RUSYA’NIN KARADENİZ FAALİYETLERİ ve BATUM’DA İSKELE İNŞASI GİRİŞİMİ

Rusya, temel politikalarından birini gerçekleştirmek, güney bölgelerine inmek maksadıyla Osmanlı Devleti’nin hâkim olduğu Doğu Karadeniz kıyıları ve Kafkasya’nın bazı önemli noktaları ile yakından ilgilenmekteydi. Karadeniz sahil şeridinde Osmanlı Devleti’ne ait bölgeler ve liman kentleri, Rusya ile siyasi ve askeri münasebetlerde özellikle 18. yüzyıl ve sonrasında oldukça önemliydi. Rusya, bu yüzyılda çeşitli siyasi ve askeri başarılar elde ettikten sonra güneye inme faaliyetine hız kazandırdı. Faş ve Anapa’yı ele geçirdikten sonra açtığı konsolosluklar aracılığıyla ve daha güneye inme amacıyla Osmanlı yönetimindeki Batum’a da nüfuz etmeye çalıştı. Ayrıca Batum iskelesinin yeniden inşası girişimde bulunarak askeri ve siyasi faaliyetlerinin yolunu açmaya çalıştı. Siyasi emellerine ulaşmak amacıyla uluslararası dengelerin değişmesi ve bölgedeki kitlelerin de desteğiyle Gürcistan’ın kilit bölgelerine yayılma fırsatı elde etti. Rusya özellikle 18. yüzyılın sonunda ve 19. yüzyıl boyunca Karadeniz’in doğu kıyılarındaki faaliyetlerini arttırdı ve Gürcistan’a nüfuz etti.

Russia’s Activities in the Black Sea and its Attempt at Building a Pier in Batumi

Russia was closely involved in some regions dominated by the Ottoman Empire including Eastern Black Sea coasts and some important points of Caucasia in order to get down to southern territories as one of its basic policies. The regions and port cities belonging to the Ottoman Empire on the Black Sea coast were extremely important in the political and military relations with Russia especially during and after the 18th century. After Russia made various political and military achievements in this century, it expedited its efforts for advancing down towards the south. It also tried to infiltrate the Ottoman-controlled Batumi through the consulates that it opened after conquering Poti and Anapa and for the purpose of advancing further southwards. Also making an effort to rebuild Batumi Pier, it tried to pave the way for its military and political activities. For the purpose of achieving its political goals, it grabbed the opportunity of spreading to some regions of Georgia upon a change in international balances and with the support of some populations in the region. Russia increased its activities on the eastern coast of the Black Sea and infiltrated Georgia especially in the end of the 18th century and during the 19th century.

PDF

___

Ahmed Vâsıf Efendi, (1994), Mehâsinü’l-âsâr ve hakaikü’l-ahbâr (1752-1774), haz. Mücteba İlgürel, Ankara: TTK.

Alizade, R. (2011). Acaralıların tarihsel rolüne dair. Ordu: Güney Kafkasya Halkları Dil-Tarih-Kültür ilişkileri Uluslar Arası Bilgi Şöleni, Bildiriler.

Allen, W. E. D. (1966). Paul Muratoff, 1828-1921 Türk-Kafkas sınırındaki harplerin tarihi, Ankara, Gnkur. Basımevi.

Aydın, M. (1986). Faş kalesi. İstanbul: Osmanlı Araştırmaları VI.

Aygün, N. (2009). XVIII. yüzyılda bir Osmanlı valisi: Üçüncüoğlu Ömer Paşa ve Muhallefatı. Trabzon: Uluslararası Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı:7.

-Başbakanlık Osmanlı Arşivi, C. BLD. 61. 3002. 1; C.AS.198.8505.9; C.AS.198.8505.9.

-Başbakanlık Osmanlı Arşivi; MŞH. ŞSC. d.8610.18.

-Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Hatt-ı Hümayun; HAT.123.5033.A.1.(28 RA, 1210)-HAT.1677.6978.1-HAT.167.7069.1-HAT.168.7081.1-HAT.168.7083.1.

-Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Şûrâ-yı Devlet Defterleri: ŞD.2.33.1-ŞD.2.33.3- ŞD.2.33.4-ŞD.2.33.8-ŞD.2.33.10-ŞD.2.33.12-ŞD.2.33.14- ŞD.2.33.16.

Bilge, M. S. (2005). Osmanlı devleti ve Kafkasya, İstanbul: Eren Yayıncılık.

Bilge, M. S. (2015) Osmanlı çağında Kafkasya (1454-1829), İstanbul, Kitabevi Yayıncılık.

Demiroğlu, H. & Uyanık, F. (2014). Osmanlı ve Rus kaynaklarına göre General İgnatyev’in Sultan Abdülaziz dönemi faaliyetleri (1864-1876). Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu, Bildiriler, C:III, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.

Dikkaya, M. (2009). Orta Asya ve Kafkasya, İstanbul: Beta Yayıncılık.

Ekinci, İ. (Yaz 2007). Karadeniz’de bir serbest liman denemesi: Batum, (1878- 1886), Karadeniz Araştırmaları Balkan, Kafkas, Doğu Avrupa ve Anadolu İncelemeleri Dergisi, Sayı:14, Karadeniz Araştırmaları Merkezi, s.63-77.

Fedakâr, C. (2015). Anapa Kalesi. Yeni Türkiye, Kafkaslar Özel Sayısı, S. 81, Temmuz-Aralık, s.276-289.

Georgeon, F. (1979). Son canlanış (1878-1908). Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, ed. Robert Mantran, çev. Server Tanilli, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.

Gökçe, C. (1979). Kafkasya ve Osmanlı Devleti’nin Kafkasya siyaseti, İstanbul: Şamil Eğitim ve Kültür Vakfı Yayın.

Karal, E. Z. (1995). Osmanlı Tarihi, C:VII, Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Kireev, N. G. (1999). XVIII. yüzyıl ortalarında Karadeniz’de Rus-Türk ticaret ilişkilerinin kurulması. Türk Rus İlişkilerinde 500 Yıl (1491-1992), Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Kurat, A. N. (2014). Rusya Tarihi, Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Lang, D. M. (1957). The last years of the Georgian monarshy (1658-1832)/A modern history of Soviet Georgia, New York: Columbia University Press. Mert, O. (2004). Türkiye’nin Kafkasya politikası Gürcistan. İstanbul: IQ Kültürsanat Yayıncılık.

Ortaylı, İ. (1999). XVIII. yüzyıl Türk Rus ilişkileri. Türk Rus İlişkilerinde 500 Yıl (1491-1992), Ankara: Türk Tarih Kurumu.

Sarı, M. (2019). Batum’un Rusya’nın idaresinde askeri üs haline gelmesi (1878- 1886). II. Uluslararası Kafkasya Tarih Sempozyumu, (15-17 Ekim 2008), Kars: Kafkas Üniversitesi, 305-322.