Betül DÜŞÜNCELİ, Beyza Nur TUFAN, Gamze DEMİREL

Psikolojik Danışman Adaylarının Duygusal Zekâ Düzeyleri ile Psikolojik Danışma Öz-Yeterliklerinin İncelenmesi

Psikolojik danışmanların mesleklerinin gerekliliklerini yerine getirme sürecinde sahip olması gereken özellikler uzun süredir araştırmaların konusu olma özelliğini taşımak- tadır. Buradan hareketle araştırmada psikolojik danışman adaylarının duygusal zekâ düzeyleri ile psikolojik danışma öz-yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaç- lanmıştır. Ayrıca psikolojik danışman adaylarının duygusal zekâ düzeylerinin ve psi- kolojik danışma öz-yeterliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi araştır- manın amaçlarından bir diğerini oluşturmaktadır. Araştırmaya Sakarya Üniversitesi, Düzce Üniversitesi, Uludağ Üniversitesi ve Sabahattin Zaim Üniversitesi olmak üzere dört üniversiteden toplam 200 psikolojik danışman adayı gönüllü katılım sağlamıştır. Psikolojik danışman adayları adı geçen üniversitelerin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık lisans programlarının son sınıflarında öğrenim görmekte olan ve “Bi- reyle Psikolojik Danışma Uygulamaları” dersini almış öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırma kapsamında veriler, Schutte Duygusal Zekâ Testi ve Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği ile toplanmıştır. Araştırmada tarama yöntemi uygulanmış olup, veriler SPSS programında analiz edilmiştir. Verileri test etmek için Spearman Sıra Farkları korelasyon analizi ve Mann Whitney U Testi uygulanmıştır. Araştırma sonu- cunda psikolojik danışman adaylarının duygusal zekâ düzeyleri ile psikolojik danışma öz-yeterlikleri alt ölçekleri (yardım becerileri öz-yeterliği, oturum yönetmeye ilişkin öz-yeterlik ve zorluklara ilişkin öz-yeterlik) ve psikolojik danışma öz-yeterlikleri öl- çeği toplam puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca kadınların yardım becerileri öz-yeterliği puanlarının er- keklerin puanlarından; gönüllü staj faaliyetlerine katılmış olanların duygusal zekâ dü- zeyleri ve yardım becerileri öz-yeterliklerinin diğerlerinden istatistiksel olarak daha yüksek olduğu görülmüştür.

An Investigation of the Relationship between Emotional Intelligence Levels and Counseling Self-Efficacy of Psychological Counselor Candidates

The characteristics that psychological counselors must have in the pro- cess of fulfilling the requirements of their profession have been the sub- ject of research for a long time. The aim of this study is to examine the relationship between emotional intelligence levels and counseling self- efficacy of psychological counselor candidates. In addition, examina- tion of emotional intelligence levels and counseling self-efficacy of psychological counselor candidates in terms of diverse variables is another aim of study. A total of 200 psychological counselor candidates from Sakarya University, Düzce University, Uludağ University and Sa- bahattin Zaim University participated voluntarily. Psychological coun- selor candidates are the senior students who are studying Psychological Counseling and Guidance in the undergraduate programs of the afore- mentioned universities and who have taken “Individual Counseling Practices” course. In the scope of the research, the data were collected by the Schutte Emotional Intelligence Scale and the Psychological Co- unseling Self-Efficacy Scale. In the research, the screening method was applied and the data was analyzed in the SPSS program. Spearman Rank Differences correlation analysis and Mann Whitney U test were applied to test the data. As a result of the study, a moderately statisti- cally significant positive relation was found between the emotional in- telligence levels and psychological counseling self-efficacy subscales (helping skill self-efficacy, session management self-efficacy and co- unseling challenges self-efficacy), and total scores of psychological co- unseling self-efficacy scale. In addition, women's helping skill self-ef- ficacy scores were found statistically higher than men's; and those who participated in internship activities had higher emotional intelligence levels and helping skill self-efficacy than others.

PDF

___

Abdolvahabi, Z., Bagheri, S., Haghighi, S. ve Karimi, F. (2012). Relationship between emotional intelligence and self-efficacy in practical courses among physical education teachers. European Journal of Experimental Biology, 2(5), 1778- 1784.
Altınkaynak, S. ve Çakır, S. G. (2015). Rehber öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyle- rinin incelenmesi. Mediterranean Journal of Humanities, 5(1), 77-87. Doi: 10.13114/MJH.2015111369
Armstrong, A. R., Galligan, R. F. ve Critchley, C. R. (2011). Emotional intelligence and psychological resilience to negative life events. Personality and Individual Differences, 51(3), 331-336.
Avcı, Ö. (2018). Öğrencilerin duygusal zekâ ile iletişim becerileri düzeylerinin ba- ğımlı etkinliği üzerine bir uygulama. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bi- limler Fakültesi Dergisi, 9(18), 205-220.
Bandura, A. (1982). Self-efficacy mechanism in human agency. American Psycholo- gist, 32(2), 122-147.
Bandura, A. (1993). Perceived self- efficacy in cognitive development and functio- ning. Educational Psychologist, 28(2), 117-148.
Bektaş, Y. (2006). Kültüre duyarlı psikolojik danışma yeterlikleri ve psikolojik danış- man eğitimindeki yeri. Ege Eğitim Dergisi, 7(1), 43-59.
Chan, D. W. (2004). Perceived emotional intelligence and self-efficacy among Chi- nese secondary school teacher in Hong-Kong. Personality and Individual Dif- ferences, 36(8), 1781-1795.
Çapri, B. ve Demiröz, Z. (2016). Duygusal zekâ düzeyi ve psikolojik danışma öz- yeterlik inançları arasındaki ilişkide etkili psikolojik danışman niteliklerinin aracı rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(3), 1037-1048.
Çetiner, M. A. (1992). Bir lisede uygulanan rehberlik programının öğrenci başarısı üzerindeki etkisi. Yayımlanmaış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü.
Çivitci, N. ve Arıcıoğlu, A. (2012). Beş faktör kuramına dayalı kişilik özellikleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 78-96.
Çolak, T. S. (2010). Logoterapi yönelimli grupla psikolojik danışmanın sosyal fobi üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Demirel, Y. (2013). Psikolojik danışman öz yetkinlik ölçeğinin hazırlanması. Yayım- lanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dielman, M. B. ve Franklin, C. (1998). Brief solutionfocused therapy with parents and adolescents with ADHD. Social Work in Education, 20(4), 261-268.
Durmuşçelebi, M. ve Karayağız, Ş. (2018, 27 Haziran- 01 Temmuz). Psikolojik da- nışmanlık ve rehberlik ile psikoloji bölümü öğrencilerinin duygusal zekâ ve psikolojik danışma öz-yeterliklerinin incelenmesi. 3. Uluslararası Gençlik Araştırmaları Kongresi’nde sunulan bildiri, Muğla.
Düşünceli, B. (2015). Logoterapi yönelimli grupla psikolojik danışmanın travma son- rası hayata küsme bozukluğu üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Easton, C., Martin Jr., W. E. ve Wilson, S. (2008). Emotional intelligence and impli- cations for counseling self-efficacy: Phase II. Counselor Education and Super- vision, 47(4), 218-232.
Erkan, Z. (2011). Okul psikolojik danışmanı öz-yeterliğini yordamada eğitim yaşan- tılarına ilişkin memnuniyetin rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Fırıncı-Kodaz, A. ve Vural-Batık, M. (2018). Kurum deneyiminin psikolojik danış- man adaylarının okul psikolojik danışmanı öz-yeterlik algılarına etkisi. Ulus- lararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 902-929. Doi: 10.26466/opus.425811
Gecas, V. (1989). The social psychology of self-efficacy. Annual Review of Sociology, 15, 291-316.
Goleman, D. (1995). Emotional intelligence. New York: Bantam Books.
Gülbahçe, A. ve Özkurt, S. (2016). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık programını tercih edecek olan öğrencilerin empatik eğilim ve empatik becerilerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-15.
Günay, G. ve Bener, O. (2011). Kadınların toplumsal cinsiyet rolleri çerçevesinde aile içi yaşamı algılama biçimleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(3), 157-171.
Hackney, H. ve Cormier, S. (2008). Psikolojik danışma ilke ve teknikleri: psikolojik yardım süreci el kitabı. (T. Ergene ve S. Aydemir Sevim, Çev.). Ankara: Men- tis. (Orijinal çalışma basım tarihi: 2005)
Hashemi, M. R. ve Ghanizadeh, A. (2011). Emotional intelligence and self-efficacy: A case of Iranian EFL University students. International Journal of Linguis- tics, 3(1), 1-16.
İkiz, F. E. (2016). Psikolojik danışma ve psikoterapide kuramlar ve yenilikçi yakla- şımlar. Ankara: Nobel.
İkiz, F. E. ve Totan, T. (2014). Etkili psikolojik danışman niteliklerinin değerlendiril- mesine ilişkin ölçek geliştirme çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehber- lik Dergisi, 5(42), 269-279.
Karadağ, E. ve Mutafçılar, I. (2009). Prososyal davranış ekseninde özgecilik üzerine teorik bir çözümleme. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 41-69.
Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. İstanbul: Nobel Yayın.
Kılıç, M. (2019). Psikolojik danışman adaylarının bazı değişkenlere göre duygusal ve psikolojik danışma öz-yeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Koçak, D. (2018). Psikolojik danışmanda bulunması gereken özelliklerin ikili karşı- laştırma yöntemi ile ölçeklenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bi- limleri Enstitüsü Dergisi, 6(8), 1-16.
Korkut-Owen, F. ve Tuzgöl-Dost, M. (2020a). Psikolojik danışman adaylarının mes- leğe ilişkin kişisel eğilimlerinin incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (53), 83-110. Doi: 10.21764/maeuefd.620671
Korkut-Owen, F. ve Tuzgöl-Dost, M. (2020b). Psikolojik danışman adaylarına göre etkili psikolojik danışmanın özellikleri ve psikolojik danışman eğitiminin et- kisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (8), 259-274. Doi: 10.21733/ibad.728147
Lent, R. W., Hill, C. E. ve Hoffman, M. A. (2003). Development and validation of the Counselor Activity Self-Efficacy Scales. Journal of Counseling Psychology, 50(1), 97-108.
Maboçoğlu, F. (2006). Duygusal zekâ ve duygusal zekânın gelişimine katkıda bulunan etkenler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü.
Martin, W. E., Easton, C., Wilson, S., Takemoto, M. ve Sullivan, S. (2004). Salience of emotional intelligence as a core characteristic of being a counselor. Coun- selor Education and Supervision, 44(1), 17-30. Doi: 10.1002/j.1556-6978.2004.tb01857.x
Meyer, R. L. (2012). Predictors of counselor self-efficacy among master's level coun- selor trainess: impact of cohort versus non-cohort educational programs. Ya- yımlanmamış doktora tezi, Western Michigan University.
Moafian, F. ve Ghanizadeh, A. (2009). The relationship between Iranian EFL teac- hers’ emotional intelligence and their self-efficacy in Language Institutes. Sys- tem, 37(4), 708-718.
Özteke, H. İ. (2011). İlköğretim okullarında çalışan psikolojik danışmanların sosyal karşılaştırma ve öz-bilinç düzeyleri ile psikolojik danışman öz-yeterlik inancı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Pamukçu, B. ve Demir, A. (2013). Psikolojik Danışma Öz-Yeterlik Ölçeği Türkçe Formu’nun geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Reh- berlik Dergisi, 5(40), 212-221.
Plotnik, R. (2009). Psikoloji’ye giriş. İstanbul: Kaknüs.
Rastegar, M. ve Memarpour, S. (2009). The relationship between emotional intelli- gence and self-efficacy among Iranian EFL teachers. System, 37, 700-707.
Salami, S. O. (2010). Emotional intelligence, self-efficacy, psychological well-being and students attitudes: Implications for quality education. European Journal of Educational Studies, 2(3), 247-257.
Sali-Bilgiç, H. (2011). Rehber öğretmenlerin (psikolojik danışmanların) öz yeterlilik- leri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Salovey, P. ve Mayer, J. D. (1990). Emotional intelligence. Imagination, Cognition and Personality, 9(3), 185-211. Santrock, J. W. (2014). Ergenlik. Ankara: Nobel.
Schutte, N. S., Malouff, J. M., Hall, L. E., Haggerty, D. J., Cooper, J. T., Golden, C. J. ve Dornheim, L. (1998). Development and validation of a measure of emo- tional inteligence. Personality and Individual Differences, 25, 167-177.
Semiz-Köroğlu, G. (2006). Sınıf rehber öğretmenlerinin algılarına göre psikolojik danışmanların duygusal zekâ düzeyleri (Kırıkkale ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Şakar, G. (2018). Psikolojik danışman adaylarının özgeciliklerinin, duygusal zekâ, kültürel duyarlılık ve sosyal beğenirlik açısından yordanması. Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şeker, U. (2019). Psikolojik danışman adaylarının problem çözme becerilerinin ve mesleki öz-yeterlik algılarının özerklik, süpervizyon yaşantıları ve meslek etiği ile ilişkilerinin incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üni- versitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Tatar, A., Tok, S., Tekin-Bender, M. ve Saltukoğlu, G. (2017). Asıl form Schutte Duygusal Zekâ Testi’nin Türkçeye çevirisi ve psikometrik özelliklerinin ince- lenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 18(2), 139-146.
Terzi, Ş. (2016). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Der- gisi, 3(29), 1-11.
Turan, N. ve Özkan, B. (2017). Kadın olmak, hemşire olmak, başkalarının beni olmak. Türkiye Klinikleri, 3(3), 274-80.
Türkekul, K. (2019). Beden eğitimi ve spor öğretmeni adaylarının duygusal zekâ dü- zeyleri ve akademik öz-yeterlikleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlan- mamış yüksek lisans tezi, Bartın Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Vural, M. (2010). Psikolojik destek programının, hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan çocukların annelerinin umutsuzluk, iyimserlik ve pozitif-negatif duygu dü- zeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi Sos- yal Bilimler Enstitüsü.
Yayla, E. ve İkiz, F. E. (2017). Psikolojik danışmanların etkili nitelikleri ile danışma öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 7(48), 31-44.
Yeşilyaprak, B. (2001). Duygusal zekâ ve eğitim açısından doğurguları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25, 139-146.
Yüksel, K. (2010). Rehber öğretmen adaylarının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz-yeterlik algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ana- dolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Yüksel, K., Diken, İ. H., Aksoy, V. ve Karaaslan, Ö. (2012). Rehber öğretmen aday- larının özel eğitimde psikolojik danışma ve rehberliğe ilişkin öz-yeterlik algı- ları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 137-148.