Ailenin Seçtiği Kocaya İtiraz: Trabzonlu Kızlar Mahkemede

Bu araştırma Osmanlı aile hayatında önemli bir yer tutan çocuk yaştakilere nikâh kıydırılmasıkonusunu içermektedir. Bu çocuklar henüz bulûğa ermemişlerdir. Aileleri tarafından nikâhkıydırılıyor fakat düğün daha sonra yapılacaktır. Çocuklar ise hiçbir şeyin farkında değiller.Çocukların aileleri neden böyle davranıyorlar? Bunun birçok sebebi var: akrabalık oluşturma,akrabalığı koruma, servetin bölünmemesi, çocuğu geleceğin belirsizliklerinden koruma, ebeveyninolmadığı zamanda çocuğa bir hami sağlama... Ancak kız veya erkek çocuklar aileleri tarafındanyapılan bu gelecek planına uymak zorunda değiller. Bunun için onların mahkemeye müracaatetmeleri gereklidir. İslam hukuku küçük yaşta nikâh kıyılan çocuğa, bulûğa erdikten sonramahkeme aracılığıyla bu nikâhı iptal ettirme hakkı sağlamaktadır.Araştırmamızda örnek olarak Trabzon ili seçilmiştir. Araştırmanın esas kaynağını da XIX. yüzyılınilk yarısına ait Şer'iye Mahkemesi kayıtları oluşturmaktadır. Bu kayıtlar bize küçük yaştaevlendirilenler hakkında önemli bilgiler vermektedir. Mahkeme tutanaklarında aileler arasındakitartışmalar da yer almaktadır, fakat yine de her şeyi bilme imkânına sahip değiliz. Çünkü Şer'iyeMahkemesinin kâtipleri kararları kısa, özet ve standart şekilde yazmaktaydılar. Dolayısıyla bizimşimdi merak ettiğimiz pek husus sicillere yansımamıştır. Yine de bu sürecin aileler ve çocuklar içinoldukça zorlu olduğunu tahmin edebiliriz. Bu hususlar araştırmamıza olabildiğince yansıtılmayaçalışılmıştır.

An Objection to the Husband Chosen by the Family: The Girls in Trabzon are in Court

This research covers the issue of marriage to babies or young children who have on important place in Ottoman family life. These children have not yet reached adolescence. Married by their families, but the wedding ceremony will be held later. They are not aware of anything. Why do families of the children do like this? There are many reasons for this: kinship creation, kinship protection, do not divide the wealth, protect the child from the uncertainties of the future, find a protector for the child when the parents are not... But boys or girls do not have to obey these planes made by their families on the future. It is necessary for the children to apply to the court for this. After puberty, Islamic laws are providing the abolition of this marriage for the girls or the boys married when the baby and the young child. It was selected Trabzon city as an example in our research. The main source of the research is the records of the Trabzon Sharia Court belonging to the first half of the nineteenth century. These records give us important information about the baby or the young child married by their families. There are discussions among the families in the records of the court, but we still do not have the opportunity to know everything. Because, Sharia Court clerks write short, summary and standard decisions. So now many things we are curious about did not reflect on this records. We can still guess that this process is difficult for families and children. These issues were tried to be reflected as much as possible this article.

PDF

___

Trabzon Şer'iye Sicilleri, 1945-1952, 1954-1960, 1962-1963, 1965-1968, 1970, 1972, 1973, 1975.
Giresun Şer’iye Sicili, 1417 (Trabzon’a ait bir sicil olup her nasılsa Giresun sicili olarak kayıtlara geçmiştir.)
ACAR, H. İbrahim, “İslâm Hukukunda Evlenme Ehliyeti Bakımından Küçüklerin Evlendirilmesi Problemi”, Dinî Araştırmalar, C.6, S.16, Mayıs-Ağustos 2033, s.125-140.
AKYILMAZ, Gül; “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, C.10, Ankara 2002, s.365-374.
AKYÜZ, Jülide, “Osmanlı Kadınlarının Hukuksal Haklarını Kullanımı Hakkında Bazı Değerlendirmeler”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 6, Bahar 2007, s.75-91.
Ansiklopedik İslâm Fıkhı – Fetâvâyi Hindiyye, Ter.: Mustafa Efe, Haz.: İsmail Karakaya, Akçağ Yayınları, C.2, Ankara 1988.
APAYDIN, H. Yunus, “Velâyet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.43, İstanbul 2013, s.15-19.
AYDIN, Mehmet Akif, "Osmanlı Hukukunda Nikâh Akitleri", Osmanlı Araştırmaları, S.3, 1982, s. 1-12.
BARDAKOĞLU, Ali, “Bulûğ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.6, İstanbul 1992, s.413-414.
BARDAKOĞLU, Ali, “Hidâne”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C.17, İstanbul 1998, s.467-471.
BİLMEN, Ömer Nasuhi Hukukı İslâmiye ve Istılahatı Fıkhıyye Kamusu, Bilmen Yayınevi, C.2, İstanbul 1988.
Fetvaların Özü – Hülâsat-ül Ecvibe, Haz. Nevzat Altun - M. Sadık Aydın, Elif Matbaacılık, Ankara 1976.
IMBER, Colin, Şeriattan Kanuna – Ebussuud ve Osmanlı’da İslâmi Hukuk, Çev. Murteza Bedir, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2004,
KIVRIM, İsmail, “17. yüzyılda Osmanlı Toplumunda Boşanma Hadiseleri (Ayıntâb Örneği; Talâk, Muhâla‘a ve Tefrîk )”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.1, Ocak 2011, s.371-400.
KOÇAK, Zülfiye, “Ayntab Şehrinde Aile Birliğinin Sona Erme Süreci (1600–1650)”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C.10, S.1, Ocak 2011, s.417-435.
Mehmed Zihni, Nimet-i İslâm, Münakehat ve Mufarakat, Ergin Kitabevi, İstanbul 1957.
PEIRCE, Leslie, Ahlak Oyunları 1540-1541 Osmanlı’da Ayntâb Mahkemesi ve Toplumsal Cinsiyet, (çev. Ülkün Tansel), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2005.
SAK, İzzet- Alaattin Aköz, “Osmanlı Toplumunda Evliliğin Karşılıklı Anlaşma ile Sona Erdirilmesi: Muhâlaa (18.Yüzyıl Konya Şer‟iyye Sicillerine Göre)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.15, 2004, s.91-140.
SAYDAM, Abdullah, “Trabzon’da Gayri Resmî Nikâhın Doğurduğu Problemler ve Boşanma Davaları (1830-1844)”, Osmanlı Araştırmaları, S.20, 2000, s.329-353.
http://www.ttk.gov.tr/genel/tarih-cevirme-kilavuzu/
YAKUT, Esra, “Klasik Dönem Osmanlı Aile Hukukunda Kadının Konumu”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.I, S.1, Ocak 2015, s.1-23.
ZARINEBAF-SHAHR, Fariba, “Osmanlı Kadınları ve 18. Yüzyılda Adalet Arama Geleneği”, Modernleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Ed. Madeline C. Zilfi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000, s.251-283.
ZE’EVI, Dror, Kudüs, 17. Yüzyılda Bir Osmanlı Sancağında Toplum ve Ekonomi, Çev. Serpil Çağlayan, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000.
ZILFI, Madeline C., "Geçinemiyoruz: "18. Yüzyılda Kadınlar ve Hul", Modenleşmenin Eşiğinde Osmanlı Kadınları, Editör: Madeline C. Zilfi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2000, s.251-283.