Sağlık Çalışanlarının Bilgi Güvenliği Farkındalığının İş Performansı Üzerindeki Etkisinde Bilgi Güvenliği Stresinin Aracı Rolü: Covid 19 Pandemi Döneminde Bir Araştırma

Amaç – COVID 19 döneminde iş yaşamında teknolojinin daha yoğun şekilde kullanılmasından ötürü, bu süreçte çalışanlar nezdinde bilgi güvenliğine ilişkin konuların önemi artış göstermiştir. Bu araştırmanın amacı, COVID 19 pandemisi döneminde sağlık çalışanlarında bilgi güvenliği farkındalığının iş performansı üzerindeki etkisini ölçmek ve bu etkide bilgi güvenliği stresinin aracı rolünün bulunup bulunmadığını araştırmaktır. Yöntem – Örneklem olarak, Mardin Devlet Hastanesi sağlık personeli seçilmiştir. Nicel araştırma yönteminin uygulandığı bu çalışmada, açıklayıcı araştırma tekniğinden yararlanılmış ve veri toplamak üzere anket tekniği kullanılmıştır. Bilgi güvenliği farkındalığı için Keser ve Güldüren (2015) tarafından geliştirilen 34 maddelik ölçek, iş performansı için Kirkman ve Rosen (1999) tarafından geliştirilip Çöl (2008) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan 4 maddelik ölçek, bilgi güvenliği stresi için Ayyagari, Grover ve Purvis (2011) tarafından geliştirilen 8 maddelik ölçek kullanılmıştır. Toplanan veriler SPSS-23 programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Analiz için faktör analizi, güvenilirlik analizi, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Bulgular – Araştırmada, sağlık çalışanlarında bilgi güvenliği farkındalığının iş performansı üzerinde pozitif ve anlamlı etkiye sahip olduğu ve bu etkide bilgi güvenliği stresinin kısmi aracılık rolünün olduğu bulgularına erişilmiştir. Tartışma – Bilgi güvenliği farkındalığının iş performansı üzerinde anlamlı etkisi olduğuna ilişkin bulgunun, bilgi güvenliği farkındalığının bilgi güvenliği stresi üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğuna ilişkin bulgunun, bilgi güvenliği stresinin iş performansı üzerinde anlamlı etkiye sahip olduğuna ilişkin bulgunun, bilgi güvenliği farkındalığının iş performansı üzerindeki etkisinde bilgi güvenliği stresinin kısmi aracı rolünün olduğuna ilişkin bulgunun, literatürdeki önceki çalışmaların bulgularıyla paralel olduğu tespit edilmiştir.

Mediator Role of Information Security Stress in the Effect of Information Security Awareness of Health Personnel on Job Performance: A Research in Covid-19 Pandemic Period

Purpose - Since technology has been started to be used more in working life during COVID-19, the importance of issues about information security has risen in terms of employees in this process. The aim of this research is to measure the effect of information security awareness on job performance in terms of health personnel, and whether or not there is mediator role of information security stress in this effect in COVID-19 pandemic period. Design/methodology/approach - Health personnel of Mardin State Hospital was chosen as the sample group. In this study in which quantitative research method was used, explanatory research technique was used, and survey technique was used to gather data. 34 itemed scale developed by Keser and Güldüren (2015) for information security awareness, 4 itemed scale developed by Kirkman and Rosen (1999) and adapted into Turkish by Çöl (2008) for job performance, 8 itemed scale developed by Ayyagari, Grover & Purvis (2011) for information security stress were used. For data analysis, factor analysis, reliability analysis, correlation analysis, and regression analysis were used. Findings - In the research, the findings that information security awareness has positive and significant effect on job performance in health personnel, and there is partial mediator role of information security stress in this effect, were reached.

PDF

___

Acılar, A. (2009). İşletmelerde bilgi güvenliği ve örgüt kültürü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 25-33.
Akgemci, T. (2001). Örgütlerde stres ve yönetimi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(1-2), 301-309.
Akyol, F. (2013). COBİT uygulayan şirketlerdeki bilgi güvenliği politikalarının şirket personel ve süreçlere etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi, İstanbul.
Ament, C., & Haag, S. (2016). How information security requirements stress employees, Thirty Seventh International Conference on Information Systems, Dublin, 13-15.
Aslandağ, K. (2010). Bilgi güvenliği kavramı ve bilgi güvenliği yönetim sistemleri ile şirket performansı ilişkisine dair bir uygulama. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
Ayyagari, R., Grover, V., & Purvis, R. (2011). Technostress: Technological antecedents and implications. MIS Quarterly, 35(4), 831-858.
Azam, N. H. N., Abidin, N. E., Yusof, M. A. M., Emang, S., & Entigar, G. S. (2014). A case study: Technostress creators and employees’ job performance in Universiti Teknologi Mara Melaka”. Australian Journal of Basic and Applied Science, 8(23), 33-37.
Bassi, J. B. (1997). Intellectual capital. Training & Development, (December), 25-30.
Başaranoğlu, E. (2016). Bilgi güvenliği unsurları (CIA ve diğerleri). Siberportal, 25 Ocak, https://www.siberportal.org/white-team/securing-information/bilgi-guvenligi-unsurlari-cia-vedigerleri/ adresinden 20 Mayıs 2020 tarihinde edinilmiştir.
Bayram, L. (2005). Yönetimde yeni bir paradigma: Örgütsel bağlılık. Sayıştay Dergisi, (59), 125-139.
Brykczynski, B., & Small, B. (2003). Securing your organization’s information assets”. CROSSTALK The Journal of Defense Software Engineering, 16(5), 12-16.
Canbek, G., & Sağıroğlu, Ş. (2006). Bilgi, bilgi güvenliği ve süreçleri üzerine bir inceleme. Politeknik Dergisi, 9(3), 165-174.
Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35 46.
Doğan, Y., & Özdevecioğlu, M. (2009). Pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların performansları üzerindeki etkisi. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12(18), 165-190.
Erbi, H. (2018). Bilgi güvenliği stres faktörlerinin iş tatmini üzerindeki etkileri: Ar-ge merkezi olan işletmeler üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa.
Erdoğmuş, A. (2017). Üniversite öğrencilerinin bilgi güvenliği kazanımlarının farkındalıkları üzerindeki etkilerinin analizi: Afyon Kocatepe Üniversitesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Erol, S., & Sağıroğlu, Ş. (2018). Siber güvenlik farkındalığı, farkındalık ölçümü, yöntem ve modelleri, Siber güvenlik ve savunma içinde, Ş. Sağıroğlu, & M. Alkan (Eds.), 104-141. Ankara: Grafiker Yayınları.
Ertan, H. (2008). Örgütsel bağlılık, iş motivasyonu ve iş performansı arasındaki ilişki: Antalya’da beş yıldızlı otel işletmelerinde bir inceleme. Yayınlanmış Doktora Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
Furnell, S., & Clarke, N. (2012). Power to the people? The evolving recognition of human aspects of security. Computers and Security, 31(8).
Huang, D. L., Rau, P., & Salvendy, G. (2010). Perception of information security. Behaviour & Information Technology, 29(3), 221-232.
İlbaş, Ç. (2009). Bilişim suçlarının sosyo-kültürel seviyelere göre algı analizi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara.
Jawahar, I. M., & Carr, D. (2007). Conscientiousness and contextual performance the compensatory effects of perceived organizational support and leader-member exchange. Journal of Managerial Psychology, (22), 330-349.
Karaman, R. (2009). İşletmelerde performans ölçümünün önemi ve modern bir performans ölçme aracı olarak balanced scorecard. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(16), 410-427.
Keser, H., & Güldüren, C. (2015). Bilgi güvenliği farkındalık ölçeği (BGFÖ) geliştirme çalışması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(3), 1167-1184.
Kirkman, B. L., & Rosen, B. (1999). Beyond self-management: Antecedents and consequences of team empowerment. Academy of Management Journal, 42(1), 58-74.
Kraemer, S., Carayon, P., & Clem, J. (2009). Human and organizational factors in computer and information security: Pathways to vulnerabilities. Computers and Security, 28(7), 509-520.
Kruger, H. A., & Kearney, W. D. (2006). Prototype for assessing information security awareness. Computers & Security, 25(4), 289-296.
Kutal, G., & Büyükuluslu, A. R. (1996). Endüstri ilişkileri boyutunda çok uluslu şirketler ve insan kaynağı yönetimi teori ve uygulama. İstanbul: Der Yayınları.
Lee, C., Lee, C. C., & Kim, S. (2016). Understanding information security stress: Focusing on the type of information security compliance activity. Computers & Science, (59), 60-70.
Mahboob, A., & Khan, T. (2016). Technostress and its management techniques: A literature review. Journal of Human Resource Management, 4(3), 28-31.
Murphy, K. R., & Cleveland, J. (1995). Understanding performance appraisal: Social, organizational, and goal-based perspectives. London: Sage Publication.
Özdevecioğlu, M., & Kanıgur, S. (2009). Çalışanların ilişki ve görev yönelimli liderlik algılamalarının performansları üzerindeki etkileri. KMU İİBF Dergisi, (11), 53-82.
Öztemiz, S., & Yılmaz, B. (2013). Bilgi merkezlerinde bilgi güvenliği farkındalığı: Ankara’daki üniversite kütüphaneleri örneği. Bilgi Dünyası, 14(1), 87-100.
Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, (40), 879-891.
Richard, P. J., Devinney, T. M., Yip, G. S., & Johnson, G. (2008). Measuring organizational performance as a dependent variable: Towards methodological best practice. Journal of Management, 35(3), 718-804.
Rotundo, M., & Sackett, P. R. (2002). The relative importance of task, citizenship, and counterproductive performance to global ratings of job performance: A policy-capturing approach. Journal of Applied Psychology, 87(1), 66-80.
Saganuwan, M. U., Ismail, W. K. W., & Ahmad, U. N. U. (2013). Technostress: Mediating accounting information system performance. Information Management and Business Review, 5(6), 270-277.
Sakaoğlu, H. H., Orbatu, D., Emiroğlu, M., & Çakır, Ö. (2020). Covid-19 salgını sırasında sağlık çalışanlarında Spielberger durumluk ve sürekli kaygı düzeyi: Tepecik Hastanesi örneği. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30(Ek sayı), 1-9.
Sayarı, N. (2009). Bilgi güvenliği ve yönetimi. Ankara: Türkiye Bilişim Derneği. Siponen, M. T. (2001). Five dimensions of İnformation security awareness”. Computer and Society, (June), 24- 29.
Smith, P. (2002). A performance based approach to knowledge management. Journal of Knowledge Management Practice, (March).
Şahinaslan, E., Kandemir, R., & Şahinaslan, Ö. (2009). Bilgi güvenliği farkındalık eğitim örneği. Akademik Bilişim 2009 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, 11-13 Şubat, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
Şahinaslan, E., Kantürk, A., Şahinaslan, Ö., & Borandağ, E. (2009). Kurumlarda bilgi güvenliği farkındalığı, önemi ve oluşturma yöntemleri. Akademik Bilişim’09 - XI. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri. 11-13 Şubat 2009 Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
Şimşek, M., & Nursoy, M. (2002). Toplam kalite yönetiminde performans ölçümü. İstanbul: Hayat Yayıncılık.
Tarafdar, M., Tu, Q., Ragu-Nathan, B. S., & Ragu-Nathan, T. S. (2007). The impact of technostress on role stress and productivity. Journal of Management Information Systems, 24(1), 307-334.
Tarafdar, M., Pullins, E., & Ragu-Nathan, T. S. (2011). Examining impacts of technostress on the professional salesperson’s performance. AMCIS 2011 Proceedings-All Submissions.
Tengilimoğlu, D., Işık, O., & Akbolat, M. (2014). Sağlık işletmeleri yönetimi, 6. Basım. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Tutar, H. (2016). Kriz ve stres yönetimi, 4. Basım. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Ünlü, O., & Yürür, S. (2011). Duygusal emek, duygusal tükenme ve görev/bağlamsal performans ilişkisi: Yalova’da hizmet sektörü çalışanları ile bir araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (37), 183-207.
Ünver, M., Canbay, C., & Mirzaoğlu, A. G. (2011) Siber güvenliğin sağlanması: türkiye’deki mevcut durum ve alınması gereken tedbirler. Ankara: Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu.
Vardal, N. (2009). Yükseköğretimde bilgi güvenliği: bilgi güvenlik yönetim sistemi için bir model önerisi ve uygulaması. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Viswesvaran, C. ve D. S. Ones (2000). Job performance: assessment issues in personnel selection, in Handbook of personnel selection, A. Evers, N. Anderson, & O. Voskuijl (Eds.). London: Oxford.
Vural, Y. (2007). Kurumsal bilgi güvenliği ve sızma (penetrasyon) testleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Vural, Y., & Sağıroğlu, Ş. (2011). Kurumsal bilgi güvenliğinde güvenlik testleri ve öneriler. Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(1), 89-103.
Yılmaz, E., Şahin, Y., & Akbulut, Y. (2016). Öğretmenlerin dijital veri güvenliği farkındalığı. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 26-45.
Youndt, M. A., & Snell, S. A. (2004). Human resource configurations, intellectual capital and organizational performance. Journal of Managerial Issues, 16(3), 337-360.