Hatice ÖZASLAN, Melek BABA ÖZTÜRK

Çocukları İlkokula Başlayan Ebeveynlerin Okula Hazırbulunuşluk ve Okula Uyum Süreci Hakkındaki Görüşleri

Bu araştırmada çocukları ilkokula başlayan ebeveynlerin okula hazırbulunuşluk ve okula uyum süreci hakkındaki görüşlerini belirlemek amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji desenine örnek teşkil eden araştırmaya, 2018-2019 eği- tim öğretim yılında çocuğu ilkokula başlamış 20 ebeveyn katılmıştır. Katılımcıların belirlenmesinde amaçlı örnekleme yöntemlerinden homojen örnekleme kullanılmış- tır. Araştırma verileri araştırmacılar tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış gö- rüşme formuyla elde edilmiştir. Veriler yüz yüze görüşme tekniğiyle toplanmış ve içerik analizi yoluyla çözümlenmiştir. Araştırma bulguları, okula hazırbulunuşluk ve okula uyum süreci olmak üzere iki ana tema altında toplanmıştır. Araştırma sonuçları ebeveynlerin hazırbulunuşluğu farklı gelişim alanlarına vurgu yapacak şekilde tanım- ladıklarını ve çoğunluğunun sosyal-duygusal gelişim alanını öne çıkaran açıklamalar yaptıklarını ortaya koymuştur. Ebeveynler ilkokula başlayacak çocukların özellikleri hakkında beş ayrı kategoride toplanan çok sayıda beceri ve yeterlilikten söz etmekle birlikte sosyal-duygusal gelişim alanı ile öz bakım becerilerini daha çok vurgulamış- lardır. Ebeveynlerin çocuklarının okula uyum süreçleri hakkındaki görüşleri incelen- diğinde ise bu süreçte çocuklarında olumlu ve olumsuz pek çok davranış gözlemle- diklerini belirtmişlerdir. Okul yönetimi ve öğretmenlerin çocuklarının okula uyumla- rını sağlamaya yönelik farklı çalışmalar yaptıklarından söz etmiş ve bu sürecin sağlıklı atlatılabilmesi için okul-aile iş birliğinin önemini vurgulamışlardır. Elde edilen bul- gular literatür ışığında tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

The Opinions of Parents Regarding the School Readiness and School Adjustment Process of Their Children Who Start Primary School

In this study, it was aimed to determine the opinions of parents regard- ing the school readiness and school adjustment process of their children who start primary school. 20 parents whose children started primary school in the 2018-2019 academic year participated in the study, which sets an example for the phenomenology pattern, one of the qualitative research methods. Homogeneous sampling, one of the purposeful sam- pling methods, was used in determining the participants. Research data were obtained through a semi-structured interview form developed by the researchers. The data were collected using face-to-face interview technique and analyzed by content analysis method. The research find- ings are presented under two main themes as school readiness and school adjustment process. Research results reveal that parents define readiness in a way that emphasizes different developmental areas and most of them make explanations that emphasize the social-emotional development area. Although the parents talked about the characteristics of the children who will start primary school, many skills and compe- tencies gathered in five separate categories, they emphasized the social- emotional development area and self-care skills more. When the opin- ions of parents about their children’s adaptation to school processes were examined, they stated that they observed many positive and neg- ative behaviors in their children during this process. They mentioned that school management and teachers are doing different activities to ensure their children’s adaptation to school and emphasized the im- portance of school-family cooperation in order to overcome this process in a healthy way. The findings were discussed in the light of the litera- ture and various suggestions were made.

PDF

___

Ahmetoğlu, E., Ercan, Z. G. ve Aral, N. (2011). Annelerin okul öncesi eğitime devam eden çocuklarının okul olgunluğu hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. 2nd In- ternational Conference on New Trends in Education and Their Implications
içinde (s.1158-1167). Uluslararası Antalya Üniversitesi ve Akdeniz Üniversi- tesi.
Akşin-Yavuz, E. (2019). İlkokula hazırbulunuşlukta aile, öğretmen ve okul ne yap- malı? Ö. Polat, (Ed.), Adım adım ilkokula başlamak okula uyum ve erken okur- yazarlık eğitimi içinde (109-140). Ankara: Anı.
Ateş, E. Ş. (2016). Sınıf öğretmenlerinin ilkokul 1. sınıfa devam eden öğrencilerin okula uyumlarına ilişkin görüşleri (Ankara ili Çubuk ilçesi örneği). Yayımlan- mamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Ayten, M. (2019). 1. sınıf öğrencilerinin sahip olmaları gereken yeterliliklerin sınıf öğretmenleri ve ebeveynlerin görüşleri çerçevesinde değerlendirilmesi. Tur- kish Studies, 14(4), 2089-2116.
Bağçeli-Kahraman, P. (2020). Yaşamın ilk yıllarında okula uyumu etkileyen unsurlar. H. G. Ogelman, (Ed.), Yaşamın ilk yıllarında okula uyum içinde (39-73). An- kara: Eğiten Kitap.
Baştuğ, M. ve Hiğde, A. (2020). İlkokul dönemi, temel özellikleri, ilkokul 1. sınıf programı. Ö. Polat, (Ed.), Adım adım ilkokula başlamak okula uyum ve erken okuryazarlık eğitimi içinde (83-107). Ankara: Anı.
Baughan, C. C. (2012). An examination of predictive factors related to school adjust- ment for children with disabilities transtioning into formal settings. Yayımlan- mamış doktora tezi, The Graduate School of Clemson University.
Bay, N. D. ve Şimşek-Çetin, Ö. (2014). Anasınıfından ilkokula geçişte yaşanan so- runlar ve çözüm önerileri. The Journal of Academic Social Science Studies, 7(7), 163-190.
Boz, M. (2004). Altı yaş çocuklarının okula hazırbulunuşluk düzeylerinin veli ve öğ- retmen görüşleri yönünden incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Brooks-Gunn, J., Berlin, L. J. ve Fuligni, A. S. (2000). Early childhood intervention programs: What about the family? J. P. Shonkoff ve S. J. Meisels, (Ed.), Hand- book of early childhood intervention içinde (549-588). New York: Cambridge University Press. Doi: 10.1017/CBO9780511529320.026
Buldu, M. ve Er, S. (2016). Okula hazırbulunuşluk ve okula başlama yaşı: Türk öğ- retmen ve ailelerin yeni eğitim politikası üzerine görüş ve deneyimleri. Eğitim ve Bilim, 41(187), 97-114.
Chan, W. L. (2010). The transition from kindergarten to primary school, as experien- ced by teachers, parents and children in Hong Kong. Early Child Development and Care, 180(7), 973-993.
Commodari, E. (2012). Preschool teacher attachment, school readiness and risk of learning difficulties. Early Childhood Research Quarterly, 28(1), 123-133.
Correia, K. ve Marques Pinto, A. (2016). Adaptation in the transition to school: pers- pectives of parents, preschool and primary school teachers. Educational Rese- arch, 58(3), 247-264.
Çeliktürk-Sezgin, Z. (2020). İlkokul birinci sınıf çocuklarının velisi olmak: Heyecan ve endişeyi dengeleyebilmek. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8(1), 1-17.
Çökük, K. (2019). Farklı yaşlarda ilkokula başlayan öğrencilerin okula hazırbulu- nuşluk ve uyum sorunları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Demirtaş-Zorbaz, S. (2016). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyumu: Bir mo- del testi. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Dinç, B. (2013). Okul öncesi eğitimden ilköğretime geçiş ve okul olgunluğu. F. Ali- sinanoğlu, (Ed.), İlköğretime hazırlık ve ilköğretim programları içinde (89- 116). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Dockett, S. ve Perry, B. (2002, Nisan). Beliefs and expectations of parents, prior-to- school educators and school teachers as children start school. Annual Confe- rence of Australian Association for Research in Education’da sunulan bildiri. http://www.leeds.ac.uk/educol/documents/00003324.html
Entwisle, D. R., Alexander, K. L. ve Olsen, L. S. (2005). First grade and educational attainment by age 22: A new story. American Journal of Sociology, 110(5), 1458-1502.
Erkan, S. (2011). Farklı sosyoekonomik düzeydeki ilköğretim birinci sınıf öğrencile- rinin okula hazırbulunuşluklarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 186-197.
Forget-Dubois, N., Lemelin, J. P., Boivin, M., Dionne, G., Seguin, J. R., Vitaro, F. ve Tremblay, R. E. (2007). Predicting early school achievement with the EDI: A longitudinal population-based study. Early Education and Development, 18(3), 405-426.
Gedik, S. (2015). Öğretmen algılarına göre 60-66 aylık çocuklarda okula uyumun incelenmesi (Fatih ilçesi örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gülay-Ogelman, H. ve Erten-Sarıkaya, H. (2013). Okul öncesi eğitimi almış çocukla- rın okula uyum düzeylerinin 5 ve 6 yaşta incelenmesi: İki yıllık boylamsal ça- lışma. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(7), 417-434.
Güler, T. (2018). Okul öncesi eğitimden ilköğretime geçiş. İ. H. Diken, (Ed.), Erken çocukluk eğitimi içinde (459-480). Ankara: Pegem.
Işıkoğlu-Erdoğan, N. ve Şimşek, Z. C. (2014). Birinci sınıfa başlayan çocukların, ve- lilerin ve öğretmenlerin okula uyumlarının incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 3(2), 62-70.
Kochhar-Bryant, C. A. (2008). Collaboration and system coordination for students with special needs. Upper Saddle River, N.J: Pearson Merrill Prentice Hall.
Koçyiğit, S. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğretmenlerinin ve ebeveynlerin görüşleri ışığında okula hazır bulunuşluk olgusu ve okul öncesi eğitime ilişkin sonuçları. Yayımlanmamış doktora tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koçyiğit, S. ve Saban, A. (2014). Birinci sınıf öğretmenlerinin ve ebeveynlerin gö- rüşlerine göre okula hazır bulunuşluk. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(3), 322-341.
Köksal-Akyol, A. (2019, Ekim). Okul yaşamına ve okul süreçlerine uyum. 30. Ulus- lararası Eğitimde Yaratıcı Drama Kongresi’nde sunulan bildiri, Adana. https://dramacongress2019.cu.edu.tr
Kwong, C. L. Y. (2006). Taiwanese parents’ and kindergarten teachers’ expectations for children’s school readiness skills, Unpublished PhD Thesis, University of Alabama. ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (UMI No: 3253058)
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: desen ve uygulama için bir rehber (3. baskı- dan Çeviri). (S. Turan, Çev. Ed.). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. (Orijinal ça- lışma basım tarihi 2009)
Miclea, M. ve Mihalca, L. (2007). A computerized platform for the assessment of school readiness. Romanian Association for Cognitive Science, 1, 83-90.
Oktay, A. (2018). Çocuğun yaşamında okul, okula hazırbulunuşluk, hazırbulunuşluğu etkileyen temel faktörler ve ilkokula hazırlığın boyutları. A. Oktay, (Ed.), İl- köğretime hazırlık ve ilköğretim programları okula uyum ve erken okuryazar- lık eğitimi içinde (1-22). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Oktay, A. ve Unutkan, Ö. P. (2003). İlköğretime hazır oluş ve okul öncesi eğitimle karşılaştırılması. M. Sevinç, (Ed.), Erken çocuklukta gelişim ve eğitimde yeni yaklaşımlar içinde (145-155). Ankara: Morpa Kültür Yayınları.
Özaslan, H. (2020). Okula hazırbulunuşluk ve ilkokula hazırlık. G. Uludağ ve T. Dur- muş, (Ed.), Erken okuryazarlık eğitimi içinde (1-24). Ankara: Nobel.
Polat, Ö. ve Atış-Akyol, N. (2019). Okula uyum ve ilkokula hazırbulunuşluk. Ö. Po- lat, (Ed.), Adım adım ilkokula başlamak okula uyum ve erken okuryazarlık eği- timi içinde (1-30). Ankara: Anı.
Sarp, N. (1995). Öğretmenlerin ilkokula başlayan çocuklarda gözledikleri sorunlar ve bu sorunlara yaklaşımları. Kriz Dergisi, 3(1-2), 129-132.
Skeete, T. D. (2006). School readiness and assessment of young children: implicati- ons for policy and practice, Unpublished PhD Thesis, The University of Texas. ProQuest Dissertations and Theses veri tabanından erişildi. (UMI No: 3217352).
Taşçı, N. ve Dikici-Sığırtmaç, A. (2014). Okula uyum haftasının okul öncesi öğret- menleri ve sınıf öğretmenleri açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 202, 101-116.
Teymurlu, C. (2019). İlkokul öğrencilerinin okula uyumu ve yaşadıkları sorunlarla ilgili veli ve öğretmen görüşleri üzerine bir olgubilim çalışması. Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
Topçu, Z. (2012). Okul öncesi eğitimin ilköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum ve Türkçe dil becerilerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ha- cettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
UNICEF. (2012). School readiness: a conceptual framework. New York: United Na- tions Children’s Fund.
Ülkü, B. (2007). Anasınıfı ve ilköğretim 1. sınıfa devam eden çocukların velileri ve öğretmenlerinin çocukların okul olgunluğu hakkındaki görüşlerinin incelen- mesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilim- ler Enstitüsü.
Yazıcı, D. N., Nazik-Kumbasar, A. ve Akman, B. (2017). Ailelerin gözünden okul öncesinden ilkokula geçişte yaşanan güçlükler ve çözüm önerileri. Ö. Demirel ve S. Dinçer, (Ed.), Eğitimde yenilikler ve nitelik arayışı içinde (447-458). An- kara: Pegem Akademi.
Yeşil, D. (2008). Okul öncesi eğitim almış ve almamış öğrencilerin okula uyumlarının karşılaştırılması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yeşil-Dağlı, Ü. (2012). Çocukları okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden velile- rin ilkokula hazırbulunuşluk ile ilgili görüşleri. Ekev Akademi Dergisi, 52, 231- 243.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. An- kara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım-Hacıibrahimoğlu, B. (2017). Erken çocukluk döneminde geçiş ve geçiş sü- reci. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 14-36.
Yılmaz, N. (2019). İlkokul birinci sınıfa başlayan öğrencilere uygulanan okula uyum haftası ve uyumu etkileyen faktörlere ilişkin öğretmen görüşleri. Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ensti- tüsü.
Yoleri, S. ve Tanış, H. M. (2014). İlkokul birinci sınıf öğrencilerinin okula uyum dü- zeylerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi. Karabük Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 130-141.