Sami Hochberg: Bir Siyonist, Gazeteci, Yazar, Matbaacı, Diplomat, Casus

Sami Hochberg, Batı dünyasında ve bilhassa Museviler arasında nispeten şöhret sahibi bir Siyonist’tir. Hayatının en hareketli günlerini İstanbul’da geçirmiş olmasına rağmen Osmanlı tarih literatüründe kendisine tesadüf etmek çok sıklıkla karşılaşılan bir hadise değildir. Oysa onun, ekseninde yer aldığı olaylar meydana geliş şekil ve yılları itibariyle kendince bir önem atfeder. Mesela Sami Hochberg’in yaşadığı şehir ve ülkelerle, sahip olduğu sıfat ve kimlikler itibariyle görece bir zenginlik ve renklilik aksettiren yaşantısı, I. Dünya Savaşı’nın öncesinde ve içerisinde hem İttihat ve Terakki hükümetlerinin Siyonistler, Araplar ve Avrupalı Büyük Güçlere karşı nasıl bir politika takip ettiklerine hem de söz konusu grupların birbirleriyle olan uzlaşı yahut çatışmalarının tarihî arkaplanında nelerin yattığını görebilmeye dair kesitler sunar. Ancak onunla ilgili mevcut literatür bazen o kesitleri okuyucusuna sunma bazen de o kesitleri birleştirip büyük resmi ortaya çıkarabilme noktasında kesinti ve boşluklar arz eder. Osmanlı arşivinde rast gelinen Sami Hochberg temalı vesikalar araştırmacıda böyle bir kanaat uyandırmıştır. Vesikalardaki Sami Hoşberg ile literatürdeki Samuel Hochberg’i buluşturup, bahsedilen boşlukların giderilmesine hizmet edebilmek yolunda bir adım atmış olmak, bu çalışmanın kaleme alınmasının temel gayelerindendir. Bu sayede yukarıda bazıları sıralanan ve çalışma içerisinde daha nicelerine temas edilecek olan siyasî güçlerle, dinî ve etnik gruplar arasındaki rekabet, çatışma ve kısmen de uzlaşma gibi gelişmelere Sami Hochberg’in dünyasından bakabilmek mümkün olacaktır.

Sami Hochberg A Zionist Journalist Author Printer Diplomat Spy

Sami Hochberg is a relatively famous Zionist in the Western world, especiallyamong Jews. It is not a common occurrence to coincide with him in the literature related toOttoman history, even though he had spent the most active days of his life in Istanbul.However, the events that he was involved in are of their own importance in terms of theirshape and years of occurrence. The city and countries where Sami Hochberg lived, and hisrelatively richer and more colorful life in terms of his attributes and identities present usnot only how the Ittihat and Terakki government followed a policy against Zionists, Arabsand the European Great Powers before and during the First World War but also what liesin the historical background of the reconciliation or conflict of that groups in question.However, the current literature on him sometimes presents interruptions and gaps inpresenting these sections to the reader, and sometimes in combining the sections to revealthe big picture. The documents related to Sami Hochberg encountered in the Ottomanarchives have awaked such a conviction on the researcher. One of the main objectives ofthis study is to be able to bring together Samuel Hochberg (in the literatüre) and SamiHoşberg (in documents) as a step towards the removal of the mentioned gaps. Thus fromSami Hochberg’s point of view it will be possible to consider some developments likerivalry, conflict and partial reconciliation among the religious, ethnic and the politicalforces some of which are listed above and many of which will be referred in the course ofthe study.

PDF

___

Turkey Republic – Presidency State Archives, Ottoman Archive (BOA)
Bâb-ı Âli Evrak Odası (BEO): 4163/3112224.
Dâhiliye Emniyet-i Umûmiye Müdüriyeti 5. Şube (DH.EUM.5.Şb): 22/28; 32/33; 81/12.
Dâhiliye Muhaberat-ı Umumîye İdaresi (DH. MUİ): 143/23
Dâhiliye Şifre (DH. ŞFR): 71/115.
Hariciye Siyasî (HR. SYS): 2267/19; 2267/23; 2267/37; 2267/41.
İrâde Meclis-i Mahsus (İ. MMS): 163/15.
Meclis-i Vükelâ Mazbataları (MV): 231/45.
Şura-yı Devlet (ŞD): 3115/1.
AFFLERBACH, Holger, STEVENSON, David. An Improbable War?: The Outbreak of World War I and European Political Culture Before 1914, Berghahn Books, New York 2007.
ASKER, Ahmet, “Erken Cumhuriyet Döneminde Siyaset-Ticaret-Medya Üçgeninde Bir Gazeteci: Mehmed Zeki Bey”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Vol. XXXII, Issue. 94, Güz 2016, pp. 49-89.
AYTÜRK, İlker, “Celâl Nuri”, Encyclopedia of Jews in the Islamic World, (Ed. Norman A. Stillman), Vol. I, Brill, Leiden 2018.
BERKES, Niyazi, Türkiye’de Çağdaşlaşma, Ed. Ahmet Kuyaş, YKY, İstanbul 2008.
CANATAR, Mehmet-BAŞ, Yaşar, “Şura-yı Devlet Teşkilatı ve Tarihi Gelişimi”, OTAM, Issue. 9, Ankara 1998, pp. 107-139.
ÇAM, Mehmet Mert, “Birinci Dünya Savaşı’nda Filistin’deki NİLİ Ajanları’nın Faaliyetleri”, Yeni Türkiye, Issue: 86, Ankara 2016, pp. 286-294.
ÇAY, Mustafa Murat, Cevat Rifat Atilhan-Askerî, Siyasî ve Fikrî Yönleriyle, Selçuk University Graduate School of Social Sciences (Unedited) PhD. Thesis, Konya 2013.
ÇELİK, Hümeyra, Başlangıcından II. Meşrutiyete Osmanlı İmparatorluğu’nda Basın, Süleyman Demirel University Graduate School (Unedited) Ma Thesis, Isparta 2012.
ÇETİN, Nurten, “Romanya’nın Birinci Dünya Savaşı’na Girişi Ve Osmanlı Devleti’ne Etkileri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Vol. 9, Issue. 42, February 2016, pp. 536-551.
ÇOBAN, Melih, “Ottoman Jews in Salonica: A Community At The Heart Of Ottoman Enlightment”, Turkish Review of Balkan Studies, Vol. 11, 2007, pp. 69-84.
EBÜZZİYA, Ziyad, “Ebüzziya Mehmed Tevfik”, TDV. İA, c. X, İstanbul 1994, pp. 374-378.
ENGİN, Vahdettin, Pazarlık, Yeditepe Pub., 22th Edition İstanbul 2018.
ERÖZ, Mehmet, “Parvus’un Türkiye Hakkındaki Yazıları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Vol. 43, İstanbul 1987, pp. 347-356.
GENCER, Mustafa, Jöntürk Modernizmi ve “Alman Ruhu”, İletişim Pub., İstanbul 2010.
GÜLERYÜZ, Avigdor Naim, “Alliance Israelite Okulları,” Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Vol. 1, İstanbul 1993.
GÜLERYÜZ, Avigdor Naim, Türk Yahudi Basını Tarihi – Süreli Yayınlar, Gözlem Pub., 1th Edition, İstanbul 2015.
GÜMÜŞ, Musa, “Birinci Dünya Harbinde Romanya’nın Savaş Diplomasisi”, Tarih ve Gelecek Dergisi, Vol. 3, Issue. 3, December 2017, pp. 62-76.
HALIGUA, Eli, “Yarım Asırdan Fazla Bir Süre Önce, Türkiye Yahudi Basınında İki Gazete”, http://www.avlaremoz.com/2016/07/05/yahudi-basininda-iki-gazete/, Access Date: 11.12.2018.
HUMPHRIES, Mark Osborne-MAKER, John. Germany’s Western Front: Translations from the German Official History of the Great War: 1915, Wilfrid Laurier University Press, Canada 2010.
KARAL, Enver Ziya, Büyük Osmanlı Tarihi, Vol. V, TTK, 7th Edition, Ankara 2007.
KARPAT, Kemal, “Erdel”, TDV. İA, Vol. XI, İstanbul 1995, pp. 280-283.
KILIÇ, Selami, “Birinci Dünya Savaşı’na Uzanan Süreçte Türk-Alman Yakınlaşması”, 1914’ten 2014’e 100’üncü Yılında Birinci Dünya Savaşı’nı Anlamak Uluslararası Sempozyumu, (20-21 Kasım 2014–İstanbul), Harp Akademileri Basımevi, İstanbul 2015, pp. 91-156.
KURAN, Neslihan, 19. Yüzyılda İstanbul’da Açılan Alliance Israelit Universelle Okulları, Selçuk University Graduate School of Social Sciences (Unedited) Ma. Thesis, Konya 2009.
LEWENTAL, D. Gershon, “Benaroya, Albert”, Encyclopedia of Jews in the Islamic World, (Ed. Norman A. Stillman), Vol. I, Brill, Leiden 2018.
LEWENTAL, D. Gershon, “Ha-Mevasser”, Encyclopedia of Jews in the Islamic World, (Ed. Norman A. Stillman), Vol. II, Brill, Leiden 2018.
LEWENTAL, D. Gershon, “Le Jeune Turc”, Encyclopedia of Jews in the Islamic World, (Ed. Norman A. Stillman), Vol. III, Brill, Leiden 2018.
LITTMAN, Shany, “Saved From History’s Black Hole”, Haaretz, 12.11.2010, Access Date: 19.12.2018., https://www.haaretz.com/1.5138700.
MANDEL, J. Neville, “Attempts at an Arab-Zionist Entente 1913-1914”, Middle Eastern Studies, Vol. 1, Issue: 3, 1965, pp. 238-267.
MUTLU, Cengiz, Osmanlı’da Bir Ermeni Hariciye Nazırı Gabriel Noradunkyan Efendi, Gündoğan Pub., İstanbul 2015.
ÖKE, Mim Kemal, Siyonizm ve Filistin Sorunu (1880-1923), Timaş Pub., 7th Edition, İstanbul 2018.
SHAW, J. Stanford, Osmanlı İmparatorluğu’nda ve Türkiye Cumhuriyeti’nde Yahudiler, Trans. Meriç Sobutay, Kapı Pub., İstanbul 2008.
SMITH, Munroe, “War Books by American Diplomatists”, Political Science Quarterly, Vol. 35, No. 1, March 1920, pp. 94-125.
SÖYLEMEZ, Mehmet Mahfuz, “Kudüs ve Osmanlı Arşiv Vesikaları Işığında Yahudilerin Bölgeye Yerleşmeleri Üzerine Notlar”, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Vol. 1, Issue. 2, 2014, pp. 33-56.
TAUBER, Eliezer, “A Report on Arab-Jewish Negotiations During the Young Turk Regime”, Turcica, Issue: 31, 1999, pp. 471-488.
YÜKSEL, Ahmet – GÜVEN, Okan, “Building an Image in Each Language with Jöntürk Newspaper Manager Mr. Sami: Ottoman Publishing Company”, Science Beyond Boundaries II – Thematic Collection of Papers of International Significance, Universitet i Priştini Filozofski Fakultet, Kosovska Mitrovica 2019, pp. 3-26.