Konaklama İşletmelerinde Zaman Eksenli Fiili Kapasite Hesaplaması

Konaklama sektöründe kapasite konusu konaklama hizmetlerinde oda/yatak sayısı üzerinden yiyecek-içecek hizmetlerinde ise sandalye/kuver/masa sayısı verileri üzerinden irdelenmekte ancak zaman açısından bir yaklaşımın olmadığı görülmektedir. Oysaki bir hizmet işletmesi olarak emek-yoğun ve üretim ile tüketimin eşzamanlılık özellikleri de olan konaklama işletmelerinde, ürünün bizzat kendisi olan zaman unsurunun kapasite açısından da irdelenmesi gerekmektedir. Konaklama işletmesi yöneticileri, işletme amaçlarına ulaşabilmek için zamana stratejik bir bakış açısı ile yaklaşmalı ve gerçekleştirilen faaliyetlerin verimlilik, maliyetler, kapasite kullanımı gibi hesaplamalarında klasik yöntemler dışındaki stratejik yöntem ve teknikleri de uygulamalıdır. Bu çalışmada, konaklama işletmelerinde zaman eksenli fiili kapasite hesaplamasının nasıl yapılacağını gösteren ve misafir başına harcanan ortalama faaliyet-zaman kapasite bilgisini sağlayan formüller ve zaman denklemleri önerilmektedir. Konaklama işletmesi yöneticileri, önerilen formüller ve zaman denklemleri yoluyla zaman-faaliyet planlamaları, işgören planlaması ve maliyet ölçümlemesi gibi noktalarda alacağı kararları destekleyen zaman eksenli stratejik bir kapasite bilgisi elde edebilir.

Time-Based Actual Capacity Measurement in Accommodation Establishments

Capacity subject in the accommodation sector is being scrutinized through the number of rooms-beds for accommodation services and the number of chairs, couvert or tables in food and beverage services but there seems to be no approach in terms of time. In accommodation establishments that are service establishments having labor-intensive and synchronicity of production and consumption characteristics. The time, which is a product itself, should be examined in terms of capacity as well. Accommodation establishment managers should approach to the time with a strategic perspective and apply strategic methods and techniques in the calculation of efficiency, costs, capacity utilization of performed activities other than classical methods and techniques to achieve business objectives. In this study, formulas and time equations which shows how to measure the time-based actual capacity and average activity-time capacity data per guest in accommodation establishments are presented. Accommodation establishment managers shall obtain a strategic knowledge of actual capacity data supporting the decisions to be taken in the form of time-activity planning, employee planning and cost measurement through proposed formulas and time equations.

___

  • Adıgüzel, H. (2008). Time-Driven Activity Based Budgeting: An Implementation on a Manufacturing Company. Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul. Akatay, A. (2003). “Örgütlerde Zaman Yönetimi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 281-299.
  • Alkan, A. T. (2005) “Faaliyet Tabanlı Maliyet Sistemi ve Bir Uygulama”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s. 13, 39-56.
  • Atamanalp, C., Karcıoğlu, R. ve Orhan, M. S. (2001). Maliyet Muhasebesi, Erzurum: Aktif Yayınevi. Bulut, Z. A. (2004). “İşletmeler Açısından Kapasite Planlamasına Etki Eden Faktörler”. Mevzuat Dergisi, Yıl, 7 (80). (E.T. 04.12.2018 http://www.mevzuatdergisi.com/2004/08a/06.htm)
  • Çetiner, E. (2002). Konaklama İşletmelerinde Muhasebe Uygulamaları. Ankara: Gazi Kitabevi. Dogan, M. (1982). İşletme Ekonomisi ve Yönetimi, İzmir: İstiklal Matbaası, 1982.
  • Everaert, P., Bruggeman, W., Sarens, G., Anderson, S. R. ve Levant, Y. (2008) “Cost Modeling in Logistics Using Time-Driven ABC: Experiences from a Whole Saler”, International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, 38(3), 172-191.
  • Gümüş, Y. (2007). Üretim İşletmelerinde Lojistik Maliyetlerinin Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yöntemine Göre Hesaplanması ve Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi, S.B.E., (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Ittner, C., Lacker, F. D. ve Rondall, T. (1997) “The Activity-Based Cost Hierarchy Production Policies and Firm Profitability”. Journal of Management Accounting Resarch, no.9, pp.143-162.
  • İyitoğlu, V. (2016). Menü Analizinde Zaman Etkenli Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Veri Zarflama Analizinin Birlikte Kullanılması: Lüks Bir Restoran İşletmesinde Uygulama. Akdeniz Üniversitesi, S.B.E., Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik A.B.D. (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
  • İleri, H., (1996). İş Örgütlerinde Kapasite Kullanımı Maliyet-Verimlilik İlişkileri. Selçuk Üniversitesi S.B.E. İşletme ABD Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • İrdem, A. (2010). Konaklama İşletmeleri İçin Bir Maliyetleme Modeli Önerisi. Balıkesir Üniversitesi, S.B.E. Turizm İşletmeciliği A.B.D. (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
  • Jeffrey, D. and Barden, R.R.D. (2000) “An Analysis of Daily Occupation Performance: A Basis for effective hotel marketing?” International Journal of Contemporary Hospitality Management, Vol. 12 Issue: 3, pp.179-189. No.12/3, MCB University Press, 2000.
  • Kaplan, R. S. ve Anderson, S. R. (2004). Time-Driven Activity Based Costing. White Paper, HBS,Working Papers Series, November, 1-18.
  • Kaya, A., Gülhan, Ü. ve Açık, S. (2009). “İşçilik Giderlerinde Atıl Kapasitenin Durumu ve Muhasebeleştirilmesi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(2), 309-320.
  • Kaval, H. (1994). Konaklama İşletmeleri Muhasebesi. Ankara:Yaklaşım Yayınları.
  • Kılınç, O. (2005). Konaklama İşletmelerinde Kapasite Kullanımı: Kuşadası ve Kemer’deki Dört ve Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi, SBE, İşletme ABD (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
  • Kıdak, B. L. (2011). Hastane Yöneticilerinin Zaman Yönetimi Tutumlarının Belirlenmesi: İzmir İli Eğitim Ve Araştırma Hastaneleri Uygulaması. Selçuk Üniversitesi SBE, (25), 160-172.
  • Kırlıoğlu, H. ve Atalay, B. (2014). “Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Kapasite Yönetimi Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Hastane Uygulaması”, Uluslararası Yönetim, İktisat ve İşletme Dergisi, Cilt 10 (23), 99-119.
  • Kozak, N., Çakıcı, Celil, A. Ç., Kozak, M. A. vd. (2002), Otel İşletmeciliği. Editör Nazmi Kozak. Ankara: Detay Yayıncılık
  • Köroğlu, Ç. (2012). Stratejik Maliyet Yönetimi Kapsamında Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Yönteminin Analizi Ve Bir Otel İşletmesinde Uygulama. Adnan Menderes Üniversitesi, SBE ,İşletme ABD (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Kutlan, S. (1998). Maliyet Kontrolü (Cost Controlling) “5 Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Uygulama.” İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım.
  • Küçükaltan, D. (2007). Hizmet Kalitesi “Kavramlar, Yaklaşımlar ve Uygulamalar” (Ed. Gümüşoğlu, Ş. vd). Ankara: Detay Yayıncılık.
  • Narong, D. K. (2009) “Activity-Based Costing and Management Solution to Traditional Short Comings of Cost Accounting”, Cost Engineering, 51(8), August, 11-22.
  • Öz, Y. ve Bozdemir, E. (2007). “Boş Zaman İşçilik Maliyetlerinin Ortaya Çıkış Nedenleri, Muhasebeleştirilmesi ve Vergi Matrahı Üzerine Etkisi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 353-365.
  • Özdoğan, O. N. (2006). Otel İşletmelerinde Faaliyet Alanları Açısından Dış Kaynak Kullanımı (Outsourcıng) Ve Finansal Performans Üzerine Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi, SBE, Turizm İşletmeciliği A.B.D. (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Polat, L. (2008). Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Bir Sanayi İşletmesi Uygulaması. Marmara Üniversitesi, S.B.E, (Yayınlanmamış Doktora Tezi).
  • Tatar, T. ve Üner M., İşletmecilik İlkeleri, Ankara: Gazi Büro Yayınları, 1992.
  • Tekin, M. (1996). Üretim Yönetimi, Geliştirilmiş ve Değiştirilmiş 3. Baskı, Konya: Arı Ofset Matbaacılık.