Engelli Çalışanların İşyeri ve İşverenine Yönelik Görüşlerinin İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı, engelli çalışanların iş yeri ve işverenine yönelik görüşlerini belirlemektir. Engelli çalışanların işverenlere yönelik görüşlerinin belirlenmesinde ni- tel araştırma modeli kullanılmıştır. Araştırma örneklemini Konya ili Selçuklu, Meram ve Ereğli ilçelerinde özel sektörde ve devlet kurumundaki 26 iş yerindeki 35 engelli çalışan oluşturmaktadır. Engelli çalışanların görüşleri yarı yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla alınmış ve nitel-betimsel içerik analizleri yapılmıştır. Araştırma so- nunda on dört engelli çalışan işverenlerin sorunlara yaklaşımı konusunda işverenlerin işlerle ilgili olarak görev paylaşımı yaptıklarını, iş yükünü azalttıklarını, öğrenme sü- resi tanıdıklarını, işin öğretimini yaptıklarını ifade etmişlerdir. Beş engelli çalışan ise işverenlerin iş yerinde kendilerine sormadan işler verdiklerini, görev dağılımında adil davranmadıklarını, işleri tek başına yaptıklarını ya da işverenlerin, kendilerinin sahip olduğu yeterlilikler, engel türü ve seviyeleri dışında işler verdiklerini dile getirmişler- dir. Araştırma sonuçları doğrultusunda engelli bireylerle ilgili okuldan iş hayatına geçiş sürecine yönelik geçiş dönemi programları düzenlenmesi önerilebilir.

Examining Views of Employees with Disability on Working Areas and on Employers

The purpose of this study is to examine views of employees with disa- bilities (EWDs) on their workplaces and employers. Qualitative re- search method was used to examine the views of EWDs about their em- ployers. Research sample includes 35 EWDs in 26 businesses, in Selçuklu, Meram and Ereğli districts of Konya Province. Opinions of EWDs were collected with semi-structured interview forms and quan- titative-descriptive analyses were performed. By the end of the study, fourteen of the EWDs indicated that their employers, in their approach to problems, performed a fair division of labor, decreased EWDs’ work- load, provided a learning period and taught EWDs about the job. Alt- hough, five of the EWDs mentioned that their employers assigned jobs to them without consulting them and did not perform a fair division of labor; EWDs performed their duties by themselves or their employers assigned them jobs outside of their capabilities, disability types and lev- els. We may recommend organization of transition programs which aims transition of individuals with disabilities from school to profes- sional life.

PDF

___

Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2011). İşgücü piyasasının özürlüler açısından analizi. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. https://ailevecalisma.gov.tr/media/5816/isgucu-tam-metin-turkce.pdf.
Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2015). Kamuda engelli istihdamının analizi. Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/5649/kamuda-engelli-istihdaminin- analizi-son.pdf
Anıl, A. (2019). İşverenlerin engellilere yönelik tutumları ile engelli çalışanların ça- lışma alanına yönelik görüşlerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Arslan, H. ve Altıntaş, G. (2014). Engellilerin çalışma yaşamına katılımını arttırarak toplumla kaynaşmalarını sağlamayı hedefleyen bir model önerisi. Çankırı Ka- ratekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 165-186.
Baran, N. ve Cavkaytar, A. (2007). İşverenlerin zihin engelli bireylerin istihdamlarına ilişkin görüş ve önerileri. İlköğretim Online, 6(2), 213-225.
Çarkçı, Ş. (2011). Engellilerin mesleki eğitim ve istihdamı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı. (2002). Türkiye özürlüler araştırması 2002. Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
Eren, A. (2010). Engellilerin iş yerinde çalıştırılabilmesi için yapılabilecekler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Genç, Y. ve Çat, G. (2013). Engellilerin istihdamı ve sosyal içerme ilişkisi. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(1), 363-394.
Gökmen, F. (2007). Türkiye’de özürlü haklarının gelişimi. Öz-Veri Dergisi, 4(2), 7- 8.
Greenan, J. P., Wu, M. ve Black, E. L. (2002). Perspectives on employing individuals with special needs. The Journal of the Tecnology Studies, 27(1), 29-37.
Güneş, N. ve Akçamete, G. (2014). Özel gereksinimli olan bireylerin mesleki istih- damı: Çorum ili örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 15(3), 1-15.
Hasırcıoğlu, A. (2006). İşverenlerin özürlü istihdamına yaklaşımı (Sakarya örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens- titüsü.
Karakuyu, A. (2017). Engelli bireylerin bakışıyla çalışma ve günlük hayattaki engelli sorunları. Kesit Akademi Dergisi, 3(12), 674-685.
Köksal, A. (2010). Türkiye’de engelli istihdamı ve bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kurt, B. (2020). Zihinsel engelli bireylerin istihdam sorunu ve çözüm önerileri. Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Mamatoğlu, N., Dökmen, Y. Z. ve Yıldırım, F. (2015). İşyerinde engelliye yönelik tutumlar ölçeği. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 32(2), 183-204.
MEB. (2013). Mesleki becerilerin geliştirilmesi projesi (MESGEP): Dezavantajlı bi- reylerin eğitim ihtiyaçları analizi araştırma raporu. http://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2013_12/26051227_dezavantajli- bireylerinegitimihtiyaclari.pdf
Orhan, S. (2013). Türkiye’de özürlü dostu istihdam politikaları (durum analizi ve öne- riler). Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi Ya- yınları.
Özdemir. S. (2008). Türkiye’de hafif düzeyde zihinsel engelli bireylere meslek edin- dirme ve istihdamlarına ilişkin politikaların değerlendirilmesine yönelik yöne- tici, işveren ve veli görüşleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üni- versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Özgökçeler, S. ve Alper, Y. (2010). Özürlüler Kanunu’nun sosyal model açısından değerlendirilmesi. İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-54.
Öztürk, M. (2011). Türkiye’de engelli gerçeği. Müstakil Sanayici ve İşadamları Der- neği Cep Kitapları, 30, 105.
Petty, D. M. ve Fussell, E. M. (1992). Employer attitudes and satisfaction with sup- ported employment. Focus on Autism and Other Developmental Disabilities, 12(1), 15-22.
Şahin, M. (2001). Türkiye’de sakatların çalışma hayatındaki sorunları. Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Toplu, A. (2009). Sosyal dışlanma perspektifinde Türkiye’de özürlü istihdamı. Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Tören, Z. (2014). Kamuda çalışan engelli kadınların problemleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.