FERİK AHMED MUHTAR PAŞA’NIN MALÛMAT DERGİSİ’NDE YAYIMLANAN HARP TARİHİ VE SAVUNMA SANAYİİNE DAİR YAZILARI1

XVII. Yüzyıldan itibaren Osmanlı Devleti, değişen yenidünya düzenine ayak uydurmak için bir dizi girişimlerde bulundu. Bu girişimlerin başında ise askeri alandaki ıslahatlar gelmekteydi. Yapılan askerî düzenlemeler ile birçok eğitim kurumu yeniden yapılandırıldı veya yenileri ile değiştirildi. Revize edilmeye çalışılan Osmanlı askerî teşkilatında nitelikli eğitmen ve modern eğitim müfredatı önemli bir ihtiyaç idi. Bu ihtiyaca yönelik askerî alandaki değişimleri takip etmek, yapılan modern silahları incelemek ve bunları orduya kazandırmaya çalışmak dönemin askerî kademelerindeki subayların görevi idi. Bunların başında ise Ferik Ahmed Muhtar Paşa gelmektedir. Muhtar Paşa, aldığı eğitim ve tecrübeyi hocalık yaptığı okullarda ders vererek yeni nesil subaylara aktarmanın yanında, çok sayıda kitap yazmış, dönemin gazete ve dergilerinde özellikle askerî teknoloji hakkında yazılar yayımlamıştır. Askerî sisteme dair yazdığı yazıların birçoğunu kendi döneminin önemli yayın organlarından biri olan Malûmât‟ta yayımlayarak, Türk askerî tarihçiliğinin temelini oluşturacak yayınlara imza atmıştır. Malûmât‟ta yayımlanmış yazılarında genel olarak; Osmanlılarda askerlik, Osmanlı silahları ve Osmanlı topçuluğu, 1894-95 Rus-Japon Muharebelerinde kullanılan askerî malzemenin niteliği hakkında bilgi vermektedir. Ayrıca 19. yüzyılda top teknolojisi ile Avrupa‟daki top döküm sanayisi, kale savunma stratejileri, seri ateşli sahra toplarının özellikleri, eski Osmanlılarda top dökme metotları, Avrupa‟daki harp akademilerinin eğitim programları, Osmanlı bahriye topçuluğunun imalatı ve buna benzer farklı konularda yazmış olduğu yazılar ile genel olarak Osmanlı ve çağdaşı olan devletlerin askerî ve harp teknolojisinin bir panoramasını çizmektedir.

Writings of Ferik Ahmed Muhtar Pasha on Military History and Defence Industry in the Journal of Malûmât

The Ottoman Empire made of series reforms in order to keep up with the times since the 16th century. Reformations in the military field were the leading. As a result of this, many educational institutions were redesigned or changed to new ones. Qualified instructors and modern curriculum in the Ottoman military organisation had crucial important. Following changes in the field, examining modern weapons and including weapons to the army were duty of the officers. One of these officers was Ferik Ahmed Muhtar Pasha. He did not only teach but also educated new generation officers in schools which were established by him. The also published many books and articles about the military technology in periodicals. Many of his articles, which became basis for the Turkish military historiography, were published in Malümat which was a significant journal in the period. Articles in the Malümat generally were about military service in the Ottoman Empire, the Ottoman weapons, artillery and qualification of the military materials in Russian-Japanese War (1894-95). In addition, he gave information about artillery technology and industry in the 19th century in Europe, castle defence strategies, features of field cannons, casting methods in old Ottomans, syllabuses in the war academies in the Europe, the manufacturing of naval artillery and similar topics. With these writings, he provided a panorama of the military and warfare technology of Ottoman Empire and its contemporary states in general.

PDF

___

Ahmed Muhtar. Osmanlılarda askerlik. Malûmât, No. 15, s. 302-303; No. 16, s. 322323; No. 17, s. 350-352; No. 18, s. 371-374; No. 19, s. 394-395.

Ahmed Muhtar. Eski Osmanlı silâhları yâhûd Osmanlıların fenn-i eslihâ ve topçuluğa ettikleri hizmet. Malûmât, No. 37, s. 777-778; No. 39, s. 830831; No. 40, s. 866-867; No. 42, s. 931-932; No. 43, s. 938-939; No. 46, s.

1019; No. 47, s. 1029-1030; No. 52, s. 77-78; No. 53, s. 92-93; No. 60, s. 241; No. 63, s. 302-303; No. 71, s. 469; No. 72, s. 493-494; No. 74, s. 522524; No. 75, s. 541-543; No. 76, s. 563-565.

Ahmed Muhtar. Çin-Japonya muhârebesi. Malûmât, No. 15, s. 312-313; No. 16, s. 329-330; No. 17, s. 363-364; No. 18, s. 379-382.

Ahmed Muhtar. Top fabrikaları ve zamân hâzır Topları. Malûmât, No. 18, s. 377379; No. 19, s. 401-404; No. 20, s. 423-425; No. 21, s. 442-446; No. 22, s. 467-471.

Ahmed Muhtar. Zamân-ı hâzır-ı kılâ„ ve istihkâmâtı. malûmât, No. 20, s. 425-427; No. 21, s. 446-447; No. 22, s. 471-474; No. 23, s. 495-496; No. 24, s. 518519; No. 25, s. 540-543; No. 26, s. 564-566; No. 27, s. 588-589; No. 28, s. 612-613; No. 29, s. 640-641; No. 30, s. 656-657; No. 31-32, s. 677-679; No. 33-34, s. 708-710; No. 35-36, s. 744-746; No. 37, s. 787-789; No. 39, s. 835-836; No. 41, s. 894-898; No. 44, s. 974; No. 46, s. 1019-1020; No. 47, s. 1033-1034; No. 51, s. 54; No. 53, s. 93-94; No. 55, s. 129-130.

Ahmed Muhtar. Serî ateşli sahrâ topları. Malûmât, No. 61, s. 260-261; No. 87, s. 785-788; No. 90, s. 836-838; No. 173, s. 1071-1072; No. 174, s. 10891090; No. 176, s. 1132; No. 189, s. 1388-1389; No. 190, s. 1410-1411; No. 191, s. 1428-1429; No. 194, s. 32-33; No. 197, s. 95-96; No. 200, s. 151154; No. 223, s. 619; No. 225, s. 659; No. 228, s. 727; No. 231, s. 791; No. 232, s. 811; No. 233, s. 832; No. 237, s. 916; No. 238, s. 939-940; No. 239, s. 959-960; No. 247, s. 133-134; No. 249, s. 180-182; No. 251, s. 226-227; No. 252, s. 248; No. 260, s. 402-404; No. 327, s. 1568-1571; No. 335, s. 1699; No. 343, s. 1839; No. 345, s. 1870-1871; No. 347, s. 1903-1905; No. 348, s. 1919-1924; No. 354, s. 2019-2020; No. 356, s. 2050-2051; No. 383, s. 3406-3408.

Ahmed Muhtar. Eski Osmanlılarda top dökmek sanâtı. Malûmât, No. 121, s. 13-14; No. 123, s. 45-46; No. 124, s. 65-66; No. 126, s. 102-103; No. 127, s. 121123; No. 128, s. 147-149.

Ahmed Muhtar. Avrupa‟da erkân-ı harblik. Malûmât, No. 129, s. 168-170; No. 131, s. 219-220; No. 133, s. 267-268; No. 135, s. 313-314; No. 136, s. 331-333; No. 138, s. 373-374; No. 140, s. 411-412; No. 141, s. 431-432; No. 142, s. 452-453; No. 143, s. 472-473; No. 146, s. 535-536; No. 147, s. 556; No. 148, s. 574-575; No. 149, s. 593; No. 156, s. 735; No. 157, s. 755-756; No. 158, s. 775; No. 159, s. 794-795; No. 172, s. 1050-1051; No. 173, s. 10701071; No. 175, s. 1109; No. 178, s. 1171-1172; No. 311, s. 1309-1312; No. 312, s. 1319-1322; No. 316, s. 1389-1390; No. 317, s. 1409-1411; No. 318, s. 1419-1423; No. 319, s. 1442-1444; No. 320, s. 1455-1458; No. 321, s. 1472-1473; No. 322, s. 1479-1483.

Ahmed Muhtar. Osmanlı bahriye topçuluğunun imalatı. Malûmât, No. 156, s. 734735; No. 154, s. 695-696; No. 158, s. 774-775; No. 159, s. 795; No. 160, s. 813-814; No. 161, s. 833-834; No. 162, s. 853-854.

Ahmed Muhtar. Bibliyografya Yâhûd ilm-i ahvâl-i kütüb denilen ilmin ehemmiyyeti fevkalâdesi hakkında bir iki söz. Malûmât, No. 33-34, s. 722-724; No. 35. 36, s. 740-744.

Ahmed Muhtar. Bibliyografya-yı askerî-i Osmânî külliyatı (Ellinci nüshâdan mâbad). Malûmât, No. 37, s. 789-792; No. 39, s. 836-838; No. 41, s. 892-894; No. 43, s. 942-943; No. 46, s. 1018; No. 49-50, s. 27-28; No. 61, s. 259260; No. 64, s. 314-316; No. 81, s. 678-681.

Ahmed Muhtar. Takdîr-i Âsâr. Malûmât, No. 126, s. 107-108; No. 127, s. 127-128; No. 132, s. 248; No. 133, s. 270-271; No. 140, s. 415; No. 141, s. 434-435; No. 143, s. 475-476; No. 152, s. 655-656.

Ahmed Muhtar. Makale-i Mahsûsa. Malûmât, No. 269, s. 580-584; No. 270, s. 599603.

Aynur, H. (2003). Mâlûmatçı Mehmed Tâhir (1864-1912). TDVİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi), 27, 545-546.

Bedir Yayınları. (1994). Feth-i Celîl-i Kostantıniyye. İstanbul: Bedir Yayınları.

Çoruhlu, T. (1989). Ahmed Muhtar Paşa, Ferik, TDVİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi), 2, 106-108.

Ferik Ahmed Muhtar Paşa. (1928). Türkiye Devleti‟nin en mühim ve meşhûr esfârından 1244-45 (1828-29) Türkiye-Rusya seferi ve Edirne muâhedesi “vakitsiz seferin ibret ve intibâh dersleri”. 2, Ankara: Büyük Erkân-ı Harbiye Reisliği Ankara Matbaası.

Ferik Ahmed Muhtar Paşa. (1971). Muhârebât-ı meşhûre-i Osmaniyye albümü (Meşhûr Osmanlı Muhârebeleri Albümü). Kemal Yılmaz (Bugünkü dile çeviren), İstanbul: Harp Akademileri Basımevi.

Ferik Ahmed Muhtar Paşa. (2004). Kırım Harbi‟nde Silistre müdafaası 1853-54 Tuna seferi. Gültekin Yıldız-Fatih Tetik (Yay. Haz.), İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.

Karadağ, R. (Yay. Haz.) (2005). Sen Gotar‟da Osmanlı ordusu. İstanbul: Emre Yayınları.

Koçu, R.E. (1958). Ahmed Muhtar Paşa. İstanbul Ansiklopedisi, 1, 397-398. Köç, A. (2016). Askerî Müze‟nin kuruluş hikâyesi. Yedikıta, 98, 56-61.

Sermed Muhtar (1920). Müze-i askerî-i Osmanî züvvârına mahsûs rehber. İstanbul: Necm-i İstikbâl Matbaası. Taha Toros (TT) Arşivi, No: 507313.

Toros, T. (1994). Sermet Muhtar Alus, Tarih ve Toplum, 122, 36-37. Uçman, A. (2003). Ma„lûmât, TDVİA (Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi), 27, 542-543.

Yakamoz Yayınları. (2012). İstanbul‟un fethi 1453. İstanbul: Yakamoz Yayınları.