für Bildungswissenschaften, 31(1), 13-32.
Rigby, K. (1994). Psycho-social functioning in families of Australian adolescent school children involved in bully/victim problems. Journal of Family Therapy, 16(2), 173-189.
Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniver- sitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 195-216.
Seals, D. ve Young, J. (2003). Bullying and victimization: Prevalence and relationship to gender, grade level, ethnicity, self-esteem and depression. Adolescence, 38(152), 736-747.
Smith, P. K., Cowie, H. ve Blades, M. (2005). Understanding children’s development. USA: Blackwell Publishing
Şengönül, T. (2013). Sosyal sınıfın boyutları olarak gelirin, eğitimin ve mesleğin ai- lelerdeki sosyalleştirme-eğitim süreçlerine etkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(167), 128-143.
Tippett, N. ve Wolke, D. (2014). Socioeconomic status and bullying: A meta-analysis. American Public Helath Association, 104(6), 48-59.
Uluyurt, F. (2012). Bazı değişkenlere göre okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş grubu çocuklarının akran ilişkileri. Yayımlanmamış yüksek li- sans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uysal, H. (2011). Okul öncesi dönemde görülen akran zorbalığının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversi- tesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yalçıntaş-Sezgin, E. (2018). Okulöncesi öğretmenlerin akran zorbalığı ilişkin algı ve görüşleri: Zorbalık davranışları tespitleri, zorbalık davranışları karşısında uy- guladıkları stratejiler ve aldıkları önlemler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü, 33, 85-104.
Yeh, E. A. J. (2006). Preschool children’s and teachers’ behavioral responses to phy- sical and relational peer victimization: A short term longitudinal study. Ya- yımlanmamış doktora tezi, University of Minnesota.
Yüce, G. (2015). Okulöncesi eğitime devam eden özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların akran ilişkileri ve akran şiddetine maruz kalma düzeyle- rinin belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.